نقاشی, نقد و تحلیل منِ دیگری

[Navisa.]

درباره نمایشگاهِ “درنگاه دیگری” گالری شیلا

مریم امیرفرشی

”درنگاه دیگری” در گالری شیلا در نیمه دوم اردیبهشت مهمان هنرمندان به نام حوزه تجسمی بود.علی ندایی وافسانه فتوحی گردآورندگان این نمایشگاه بوده اند. نمایشگاه در دو بخش برگزار شد .بخش اول درنگاه دیگری از دید مردان هنرمندوبخش دوم در نگاه دیگری از نگاه زنان هنرمند.

بازنمایی زنان در آثار هنری درطول تاریخ به لحاظ فرم مختصات متفاوتی را به خود گرفته،وبنا به شرایط مختلف فرهنگی،سیاسی و اجتماعی،در هردوره هنری تابع قوانین زیبایی شناختی مشخصی شده .اما به لحاظ معنایی چندان تعریف مستقلی رادر ذهن مخاطب یا نقاش ،سازمان دهی ننموده است.تا قبل از تغییرات بنیادین، تعاریف هنردر دوره پیش مدرن، بازنمایی جنسیت ،به خصوص جنس زن محدودبه قوانین ،تناسبات والگوهای شناخته شده ،تعریف شده و در خدمت حظ مخاطب یا نقاش بوده است.اما در دوره مدرن و پس از آن ،این نقاش است که جنسیت را با تعریفی متفاوت که ریشه در شناخت و درک او ازهستی تجربه شده ارائه می کند.شکل را از او می گیرد و با به هم ریختن فیگور و پرهیز از ارجاع به مضامینی تکراری و کلیشه ای ،به جنس ،به خصوص زن ،مفهومی انسانی می دهد.

وبه نوعی نگاه خیره مخاطب مذکر را خلع سلاح می کند.به نظر می رسد که این نمایشگاه سعی داشته تعاریف و نگاه متفاوتی را از منظر مردان یا زنان نسبت به یکدیگر ارائه کرده و مفاهیم اساسی از قبیل نگاه خیره و دیگری را بازخوانی نماید.اما درواقع تنها در بعضی ازآثاربه نمایش درآمده این امر محقق شده.تابلوهای نقاشی نصرت الله مسلمیان ،فرشیدشفیعی،علی ندایی،کاوه کاووسی وداریوش حسینی با خلق موقعیتی متکثرونمایش مضامینی پیچیده که از تجربه فردی و نوع نگاه متفاوت این هنرمندان نشات گرفته ،مخاطب را به درک متفاوت و چند لایه ای از”دیگری”وجودشان دعوت می کند و خوانش ایشان را به بازنمایی مضامین کلیشه ای وتقلیل پذیر “دیگری”محدود نمی سازد.”دیگری “نه چیزی در بیرون ،که دربخش تاریک و نادرون مرد به صورتی متفاوت روی صفحه بوم ،فرافکنانه اتفاق افتاده.اگر چه کیفیات بصری و تفاوت تکنیک این نقاشان در خلق آثار با توجه به تجربه و توانایی های هر کدام کاملا متفاوت و متمایز است.دیگرهنرمندان حاضر در این نمایشگاه ،خسرو خسروی ،مهردادخطایی،علی ذاکری،هادی ضیاءالدینی،حسین ماهر،احمد مرشدلو،احمد نادعلیان،کریم نصر،امین نورایی،رضا یار احمدی وعادل یونسی هستند که می توان رویکرد های مختلفی را درآثارشان در مواجهه با مفهوم “دیگری “پیگیری و دنبال نمود.

اما در کل انتخاب سوژه هایی از این دست که حول محور مضامینی چون جنسیت می چرخند،سوژه هایی بدون خطر و پرسود به حساب می آیند و در جوامعی شبیه به جامعه ما دارای طرفدارانی پر و پا قرص دارند.

اگر چه مضمون نمایشگاه مضمونی تکراری و کهنه به نظر می رسد،اما با پی گیری تاریخ هنر معاصر ما کماکان جای گپ و گفت برای آن بسیار است و به نظر می رسد هنوز تقابل جنسیتی ،چیزی شبیه به مفاهیم کلیشه ای رایج درموج اول و دوم فمنیسم غربی ،از سر دغدغه های اجتماعی ،هنری و فرهنگی مردان و زنان این سرزمین دست نکشیده. به نظردر انتخاب کلیه آثار به نمایش در آمده در این مجموعه نوعی محافظه کاری و احتیاط دیده می شود که شاید به دلیل راضی نگاه داشتن مخاطب “دیگری” بوده است.غیر از تابلوهای نقاشی ،یک چیدمان هم از رضا یاراحمدی در وسط گالری قرار دارد که متاسفانه به خوبی جانمایی نشده .در بخش دوم و در اواخر اردیبهشت ،گالری شیلا میزبان تعدادی ازهنرمندان زن بود وبه نمایش آثار ایشان در مواجهه با “دیگری” پرداخت. این مواجهه در نوشته ای دیگر بررسی خواهد شد.

[ش ش ش شیطونک 16]

کی حال داره بخونه