هنرهای دستی زیبا و جالب

[Navisa.]

گليم بافي:

استان اردبيل از جمله مناطق مهم گليم بافي ايران بشمار مي رود و گليم هاي ان در دنيا مشهور و علاقمندان و خواستاران داخلي و خارجي زيادي دارد. نقوش و رنگهاي الوان و متنوع و طرحهاي زيبا جلوه اي خاص به گليم‌هاي بافته شده در منطقه بخشيده است. نقوش سنتي و اساطيري كه در گليم سمبل نمادها و يا نقشهايي از خواست باطني بافندگان و يا هر كدام از اين نقوش علاوه بر معاني و مفاهيم خاص خود و گذشته از جلوه نمايي درمتن گليم ميتواند بيانگر آرزوها و نيازهاي مردمان ساكن مناطق توليد باشند. نقوش سنتي رايج در گليم‌هاي استان بيشتر نقش سماور ، سيني، خرچنگ، در متن گليم و گردونه مهر (چليپا) و نقش اژدها (كه به غلط به اس اس معروف شده است) در حاشيه گليم ميباشد. گليم بافي گرچه كمك درآمدي براي معشيت خانوارهاي اين مناطق است ولي از بعد معنوي تأثيرات روحي و رواني عميق و بسزايي در بافندگي ايجاد مي‌نمايد زيرا بافنده گليم يا هر هنرمند ديگري در واقع با كار هنري خود به يك آرامش باطني دست يافته و نيازهاي دروني خويش را با ايجاد نقش و نگارهاي رنگانگ و مطابق با روحيات و سليقه خويش پاسخ ميدهد. امروزه بافندگان گليم استان كمتر از سيلقه‌هاي رنگي و دلخواه خود در بافت گليم استفاده مي نمايند زيرا ارتباط شهرنشينان با روستائيان و همچنين سفارش تجار آنان را مجبور ميسازد عليرغم ميل باطني خود طرحها و رنگهاي باب ميل بازار و تجار را ببافند گليم بافي بدون استثناء در اكثر مناطق روستايي و عشايري استان رونق دارد و در حال حاضر شهرستان نمين و روستاهاي تابعه ان از جمله دهستان عنبران و روستاهاي بخش زهرا از توابع شهرستان گرمي (مغان) از مراكز عمده توليد گليم استان بشمار مي آيند.



سفالگري:

از پيشينه سفالگري در استان اطلاع چنداني در دست نيست اما پيدا شدن ظروف سفالين در اكثر مناطق استان در كاوشهاي مجاز و غير مجاز حاكي از آن است كه سفالگري در اين منطقه از سرزمين پهناور ايران مانند ساير نقاط از قدرت ديرينه‌اي برخوردارست وجود معادن خاك رس در استان بعنوان مواد اوليه سفالگري مزيد بر علت است. در حال حاضر سه كارگاه سفالگري مشغول فعاليت هستند يك كارگاه سفالگري در خود شهرستان اردبيل و دو كارگاه ديگر در روستاي انار از توابع شهرستان مشكين شهر بنا به اظهار يكي از استادكاران تنها دو كارگاه فعاليت سفالگري دارند كه اين استادان سفالگر نيز بعلت پيري شايد نتوانند مدت زيادي به حرفه سفال سازي ادامه دهند پس به ناچار بايد به فكر چاره و احيا سفالگري و سفال سازي در مناطق ياد شده يود.

ساير رشته‌هاي صنايع دستي مرسوم در استان اردبيل از نمد مالي ، چيغ بافي، چنته بافي ، شال بافي ، خورجين بافي ، چاپ باتيك، مكرومه بافي، سوزندوزي ، گلسازي، مليله سازي، نگارگري،تذهيب،خوشنويسي، مينياتورسازي كاشي معرق ،منبت ،معرق چوب، خراطي، چرم و كارهاي تكميلي چرم ، ساخت سازهاي سنتي مي باشد كه از اين ميان خراطي سابقه زيادي دارد و خراطان چيره دست در سطح شهر اردبيل به حرفه خراطي مشغول ميباشد.



كاشي معرق:

كاشي كاري جزء هنرهاي دستي است كه در چند سال اخير در شهرستان اردبيل از رونق و رواج چشمگيري برخورداراست و در حال حاضر تعداد بيش از 5 كارگاه كاشي معرق در شهرستان اردبيل به فعاليت ادامه ميدهند.در كاشي معرق طرح مورد نظر با توجه به ابعاد محل نصب توسط طراح بر روي كاغذ پياده شده سپس اشكال طرح (هندسي - اسيلمي) شماره گذاري شده و با توجه به شماره بر روي كاشيهايي كه با رنگهاي مختلف براي كار آماده شده است چسبانده مي‌شود.
استادكاران بوسيله تيشه‌هاي مخصوص كاشي معرق به دوربري و گل گيري طرح اقدام نموده و پس از اتمام كار دوربري و گل گيري قطعات آماده شده طبق طرح اصلي چيده شده و پشت آن را با دوغ آب و گچ پر كرده و بعد از خشك شدن در محل مورد نظر نصب مي نمايند.



