نذورات نوظهور بسته پیشنهادی عوام

[bOoOoOy]

برای خدا هم که شده به من کمک کنید و مقداری پول بدهید .

تو که ظاهر خوبی داری با این لباس و عینک آفتابی و ... چرا گدایی می کنی؟ !

نذر کرده بودم هنگامی که پسرم شفا یافت سه روز گدایی کنم و پول آن را به حرم امام رضا(ع) تقدیم کنم ! !

مطابق با آیات قرآنی دین، حیات انسانها است و آنها را زنده می کند. همانطور که آب حیات بخش است اما کوچکترین آفت و میکروبی که متوجه آب شود می تواند آلودگی آن و هم سلامت مصرف کنندگان را تهدید کند.

دین نیز اگر دچار آفات شود نه تنها مایه زندگی نخواهد بود بلکه زندگی دنیا و زندگی آخرت را به فساد و تباهی می کشاند.

به اعتقاد کارشناسان دینی تمامی عواملی که منجر به شهادت مظلومانه امام حسین(ع)

شدند ناشی از انحرافاتی بود که در دین بوجود آمد و حسین بن علی (ع) را تنها به این بهانه که علیه حکومت وقت قیام کرده است به قتل می رسانند و از خداوند طلب أجر و ثواب می کنند .

نذورات نیز می تواند در راستای تقویت دین همچنین تضعیف آن گام بردارد.

نذر در حقیقت پیمانی است که با خداوند بسته می شود تا در نتیجه انجام عمل نیکی که آدمی بر خویش واجب می کند، خداوند نیز حاجت او را برآورده سازد.

گفته می شود این عمل دارای پیشینه قوی در تاریخ زندگی آدمی است.

انسان نیز همواره در طول تاریخ برای رسیدن به خواسته هایش از این ابزار سود برده و سعی کرده است با نذر کردن رضایت خداوند را کسب کند و از او خواسته هایش را بطلبد وهمچنین برآسودگی خیال خود بیفزاید .

مطابق با روایات اسلامی نذر را می توان نوعی عبادت، دعا و درخواست از خداوند دانست که اتفاقا دارای تأثیر فراوان است و با هدف قرب الهی انجام می شود .

به لحاظ شرعی هم وفا کردن به نذر چنانچه مشروع باشد دارای شرایط و ضوابطی است که می بایست مراعات شود همانطور که نذر کردن دارای شرایط منحصر به خود است.



اعتقادات زیر سایه خرافه نذورات ساختگی
اگرچه تاکید می شود نذر کردن شرایطی دارد که بدون آنها، نذر واجب نمی شود اما تعدادی از مردم به این موضوع توجه نمی کنند.

اما پیش از آنکه به ذکر شرایط نذر کردن بپردازیم ضروری است به این مساله نگریسته شود که برخی نذورات جنبه خرافه یافته و با انحراف از مسیر صحیح به مرور زمان تبدیل به اعتقاد در میان مردم شده است.

مروری بر چند نوع از نذوراتی که سایه خرافات بر آن افکنده شده از زبان برخی اقشار جامعه ضروری به نظر می رسد.

تراب پرور یکی از این افراد و دانشجوی رشته اقتصاد است که برخی نذورات را اقتصادی می داند و در توضیح بیشتر به گزارشگر کیهان پمی گوید: صرف هزینه نذورات برای نیازمندان از جمله نذوراتی است که من عنوانش را اقتصادی می گذارم و موجب رفع مشکلات دیگر اقشار مردمی می شود اما تعدادی از مردم هم نه تنها نذوراتشان دردی از مشکلات موجود را حل نمی کند بلکه باعث می شود در کوچه و خیابان سر راه عابران را بگیرند و برای ادای آن از مردم طلب کمک کنند.

وی برپایی سفره دوازده امام یا سفره حضرت ابوالفضل(ع) را از جمله مواردی اعلام می کند که این افراد خواهان کمک هایی مردمی برای اجرای آن هستند.

سفره بی بی سه شنبه و تهیه آش مختص این سفره دیگر نذری است که خانم مرادی معلم یکی از مدارس راهنمایی دخترانه تهران بدان اشاره دارد.

