امپراتور فرانتس جوزف ؛ظهور و سقوط دولت اتریش-مجارستان

[B I N A M]

در سال ۱۸۶۷ سیاستمداران اتریشی به این نتیجه رسیدند که بهترین راه برای خروج از بحران سیاسی موجود، همانا اتحاد دو ایالت مهم اتریش و مجارستان است؛ یعنی ایجاد نوعی اتحاد بین این دو کشور به صورتی که هرکدام از آنها دارای نخست وزیر و پارلمان جداگانه بوده اما در عرصه سیاست خارجی مطیع تصمیمات جمعی یکدیگر باشند و حاکمیت امپراتور هابسبورگ بر هردوی آنها اعمال گردد. اتحاد مزبور در همان سال حاصل شد اما حقوق بسیاری از اقلیت های قومی کشور نادیده گرفته شد؛ مانند چک‌ها، لهستانی‌ها، اسلواک‌ها، اسلاوها، کروآتها و…


سیاست صلح امپراتور
اگرچه فرانتس جوزف غالباً خود به تنهایی در تعیین سیاست‌های خارجی دولت نقش ایفا می کرد، از وجود مشاورانی برجسته نیز بهره می گرفت. در سال ۱۸۷۹ پیمان اتحاد میان اتریش-مجارستان و امپراتوری آلمان منعقد گردید. در همین ایام، نخستین دستاورد دیپلماتیک دولت اتریش-مجارستان بدست آمد: مطابق حکم کنگره برلین در ۱۸۷۸، اتریش-مجارستان از تصرف ایالت بوسنی – که متعلق به امپراتوری عثمانی بود- منع شده بود اما اتریشی‌ها برخلاف مفاد این پیمان، این ایالت را تحت نظارت و کنترل خویش درآوردند. همچنین، پس از پیوستن ایتالیا به جرگه‌ی متحدین آلمان در سال ۱۸۸۲، روابط میان اتریش-مجارستان و این کشور تعدیل گردید. در ضمن، در سال ۱۸۸۳ پیمان اتحاد مخفیانه میان دولت وین و رومانی منعقد شد که در راستای مقابله با نفوذ روسیه در بالکان بود.

امپراتور فرانتس جوزف در سال ۱۸۹۷ به سن پترزبورگ سفر کرد. شش سال بعد نیز تزار نیکلای دوم متقابلاً به وین آمد. هدف از این روابط، متعادل ساختن خواسته‌های طرفین در منطقه‌ی بالکان بود. در فاصله‌ی سالهای ۱۹۰۸ تا ۱۹۱۴، مشاور اصلی امپراتور -کنراد فون هوتزندورف- از امپراتور خواست که برای مقابله با پان اسلاویسم در بالکان و همچنین ناسیونالیسم خرابکارانه‌ی ایتالیایی‌ها، جنگی پیشگیرانه علیه ایتالیا و صربستان به راه بیندازد. امپراتور فرانتس جوزف سرانجام در تابستان ۱۹۱۴، تسلیم خواسته‌های هوتزندورف گردید و به صربستان اعلان جنگ داد. این واقعه به شروع جنگ جهانی اول انجامید. 

کنراد فون هوتزندورف

تفرقه میان مردم ساکن در قلمرو دولت اتریش-مجارستان، در بحبوحه‌ی جنگ به طور کامل نمایان شد. این پراکندگی و عدم وحدت به شکست‌های نظامی پی در پی انجامید که اتریش-مجارستان را در کمال ناباوری، به حاشیه‌ی جنگ کشاند. البته در کنار این دلایل، باید عدم تبحر نظامی امپراتور را نیز افزود. فرانتس جوزف با وجود اینکه سیاستمداری ماهر به شمار می آمد، در عرصه نظامی فرد موفقی نبود. او سرانجام در ۲۱ نوامبر ۱۹۱۶ در نزدیکی وین درگذشت و جای خود را به برادرزاده‌اش – شاهزاده کارل- سپرد. او بیش از این زنده نماند تا شاهد سقوط دولتی باشد که خودش آن را تاسیس نموده بود.