مصنوعات چرمي:

توليد مصنوعات چرمي جزو هنرهاي سنتي و دستي استان اردبيل بخصوص شهرستان اردبيل بوده و از دير باز استاد كاران زيادي به اين فن اشتغال داشته‌اند و با توجه به اينكه استان اردبيل در حال حاضر جزو توليد و صادركنندگان عمده چرم در كشور بشمار ميرود ، وجود مواد اوليه فراوان در استان در حال حاضر بيش از 20 كارگاه توليد مصنوعات چرم (تلفيق چرم و جاجيم) كه در زمينه توليد كيفهاي چرمي و جاجيمي و غيره فعاليت مي‌نمايند.



خراطي:

خراطي بر روي چوب قدمت ديرينه در شهرستان اردبيل دارد. در سالهاي گذشته بوسيله دستگاههايي كه معمولا توسط دست يا پا به حركت در مي آمدند خراطي روي چوب را انجام مي‌دادند ودر حال حاضر با استفاده از دستگاه خراطي برقي روي چوبهاي مختلف كه بصورت استوانه و در قطرهاي معين آماده شده اند توسط دستگاه به حركت در آمده و استادكار با استفاده از مغارهاي خراطي طرح و شكل دلخواه را برروي قطعه بوجود مي‌آورد.



مليله سازي:

مليله سازي جزو رشته هايي از صنايع دستي است در چند سال اخير در شهرستان اردبيل رونق يافته و كارگاههاي متعددي در اين زمينه فعاليت مي نمايند. مواد اوليه مورد استفاده در مليله سازي معمولاً مفتول هاي مسي يا نقره‌است كه بوسيله استاد كار و توسط دستگاه نورد به شكلها و قطرهاي مختلف تبديل مي‌شود ، مفتول‌هاي سيمي بصورت قطعات مورد نظر مثل اشكال هندسي يا اسليمي و بصورت قاب ساخته و قسمت داخلي قابها توسط مفتول‌هاي نازك نورد شده در طرحهاي و نقشهاي مختلف پرس و لحيم كاري مي‌شود كارهاي آماده شده بوسيله اسيد تميز شده و داخل لعاب كروم و غيره قرار ميگيرد.



منبت چوب:

منبت كاري روي چوب هنري است كه در آن هنرمندان اين فن با انتخاب چوبهاي مانند شمشاد ـ افرا ـ گردو ـ سيردار و غيره با ابعاد مورد نياز طرحهاي از پيش آماده كه ممكن است گل و مرغ ـ نقوش حيواني و غيره باشد برروي چوب مورد نظر كپي نموده و با استفاده از مغارهاي مخصوص منبت كاري ، كنده كاري روي چوب را انجام مي دهند دراين نوع هنر معمولاً قسمتهاي خالي طرح كنده شده و طرح اصلي بصورت برجسته نمايان ميگردد سپس هنرمند با استفاده از مغارهاي نازك و ظريف كاري بخشهاي داخلي طرح را شروع به كندن نموده بطوري نقوش قرم و شكل و حالت اصلي خود را برروي چوب آشكار نمايد . پس از اتمام كاركنده كاري با استفاده از سمباده هاي نرم طرح پرداخت و تميز شده و سپس بااستفاده از رنگهاي پلي استري كارپوشش داده ميشود منب كاري چوب جزو هنرهاي دستي است كه از سال 1375 درشهرستان اردبيل رونق خاصي داشته و كارگاههاي زيادي دراين حرفه فعاليت مي نمايند .



معرق چوب :

معرق كاران با تهيه انواع چوبهاي معرق مانند فوفل ـ عناب ـ راش ـ سيردار ـ آبنوس ـ گردو ـ توت ـ افرا ـ بقم وغيره و همچنين طرح مورد نظر كه ممكن است توسط خود هنرمند و طراحان چيره دست طراحي شده باشد معرق چوب را انجام ميدهند . روش كاربدين ترتيب است كه ابتدا طرح مورد نظر (اسليمي ـ گل و مرغ ـ هندسي ) بر روي كاغذ پوستي طراحي و سپس بر روي تخته سه لاي چسبانده ميشود . پس از خشك شدن ، طرح شماره گذاري و بوسيله اره مويي دستي برش داده شده و برروي چوبهاي مورد نظر و دلخواه انتقال داده شده و كاربرش چوب صورت ميگيرد . قطعات برش داده شده برروي فرم اصلي طرح ( نئوپان ياچندلاي) با چسب چوب چسبانده و بعد تكميل و سپس براي رنگ كاري با پلي استربه كارگاه رنگ انتقال داده ميشود .