درباره چگونگی پیدایش هنر قلمزنی در ایران

[شکوفه-یاس]

زمانی که بشر با فلزات و نحوه‌ شکل‌دهی و ریخته‌گری آن‌ها آشنا شد را می‌توان به عنوان نقطه آغاز فلزکاری در نظر گرفت. دقیقا مشخص نیست که چه زمانی، کجا و توسط چه کسانی این صنعت ابداع شد.
مورخان احتمال می‌دهند که نژاد‌های گوناگون بشر، در نقاط مختلفی از جهان، در حدود 5 تا 10 هزارسال قبل از میلاد با فلزات و نحوه ذوب آن‌ها آشنایی داشته‌اند. از آنجا که قلمزنی یکی از انواع صنعت فلزکاری است بنابراین تاریخ آشنایی انسان با این هنر را به ماقبل تاریخ نسبت می‌دهند.

قلمزنی پیش از مهاجرت آریایی‌ها
پیش از ورود آریایی‌ها به ایران اقوام مختلفی در پهنه گسترده این فلات زندگی می‌کردند، از مشهورترین این اقوام که دارای تمدن های نسبتا پیچیده‌ای نیز بوده‌اند می‌توان به عیلامی‌ها، کاسی‌ها، لولوبی‌ها، تمدن شهر سوخته و جیرفت اشاره کرد.
مس اولین فلزی بود که انسان توانست آن را ذوب کند و ابزار مورد نیازش را بسازد، پیشینه‌ ی هنر اصیل قلمزنی در ایران هم با فلز مس گره خورده است. جالب است بدانید که قدیمی‌ترین کوره‌های ذوب مس در تل ابلیس کرمان یافت شدند که برخی آن را مربوط به تمدن جیرفت می‌دانند.

فلزکاری در دوران مادها
با ورود اقوام پرجمعیت آریایی به ایران از نفوذ ساکنان قدیمی‌تر کاسته شد، اما سبک فلزکاری آن‌ها همچنان توسط آریایی‌ها مورد استفاده قرار گرفت. اولین مردمان آریایی که در ایران حکومت مرکزی و گسترده قوی تشکیل دادند مادها بودند.
مادها در قرن شش و هفت پیش از میلاد در کوهپایه‌های زاگرس حکمرانی می‌کردند و اقوام بومی این منطقه مانند کاسی‌ها فرمانبردار آن‌ها شدند.

پیشینه ‌ی هنر اصیل قلمزنی در ایران در حکومت هخامنشیان
پس از مادها نوبت به پارس‌ها رسید که بر سرزمین ایران حاکم شوند. پارس‌ها پس از مهاجرت به فلات ایران، ابتدا در نواحی شمال و شمال‌غربی ایران ساکن بودند و سپس به تدریج به سمت مرکز و جنوب متمایل شدند.
با روی کار آمدن حکومت هخامنشی نقطه عطفی در تاریخ قلمزنی پدید آمد و تمامی ادوار پس از خود را تحت تاثیر قرار داد. بنابه گفته مورخان هنر ترصیع و تزیین فلزات با سنگ‌های قیمتی در این دوره به اوج خود رسید، و در این زمینه آثار ارزشمندی در شوش و همدان کشف شده است.