معرفی هنرهای صنایع دستی استان اصفهان
اصفهان سرزمینی با قدمتی کهن است. دستسازههای این شهر از گذشته با کیفیت و ظرافتی مثالزدنی همراه بوده و در تولید آنها نهایت دقت، ذوق و رعایت زیبایی به شکلی باورنکردنی انجام شده است. از گچبریهای معماران اصفهانی بر روی دیوار ساختمانهای مشهور گرفته تا انواع کاشیکاری، آجرهای رنگی و لعابی. گواه اثبات چنین هنری، آثار تاریخی، مساجد معروف و منارههای آنها است.
از سوی دیگر، هنرهای ظریف قلمکاری، خاتمکاری، فیروزهکوبی، پتهدوزی، مخمل، ساخت ظروف مسی، میناکاری، ترمهبافی، نقرهسازی، زردوزی و انواع کتب تحریر و تذهیب است. نگارگری، مینیاتورگری و نقاشیهای فوق حرفهای، گوشهای دیگر از صدتا هنر بر جای مانده اصفهان از قدیم الایام است که بیانگر فرهنگ غنی این شهر است. انواع گلیمبافی و قالیبافی دستی با پشم و ابریشم، نساجی پارچههای وزین، پولکدوزی و زربافی شده نیز از صنایع دستی استان اصفهان به شمار رفته و در دورههایی از تاریخ همچون صفویه، قاجار و پس از آن بسیار مورد اقبال قرار گرفته و به جهان شناسانیده شده است.
در ادامه مقاله، به تفصیل انواع هنرهای اصفهان را بر شمرده و زیباییهای آن را با دیدی تخصصیتر میشناسیم.
هنر خاتمکاری، کاربردی متنوع و چشم نواز
خاتمکاری یا خاتم سازی، یکی دیگر از هنرهای منحصربهفرد صنایع دستی استان اصفهان است. خاتم کاری بهمنظور ایجاد طرحهایی ظریف و نازک هندسی بر روی اجسام و اشیاء صورت گرفته و تزئیناتی بسیار خاص را تولید میکند. هنر خاتم کاری در اصفهان از قدیم انجام میشده و در طول زمان پیشرفتهایی فوقالعاده داشته است. این کار بهصورت طراحی مثلثهای بزرگ و کوچک بر پلتفرم چوب، مینا و نقره انجام میشود. میزان ظرافت به کار رفته در این کار بیانگر سطح حرفهای سازندة آن بوده و نقشینههایی با تجسم فوقالعاده هندسی را پدید آورده است.
این نقشها میتوانند بر روی چوب، مفتول، نقره و عاج ساخته شده و در ضخامتهای اندک بر روی شیء یا سطوح داخلی و خارجی آن متصل شوند. از این هنر بر روی تختههای نرد، ساعتهای خاتم کاری شده، ظروف گوناگون همچون جای دستمال کاغذی، جای سرویس کارد و چنگال، گلدان، شکلات خوری، قلمدان خاتم کاری، قندان و جعبه جواهرات استفاده میشود.
فیروزهکوبی اصفهان، ارزش هنر در اصالت
هنر فیروزهکوبی هنری به نسبت جوانتر از سایر فعالیتهای هنرهای و دستسازههای اصفهانی است. تزئینات ظریف و زیبای سرامیکی شکلی که با دقتی ژرفناک در کنار یکدیگر و بر روی سطوح فلزی قرار گرفتهاند. از این صنعت بهعنوان زیرساخت در صنایع دستی استان اصفهان و کارگاههای طلاسازی نیز استفاده میشود. افزون بر آن فیروزهکوبی، در اشیایی با پلتفرم مسی، برنجی برنزی و نقرهای نیز استفاده شده و قطعات خوشرنگ آبی شکل آن بر روی قسمتهایی از ظروف مینشیند. مشخصاً ساخت صنایع دستی اصفهان، با استفاده از ابزارآلات بسیار دقیق همچون چکش، دریل، قالب، گاز انبر، منقاش، سوهان و سنگ سنباده انجام میشود.