وی در توضیح بیشتر راجع به طریقه ادای نذر این سفره به خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: من تا پیش از اینکه به این مدرسه که در یکی از مناطق جنوبی تهران و تقریبا منطقه ای محروم است بیایم نامی از سفره بی بی سه شنبه نشنیده بودم. تا اینکه یک روز مادر یکی از

دانش آموزانم آمد و من و همکارانم را برای ادای نذرش دعوت کرد.

این معلم جوان اظهار می کند: با اطلاع از نحوه ادای این نذر و اسراف مواد غذایی متوجه شدیم نوعی احساسات بر افراد موجب قبول برخی خرافات می شود که از جمله آن سفره بی بی سه شنبه است و همین احساسات مغلوب تعقل باعث شده این زن که همسرش بیکار و از اقشار ضعیف و کم درآمد است تصمیم به ادای چنین نذری بگیرد که پایه و اساس آن مبهم است و البته مقدار مختصر پس اندازی که دارد را برای ادای نذری که دو سال پیش برای شفای فرزند کوچکش کرده است، صرف کند در حالی که برخی اوقات هزینه تحصیل فرزندان این خانواده با کمک های معلمان این مدرسه تامین می شود.

برپایی سفره امام حسن مجتبی(ع) و الزام بر تهیه لوازم سفره به رنگ سبز از دیگر نذوراتی است که طی سال های اخیر ایجاد و به گفته برخی محصول نوآوری طی سال های اخیر است که بعضی از زنان برای رسیدن به خواسته های خود به آن متوسل می شوند.



موج سواری بر خرافه و غفلت جمعی
ناآگاهی از طریقه نذر کردن و ادای آن آسیب عمده ای است که اعتقادات مردمی را نشانه رفته است.

حجت الاسلام محسن تاج لنگرودی استاد دانشگاه و از خطبا و وعاظ با سابقه تهران معتقد است: انسان ها دارای ۲ نیرو هستند که با این دو نیرو زندگی می کنند یعنی جدا از هم اصلا امکان ندارد. اول عقل و دوم احساس است. پس ا حساس چیزی نیست که مورد نکوهش واقع شود چه در زنان و چه در مردان. چون مملکت وجودی افراد اقتضا می کند که هر کس از این دو نیرو در جهت کمال استفاده کند و هر مقدار کمال بیشتری کسب کند به خداوند مقرب تر است.

وی در گفت و گو با گزارشگر کیهان اینطور توضیح می دهد: یکی از مشخصه های مکتب اسلام این است که اعمال دو نوع اختیاری و

غیر اختیاری است. اعمال غیر اختیاری مانند بزرگ شدن و تغییر چهره و ظاهر انسان. اما در بعد اختیاری مکتب ما بر مقلد بودن امر فرموده و یکی از ثمرات تقلید کردن هم در جلوگیری از خرافه دانسته شده است. یعنی معیار عمل را از رساله بیاموزیم تا جلوی ضعف ها و خرافات توان ایستادگی داشته باشیم.

حجت الاسلام تاج لنگرودی به آسیب عدم تقلید در برخی امور از جانب انسان ها اشاره و با ذکر مثالی تاکید می کند: سینه زدن در عزاداری ها نوعی عمل تلقی می شود که حدود آن در رساله های فقهی ذکر شده اما افراد بدنبال یادگیری آن نمی روند بنابراین توجهی هم ندارند، در حالی که این موضوع می تواند آسیب زیادی در مجالس عزاداری به همراه داشته باشد.

وی می گوید: خب همینطور در مورد نذر می توان اظهار کرد که آسیب و خرافه وارد نذورات و اعتقادات مردم شود در حالی که رساله ای برای ملاک و معیار آن تعریف و ایجاد شده که عده ای از آن غافلند.

وی جلسات مذهبی راستین را دارای این خصوصیت عنوان می کند که دارای اهداف بینشی و گرایشی باشد و در کنار معرفت و شناخت اهل بیت(ع) گرایش به برانگیختن احساسات و عواطف پاک مسلمانان نیز داشته باشد.



