صنایع دستی و غذاهاي محلي استان اردبیل

[G◎lḓℯᾔ~Ŝtąr]

صنایع دستی اردبیل بیش تر توسط عشایر و ساكنان شهرها و روستاهای كوچك منطقه صورت می گیرد . قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی از کهن ترین صنایع دستی شهرستان اردبیل است که دارای شهرت فراوان و اهمیت ویژه ای هستند . گلیم بافی در این میان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و فرش اردبیل در مجموعه فرش های نفیس آذربایجان به شمار می آید . نقشه شكسته و اسلیمی ، زمینه فرش های تولیدی فرش بافان اردبیلی را تشكیل می دهد . از مهم ترین طرح های این نقشه ها می توان به طرح قیچی ، تک گل ، ستاره ، ریزماهی ، وان ، هریس ، زیرخاكی ، كله قوچ ، زرین قلم ، طرح قره باغ ، لچک ترنج و مانند این ها اشاره كرد . بر اساس آمار موجود 80 درصد فرش تولیدی شهرستان اردبیل ، به خارج از كشور و بیش تر به كشورهای آلمان ، ایتالیا ، فرانسه و ژاپن صادر می شود .
از دیگر صنایع دستی شهرستان اردبیل می توان شال بافی ، جوراب های پشمی ، پشتی ، قلاب دوزی ، خورجین بافی ، نقره كاری ، قلمزنی ، خاتم كاری ، صنایع چوبی و فلزی و سفال گری را نام برد .
نمین
مهم ترین صنایع دستی منطقه قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی بوده كه قالی و گلیم ساخته دست مردم نمین جزو محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند .
كوثر
از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره كرد .
خورجین بافی, انواع صنایع دستی

خلخال
از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال ، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی ، گلیم بافی ، پلاس ، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود .
متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری ( پرورش كرم ابریشم ) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر كجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیاء عتیقه محسوب نمود . شال پشمی خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می ‌شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلاً کاهش یافته است .
بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد . در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می ‌شود كه هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می ‌بافند .
خورجین بافی, انواع صنایع دستی

مشكین شهر
از مهم ترین این صنایع می توان به قالی بافی ، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود . قالی های مشكین شهر شباهت زیادی به قالی های سراب دارد . در این منطقه قالی ها و كناره های بادوام و ضخیم با طرح های هندسی بافته می شوند . از مهم ترین طرح هایی كه در قالی بافی این شهرستان به كار می روند می توان به لچک ، ترنج ، كله قوچ ، زرین ، قلم و تک گل اشاره نمود . قالی از صادرات مهم این شهرستان به شمار می رود . صنایع پارچه بافی و صنایع كوچك محلی نیز در این شهرستان رواج دارد .
خورجین بافی, انواع صنایع دستی

گرمی
از نظر صنایع دستی ، تولیدات این منطقه قابل اهمیت است . نوعی ورنی یا گلیم ریز فرش نما در روستای اینجلو تولید می شود كه در نوع خود منحصر به فرد بوده و یكی از اصلی ترین تولیدات سنتی گرمی محسوب می شود . شال بافی در اجارود و روستاهای تابعه آن رواج زیادی دارد و هنرمندان این رشته ، كالاهای بسیار مرغوبی به بازار مصرف عرضه می دارند .
از دیگر صنایع دستی گرمی می توان خورجین و پلاس و شال گردن و بافتن دوزی را نام برد
پارس آباد
فرش بافی مهم ترین صنایع دستی منطقه است . عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می ‌كنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه‌ آن ها بیش ‌تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن ها الهام گرفته است . با این که در گذشته ساخت ورنی در این منطقه رواج زیادی داشته است ، اما متأسفانه گرانی این محصول رفته رفته از شمارمشتریان داخلی آن کاسته است . هم اكنون ورنی بافان مغان براساس نیاز بازارهای داخلی یا خارجی به تولید آن می ‌پردازند ، به همین خاطر از تولید این محصول تا حد زیادی کاسته شده است .
خورجین بافی, انواع صنایع دستی