قلمهزنی، تلفیقی از صنعت فلزکاری و هنر طراحی
هنر قلمزنی در اصفهان بر روی صفحات فلزی از جنس مس، نقره، برنج و یا مخلوطی از آلیاژهای متنوع این فلزات انجام میشود. این کار یکی از پرآوازهترین هنرهای خطه اصفهان است که شهرتی جهانی دارد. برای ساخت این محصولات در ابتدا باید به خمکاری، چکشکاری، کار با چکش، کوره و سندان پرداخت. سپس با استفاده از ابزارآلات هندسی و ریاضی همچون پرگار، قلم آهنی و چکش به زدن طرح بر روی صفحههای آماده شده، اقدام نمود. در این شاخه از صنایع دستی استان اصفهان، سه کارگاه مختلف جهت تولید صفحات، قلمزنی و یا تلفیقی از هر دو مشغول به کار هستند.اقدام به عرضه محصولات قلم زنی از قبیل سینی، بشقاب، گلدان، شکلات خوری و قاب نقاشی کرده است. محصولات ارائه شده از بهترین کیفیت با بالاترین ظرافت کاری بهره برده اند.
هنر قلمکاری، ظریف و پرکار
این هنر شاخهای از پارچهبافی به همراه ایجاد طرح و نقاشی بر روی آن به شمار آمده و از ذوقی سرشار نشأت میگیرد. این صنعت قرنها در اوج شهرت بوده و با بافت پارچههای زرباف و نقره باف عجین شده است. پارچههای قلمکار، روزگاری البسههای فاخر درباریان، حکما و پادشاهان در زمان مغولها، صفویان و پس از آن را تشکیل داده و رونق بسیاری داشت. امروزه اما بهصورت رومیزی، رو عسلی، خنچههای عقد، سجاده و بقچههای کتب ادعیه و قرآن، مورد استفاده قرار میگیرد. به سبب وزین بودن این صنعت، تلاش برای حفظ، حمایت و نگهداری از چنین هنری به جد صورت گرفته و از سوی مراکز مربوطه دنبال میشود. از پارچههای قلمکاری شده در شکلها، طرحها و اندازههای متفاوت و زیبایی تولید شده است. باید بدانید که بخش مهمی از کاربردهای پارچههای قلمکار به استفاده آن در صنعت مد و پوشاک مربوط میشود.
اصفهان سرزمینی با قدمتی کهن است. دستسازههای این شهر از گذشته با کیفیت و ظرافتی مثالزدنی همراه بوده و در تولید آنها نهایت دقت، ذوق و رعایت زیبایی به شکلی باورنکردنی انجام شده است. از گچبریهای معماران اصفهانی بر روی دیوار ساختمانهای مشهور گرفته تا انواع کاشیکاری، آجرهای رنگی و لعابی. گواه اثبات چنین هنری، آثار تاریخی، مساجد معروف و منارههای آنها است.
از سوی دیگر، هنرهای ظریف قلمکاری، خاتمکاری، فیروزهکوبی، پتهدوزی، مخمل، ساخت ظروف مسی، میناکاری، ترمهبافی، نقرهسازی، زردوزی و انواع کتب تحریر و تذهیب است. نگارگری، مینیاتورگری و نقاشیهای فوق حرفهای، گوشهای دیگر از صدتا هنر بر جای مانده اصفهان از قدیم الایام است که بیانگر فرهنگ غنی این شهر است. انواع گلیمبافی و قالیبافی دستی با پشم و ابریشم، نساجی پارچههای وزین، پولکدوزی و زربافی شده نیز از صنایع دستی استان اصفهان به شمار رفته و در دورههایی از تاریخ همچون صفویه، قاجار و پس از آن بسیار مورد اقبال قرار گرفته و به جهان شناسانیده شده است.
در ادامه مقاله، به تفصیل انواع هنرهای اصفهان را بر شمرده و زیباییهای آن را با دیدی تخصصیتر میشناسیم.
هنر خاتمکاری، کاربردی متنوع و چشم نواز
خاتمکاری یا خاتم سازی، یکی دیگر از هنرهای منحصربهفرد صنایع دستی استان اصفهان است. خاتم کاری بهمنظور ایجاد طرحهایی ظریف و نازک هندسی بر روی اجسام و اشیاء صورت گرفته و تزئیناتی بسیار خاص را تولید میکند. هنر خاتم کاری در اصفهان از قدیم انجام میشده و در طول زمان پیشرفتهایی فوقالعاده داشته است. این کار بهصورت طراحی مثلثهای بزرگ و کوچک بر پلتفرم چوب، مینا و نقره انجام میشود. میزان ظرافت به کار رفته در این کار بیانگر سطح حرفهای سازندة آن بوده و نقشینههایی با تجسم فوقالعاده هندسی را پدید آورده است.