به خاطر یک مشت دلار
گاها دیده شده سخنرانان مذهبی همچنین مداحان یا خانم جلسه هایی که در اینگونه مجالس شرکت می کنند تنها به کسب درآمد فکر می کنند و بعضا فاقد دانش و کسب تجربه و علم هستند،و حتی دیده شده در مواردی با دروغ بستن به خدا و پیامبر و ائمه(ع) با ذکر احادیث و روایات من درآوردی یا دروغ گویی و تظاهر به چیزهایی که حقیقت ندارند با احساسات مذهبی و اعتقادات مردم بازی می کنند که این موضوع نیازمند ساماندهی است.

یکی از زنان مداح که به ادعای خودش مکتب نرفته معلم شده و دانسته هایش حاصل تلاش و حضور مستمر وی در جلسات مذهبی زنان است در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان نذورات نوظهور را محصول رویاها یا الهامات مردمی می داند که از این طریق توانسته افراد بی اعتقاد را جذب و به احکام دینی مقید کند.

این موضوع همان علتی است که فروغ نیلچی زاده رئیس گروه پژوهش دختران و زنان سازمان ملی جوانان طی گفت و گویی آن را وجه تمایز مجالس زنانه عنوان می کند.

نیلچی زاده نیاز به دینداری و ارتباط بیشتر با عالم معنا را از علل برگزاری مجالس برشمرده و عیوب و کج روی های این مجالس را ترویج خرافات و دادن اطلاعات دینی ناقص یا معیوب به صورت خودخواسته یا بعضا ناخواسته می داند.

به اعتقاد کارشناسان، جاذبه های کاذبی که در این مجالس ایجاد شده می تواند آسیب زا باشد که نیازمند بررسی است.

در این زمینه مرید و مراد بازی همچنین ترویج خرافات و نذرهای نادرستی که در اسلام وجود ندارد مانند سفره بی بی سه شنبه به جای حقایق ناب دینی موجب انتقال غلط احکام دینی خواهد شد.

البته نیلچی زاده هم با بیان این مطلب که در صورت انتقال درست مفاهیم دینی این گونه مجالس قادرند به آگاهی های دینی عام عمق و وسعت بیشتری ببخشند، اشاره می کند و می گوید: مراسم مذهبی زنانه در صورتی که در مسیر درست خود قرار بگیرند می توانند بخشی از آسیب های اجتماعی که در تقابل با دنیای مدرن به وجود آمده اند را حل کرده و از طریق رواج پناه بردن به دین و دینداری به حل بخش اعظمی از این مشکلات بپردازند.

رئیس گروه پژوهش دختران و زنان سازمان ملی جوانان در ادامه می گوید:

افراط های صورت گرفته را نباید فراموش کرد مانند زیاده روی در تعداد و مدت زمان های این جلسات به زندگی های خانوادگی آسیب وارد کرده و موجب قطع ارتباط و تعامل با همسر و فرزندان یا آسیب های جدی به زندگی های خانوادگی می شود.



مسلمانان زیر ذره بین معاندان
رفع آسیب های مجالس مذهبی و ساماندهی آنها ضرورتی است که بسیاری از کارشناسان مذهبی نسبت به آن تاکید دارند که از جمله آن می توان به آسیب شناسی مجالس عزاداری، مولودی خوانی همچنین طریقه نذر کردن و ادای آن در صورت استجابت دعا اشاره کرد.

چرا که هرگونه ضعف در عملکرد اعتقادی مردم در جوامع اسلامی از سوی معاندان و دشمنان زیر ذره بین قرار دارد و در صورت بی توجهی علاوه بر آسیب مجالس مذهبی شاهد کمرنگ شدن اعتقادات ناب و ارزش های الهی و توحیدی خواهیم بود.

به همین منظور این موضوع به عنوان یکی از مسایل مهم، اخیرا از سوی حوزه علمیه قم مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته است.

حجت الاسلام والمسلمین یحیی کمال کارشناس معاونت فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نیز آسیب شناسی مجالس مذهبی را بحث مفصلی می داند که مدتی است روی آن کار می شود.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اظهار می کند: اخیرا طی جلسات کاربردی به مبلغان گوشزد شد که تاریخ را به درستی مطالعه کنند و با آگاهی کامل تحریفات و آسیب ها را شناسایی و دقت کنند.