غذاهاي محلي استان اردبيل
استان اردبیل در زمینه غذاهای سنتی و محلی نیز دارای شهرت است . مردم این استان به كیفیت خوراک اهمیت زیادی قائل هستند و از تمام انواع خوراکی های رایج در ایران در این خطه نیز استفاده می شود .
برخی از خوراکی ها و غذاهای تهیه شده در این استان فقط خاص منطقه است که بسیار خوشمزه بوده و از جمله جاذبه های گردشگری این خطه به شمار می آیند .
آش دوغ معروف ترین غذای محلی اردبیل است که با ماست ، سبزی ، سیر ، کوفته ریزه و برنج تهیه می شود و طعم بسیار خوبی دارد . در بلندی های اردبیل که سرما ی زیادی وجود دارد خوردن آش داغ محلی اردبیل خوشمزه ترین قسمت خاطرات گردشگران را تشکیل می دهد .
عسل سبلان شهرت ملی دارد و در تمام ایران معروف است و لذا صبحانه های منطقه اردبیل با عسل ، نان تازه و کره محلی از جذابیت های خاص خود برخوردار است .
دیگر غذاهای آذری چون : پیچاق قیمه ، انواع كوكو ، رشته پلو قیسی ، اماج بایلدی ، خورش هویچ ، شیرپلو ، باسترپلو ، كوكوماه و ... نیز در این استان به فراوانی طبخ می شوند .
انواع ترشی های محلی ، انواع سالادها از قبیل سالاد فلفل سبز، انواع مرباها از قبیل مربای گل ، هویچ ، آلبالو ، بالنگ ، لیمو ، موز ، پوست پسته و ... برخی از مهم ترین چاشنی ها و دسرهای این منطقه هستند .
خورجین بافی, انواع صنایع دستی

سوغات اردبيل
از مهم‌ترین سوغات اردبیل می‌توان آب ‌نبات ، تخمهٔ آفتابگردان ، حلوای سیاه ، سرشیر، شیرینی‌های محلی ، شكلات روسته ، عسل طبیعی سبلان ، عصارهٔ گل‌های سبلان و کره را نام برد .
حلوای سیاه اردبیل معجونی است که از جوانهٔ گندم و کرهٔ طبیعی تهیه می‌شود و بسیار مقوی می‌باشد.

[ستاره مشرق زمین]

عالی ومفید ممنون

[L²evi]

گلیم بافی دورو (گلیم بافی)
یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای استان اردبیل گلیم بافی نام دارد. گلیم بافی یکی از دستبافته های سنتی استان است که به علت ارزانی قیمت (نسبت به قالی) و به دلیل زیبایی و سادگی نقوش از اهمیت خاصی برخوردار است. قدیمی ترین نمونه بدست آمده مربوط به دوره اشکانیان است. تارهای گلیم از نخ پنبه ای پرتاب و پود آن از پشم های الوان و گاه ابریشم می باشد. روش بافت گلیم بدین صورت می باشد که در مرحله اول دار را با نخ پنبه ای پرتاب کشی نموده و سپس شروع به بافت می نمایند.
بافت گلیم دراکثر نقاط  استان رواج دارد و از روی نقش و رنگ آمیزی آن, می توان محل تولید را حدس زد. انواع رنگهای زیبا, زنده و شاد در بافت گلیم بکار می رود و از پشم های الوان و گاه از ابریشم در ضخامتهای مختلف برای بافت گلیم استفاده می گردد. گاه از ابریشم نیز برای بافت گلیم استفاده می شود. نقوش گلیم بطور معمول هندسی است و در هر شهرستان به نقوش مرسوم، طرح خاصی را می بافند. بافت گلیم و مصرف آن چنان با زندگی عشایر عجین شده که از گلیم به غیر از زیرانداز، محصولات دیگری چون انواع کیسه ها و خورجین ها، رختخواب پیچ، جل اسب و گاه تزئین دیوارهای عشایر و وسایلی چون زیرانداز (گلیمچه، مسند، کناره و پلاس)، سجاده، سفره، روکرسی، خورجین، چنته، جوال، نمکدان، جل اسب، مفرش و نو تهیه می نمایند و هر دو روی آن قابل استفاده است.

گلیم دورو اردبیل

جاجيم بافی

یکی از صنایع دستی سنتی  استان اردبیل جاجیم بافی نام دارد. جاجیم دست بافته ای است که معمولا دارای طرحهای راه راه, لوزی و الوان زیبایی بوده و در قدیم روی کرسی می نداخته اند. از آ نجا که در گذشته برای پیچیدن رختخواب و به اصطلاح جا از این دستبافته استفاده می کردند, به آن “جای جمع” می گفته اند که به مرور زمان و برای راحتی تلفظ به آن جاجیم گفته اند. تارهای جاجیم از پشمهای رنگارنگ با نمره ۱۰ دولای مرینوس بوده و البته گاهی از ابریشمهای الوان نیز به عنوان تار استفاده می شود. پود را بدان علت که دیده نمی شود از نخ پنبه ای خاکستری یا مشکی با نمره ۲۰ شش لا انتخاب می کنند.
روش کار بدین صورت است که ابتدا چله موردنظر را در محوطه باز کشیده (دراز می کنند)، سپس بوسیله تیرک وسط چله را سرپا کرده و تعدادی از تارها را جدا نموده،آنگاه شروع به بافت می نمایند. معمولا جاجیم را به طول ۱۰ الی ۱۵ متر و عرض ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتر می بافند. پس از پایان بافت با بریدن و پهلوی هم دوختن قطعات اقدام به تهیه ابعاد موردنظر می نمایند. در اکثر نقاط روستایی استان بافت جاجیم مرسوم است با این تفاوت که در نقاط مختلف, ترکیب رنگی و یا ظرافت نخ و نقوش, طرحهای مختلفی را ایجاد می نماید. نقوش رایج عبارتند از: گل سیب، گچی دیرناخی (ناخن بز)، سیرگا (گوشواره)، قرقره، بلی باقالی،جولما، بادامی، اوزوک گاشی (نگین انگشتر)، همیان و … . ولی لازم به ذکر است که بالاترین حجم تولیدمربوط به عشایر اردبیل،خلخال، مشکین شهر، پارس آباد مغان، نمین، کوثر و بیله سوار می باشد. موارد مصرفی چون زیرانداز، سجاده، پادری، رومیزی، روتختی، رویه کرسی و رویه مبل دارد و در کارهای تکمیلی به همراه چرم مورد استفاده قرار می گیرد.