این نقشها میتوانند بر روی چوب، مفتول، نقره و عاج ساخته شده و در ضخامتهای اندک بر روی شیء یا سطوح داخلی و خارجی آن متصل شوند. از این هنر بر روی تختههای نرد، ساعتهای خاتم کاری شده، ظروف گوناگون همچون جای دستمال کاغذی، جای سرویس کارد و چنگال، گلدان، شکلات خوری، قلمدان خاتم کاری، قندان و جعبه جواهرات استفاده میشود.
فیروزهکوبی اصفهان، ارزش هنر در اصالت
هنر فیروزهکوبی هنری به نسبت جوانتر از سایر فعالیتهای هنرهای و دستسازههای اصفهانی است. تزئینات ظریف و زیبای سرامیکی شکلی که با دقتی ژرفناک در کنار یکدیگر و بر روی سطوح فلزی قرار گرفتهاند. از این صنعت بهعنوان زیرساخت در صنایع دستی استان اصفهان و کارگاههای طلاسازی نیز استفاده میشود. افزون بر آن فیروزهکوبی، در اشیایی با پلتفرم مسی، برنجی برنزی و نقرهای نیز استفاده شده و قطعات خوشرنگ آبی شکل آن بر روی قسمتهایی از ظروف مینشیند. مشخصاً ساخت صنایع دستی اصفهان، با استفاده از ابزارآلات بسیار دقیق همچون چکش، دریل، قالب، گاز انبر، منقاش، سوهان و سنگ سنباده انجام میشود.
قلمهزنی، تلفیقی از صنعت فلزکاری و هنر طراحی
هنر قلمزنی در اصفهان بر روی صفحات فلزی از جنس مس، نقره، برنج و یا مخلوطی از آلیاژهای متنوع این فلزات انجام میشود. این کار یکی از پرآوازهترین هنرهای خطه اصفهان است که شهرتی جهانی دارد. برای ساخت این محصولات در ابتدا باید به خمکاری، چکشکاری، کار با چکش، کوره و سندان پرداخت. سپس با استفاده از ابزارآلات هندسی و ریاضی همچون پرگار، قلم آهنی و چکش به زدن طرح بر روی صفحههای آماده شده، اقدام نمود. در این شاخه از صنایع دستی استان اصفهان، سه کارگاه مختلف جهت تولید صفحات، قلمزنی و یا تلفیقی از هر دو مشغول به کار هستند.اقدام به عرضه محصولات قلم زنی از قبیل سینی، بشقاب، گلدان، شکلات خوری و قاب نقاشی کرده است. محصولات ارائه شده از بهترین کیفیت با بالاترین ظرافت کاری بهره برده اند.
هنر قلمکاری، ظریف و پرکار
این هنر شاخهای از پارچهبافی به همراه ایجاد طرح و نقاشی بر روی آن به شمار آمده و از ذوقی سرشار نشأت میگیرد. این صنعت قرنها در اوج شهرت بوده و با بافت پارچههای زرباف و نقره باف عجین شده است. پارچههای قلمکار، روزگاری البسههای فاخر درباریان، حکما و پادشاهان در زمان مغولها، صفویان و پس از آن را تشکیل داده و رونق بسیاری داشت. امروزه اما بهصورت رومیزی، رو عسلی، خنچههای عقد، سجاده و بقچههای کتب ادعیه و قرآن، مورد استفاده قرار میگیرد. به سبب وزین بودن این صنعت، تلاش برای حفظ، حمایت و نگهداری از چنین هنری به جد صورت گرفته و از سوی مراکز مربوطه دنبال میشود. از پارچههای قلمکاری شده در شکلها، طرحها و اندازههای متفاوت و زیبایی تولید شده است. باید بدانید که بخش مهمی از کاربردهای پارچههای قلمکار به استفاده آن در صنعت مد و پوشاک مربوط میشود.