وی می گوید: آنچه در این میان آنچه مهم به نظر می رسد محتوا و نحوه اجرا است یعنی در بحث محتوا اگر مطالعه کاملی صورت نگیرد واقعیت ها مطرح نشده در نتیجه خطاها و اشتباهات خود باعث آسیب می شود.

حجت الاسلام کمال تاکید می کند: فقط حسن فعلی مهم نیست بلکه حسن فاعلی هم اهمیت دارد، چرا که چشم های زیادی این روزها روی مسلمانان زوم شده و باید مراقب بود تا ورود مطالب وهن و خرافه موجب صدمه زدن به جامعه اسلامی نشود.

شما فرد خوش شانسی هستید که این برگه بدستتان رسیده است. اگر به اعمالی که در این کاغذ برایتان نقل کرده ایم توجه و عمل کنید سپس این ورق را به تعداد ۱۰۰ عدد فتوکپی کرده و توزیع کنید حتما تا پایان هفته خبر خوشی به شما خواهد رسید که در موفقیت آینده تان تاثیر زیادی خواهد گذاشت! البته توجه داشته باشید چنانچه به محتوای ذکر شده شک کنید و یا اعمال آن را تا پایان انجام ندهید باید منتظر حادثه ناخوشایندی باشید که ممکن است خود یا خانواده ات را گرفتار بلا کند و ... .

شاید شما هم یکی از افرادی باشید که چنین مطلبی بدستتان رسیده باشد.



به راستی در مواجهه با آن چه کار کرده اید؟
اعتقاد به بستن نخ یا تسبیح به ضریح مطهر ائمه اطهار(ع)، هزینه های گزاف برای برپایی مراسم سفره ائمه، نذر برای توزیع و چاپ تصاویر و شمایلی از معصومین، اعتقاد به باریدن خون از درختان در برخی ایام سال و تلاش برای متبرک شدن به آن، بستن پارچه های سبز و قفل زدن به درختان به اصطلاح دخیل بستن برای بخت گشایی یا درمان بیماران، سفارش به فتوکپی و توزیع اوراقی از



توصیه های خرافی برای گرفتن حاجت و غیره
نمونه هایی از روش های جستجوی حاجات از سوی برخی به شمار می رود.

صحت و سقم این رفتارها به منظور توسل جستن به ائمه اطهارعلیهم السلام و گرفتن حاجات از دید کارشناسان مذهبی و رفتارشناسان اجتماعی فصل دیگری از گزارش نذورات مردمی و آسیب شناسی آن است که در این شماره بدان خواهیم پرداخت.



تاکید اسلام بر اطعام نیازمندان
دعا و نذر و در پی آن استجابت خواستن از خداوند متعال از جمله اقداماتی است که هر فرد مومنی را در نهایت برای دستیابی به خواسته هایش به سمت یگانه خالق هستی رهنمون می سازد. اما نذر کردن عملی منطقی است که می بایست با عقل و درایت همراه شود.به همین منظور رفتارهای مقارن با آداب نذر و عمل به آن هنگام استجابت دعا یکی از مسائل فقهی است که در رساله فقهای شیعه نیز بدان تاکید شده و مردم هم می بایست احکام و مسائل نذر را در رساله های مراجع تقلید مطالعه کنند.

اما همواره توصیه شده است که سعی کنید نذورات بگونه ای باشد که قبل از اینکه مشکل خودتان را حل کند مسبب رفع مشکل جامعه باشد.

به طور مثال اطعام نیازمندان یا کمک به مدارس و مراکز علمی و دینی و فرهنگی و . . .

همانطور که طی تماس تلفنی گزارشگر کیهان با دفتر رهبری معظم انقلاب و پرسش این سوال که نذوراتی از جمله سفره ائمه اطهار که بسیاری از زنان بدان متوسل می شوند تا حاجات خود را بگیرند امری درست است یا خیر؟ این پاسخ دریافت شد که این نوع سفره های نذری هرگز در شرع توصیه نشده و تحت این عناوین چیزی وجود نداشته است بلکه همواره احسان به نیازمندان و اطعام آنها تاکید شده است. بنابراین چنانچه این اقدام به نفع نیازمندان و اطعام فقرا باشد اشکالی نخواهد داشت.