جاجيم بافی

تراش شيشه
یکی از صنایع دستی سنتی و زیبای استان اردبیل تراش شیشه نام دارد و آن عبارتست از ایجاد نقوش مختلف سنتی بر روی شیشه بوسیله تراش با استفاده از سنگهای مخصوص که درجه سختی آنها بیش از سختی شیشه باشد. تراش شیشه با سنگهای دیسک مانندی انجام می شود و سرعت چرخهای دستگاه تراش و دیسکهای تراش, بستگی مستقیم به نوع تراش دارد. هر چه میزان تراش عمیق تر باشد سرعت چرخ تراش بیشتر است و بالعکس در صورتی که تراش سطحی باشد سرعت چرخ تراشکاری کمتر است. همچنین با تغییر ضخامت سنگ تراش, حرکت دست و تغییر مدت زمان نیز می توان نوع تراش را تغییر داد. در هنر تراش شیشه ابتدای محل طرح موردنظر را مشخص نموده و سپس با نگه داشتن ظرف شیشه ای در دست و نزدیک نمودن آن به سنگ تراش نقوش دلخواه روی شیشه حک می شود. پس از تراش نقاط تراش خورده را صیقل می دهند. تراش روی شیشه در شهرستان اردبیل رایج می باشد.

تراش شيشه

بافتنيهای سنتی
یکی از صنایع دستی استان بافتنیهای سنتی نام دارد که به طور عمده توسط بانوان انجام می گیرد. این هنر بوسیله میل بافتنی (دو میل، پنج میل یا قلاب) انجام می گیرد و فرآورده هایی از قبیل جوراب، شال گردن، بلوز، کلاه و … را شامل می شود. برخی از بافتنیهای سنتی استان تزئینی است. این هنر در اکثر مناطق استان رواج دارد و بانوان بطور معمول در روزهای سرد زمستان اوقات فراغت خود را با اشتغال به این هنر پر می کنند.
پلاس بافی
در برخی از نقاط روستایی استان منسوجی به نام پلاس بافته می شود. پلاس از نظر ظاهری به گلیم درشت بافت شباهت دارد و روش بافت آن شبیه گلیم است .به طور عمده ابعادی حدود ۲۵۰ * ۳۵۰ سانتیمتر دارد. معمولا برای تولید آن از نخ پنبه ای نمره ۲ برای تار و نخ نمره ۵ برای پود در رنگهای مختلف استفاده می شود. گاه بجای نخ پود از نوارهای باریک پارچه ای که از لباسهای مستعمل بریده شده استفاده می نمایند و به عنوان زیراندازی کم بها مورد مصرف دارد. گاه برای بافت از پشم استفاده می نمایند که در آن صورت عایق رطوبت بوده و برای زمینهای مرطوب مناسب است. معمولا بافت یک قطعه پلاس، حدود دو روز طول می کشد. موارد مصرف آن بجز زیرانداز، کیف، سجاده، خورجین و … نیز می باشد.

پلاس بافی

چنته بافی
یکی از صنایع دستی دستی و سنتی استان اردبیل چنته بافی نام دارد. بافت چنته و نوع مواد اولیه آن کاملا مانند قالی و ورنی است و تنها تفاوت آن در ابعاد و اندازه آن است. چنته عبارتست از دو قطعه قالی کوچک مستطیل بافته شده به ابعاد تقریبی ۴۰*۳۰ سانتیمتر که با ظرافت از سه طرف (بصورت پاکت) به هم دوخته شده است و در دو طرف پایین آن دارای دو منگوله رنگی  و در قسمت بالا دارای دسته ای مانند کیف می باشد. چنته یک کیف سنتی می باشد که در اکثر روستاها و مناطق عشایری می بافند. در بعضی از روستاها, چنته را با روش گلیم بافی یا جاجیم بافی نیز می بافند. (لازم به توضیح است برخی چنته را با ترکیب چند نوع بافت قالی, گلیم و سومالک نیز می بافند).