همانطور که برخی زنان و مردان منبری در جلسات مذهبی توصیه می کنند که نذرها بیشتر جنبه علمی داشته باشد. به عنوان مثال اگر مشکل

شخص حل شد چند صفحه رساله مرجع تقلیدش را بخواند یا اینکه قرآن را با ترجمه اش قرائت کند و یا اینکه در نماز جمعه شرکت کند.



شروط ادای نذرهای واقعی
نذر همانند مفهومش نوعی عهد تلقی می شود که انسان به خاطر حادث شدن امر، چیزی را که بر او واجب نیست بر خود واجب کند.

نذر آن است که انسان بر خود واجب کند تا کار خیر و نیکی را برای تحصیل خشنودی خداوند انجام دهد یا از کاری که ترک آن اولویت دارد، دست بکشد.

در روایات اسلامی آنچه در خصوص نذر آمده تاکید بر جنبه فقهی آن است که متولی اش فقها هستند.

به اعتقاد حسین محمدی عضو هیات علمی دانشگاه دیدگاه های مختلفی در عوام وجود دارد که از طریق شنیده ها به باورهایشان راه یافته است. وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان در توضیح بیشتر می گوید: اگر جوامع شنیده ها را با کمال و عقل تطبیق دهند هیچ زمانی دچار توهم در یافته هایشان نمی شوند. یعنی راه انحراف و خرافات به اندیشه هایشان مسدود می شود.

وی مسیر دستیابی به کمال را در نگاه فلسفه به هستی می داند و اینکه چه مقدار از زندگی خود را سمت و سوی الهی دهیم تا راه کمال را بیابیم. او می گوید:درست است که نذر کردن نوعی مصادره به مطلوب است اما الزام بر تحقق کمال و حرکت و تکامل انسان است ، هرچند که برخی مسائل از دید افراد جامعه متفاوت است.

این استاد دانشگاه با برشمردن شروط استجابت نذورات اضافه می کند:

پیش از نذر کردن می بایست امکانات و استعداد خود را در ادای نذر بررسی کرد، زیرا شکستن نذر کفاره دارد. همچنین قبول نذر در دست خداوند است که به نیات انسان بستگی دارد و بر انجام کامل آن وابسته است همانطور که انسان باید هنگام نذر عاقل و بالغ باشد.

حسین محمدی تاکید می کند که نذر در مورد انجام کارهای حرام یا مکروه یا حتی غیرعقلانی صحیح نیست. بنابراین خرافات هم در نذر راه ندارد مگر اینکه ناآگاهانه بدان عمل کنیم.



سرفصل هایی که باید رعایت کنیم
انجام هر عمل در صورتی منطقی و معقول است که شرایط و اصول آن رعایت شود.

نذرهم یکی از عمل هایی است که با وجود رسوخ برخی شبهات خرافی، در صورت رعایت صحیح و تقلید از فقه دچار مشکل نخواهد شد بلکه بر منطق گرایی فرد نذر کننده صحه می گذارد.

این همان موضوعی است که حجت الاسلام والمسلمین محسن تاج لنگرودی از وعاظ با سابقه تهران و استاد دانشگاه بدان تاکید دارد و در

گفت و گو با گزارشگر کیهان به سرفصل های نذورات اشاره و اظهار می کند: نخستین امری که در نذر کردن باید توجه شود خواندن صیغه نذر به عنوان یکی از واجبات نذر است. همانطور که در عقد ازدواج به فارسی هم می توان لفظ مخصوص را ادا کرد، برای نذر هم به فارسی عباراتی موجود است که باید خوانده شود.

این کارشناس علوم دینی می گوید: اگر شخصی نذر کند ولی صیغه نخواند نذر او باطل است. این سرفصل باعث جلوگیری از خرافات رایج خواهد شد.

به اعتقاد وی دومین مورد این است که نذر باید در توان جسمی و شخصیتی انسان باشد. فردی که نذر کند در صورت استجابت دعایش گدایی خواهد کرد اگرچه در توان جسمی اش باشد، شخصیتش را فراموش کرده و چون بی آبرویی برایش دارد نذر باطل خواهد بود.

این استاد دانشگاه غالب شدن احساسات بر برخی افراد را نیز از جمله این موارد می داند که غیرعاقلانه نذر می کنند، مثلا فرد در توانش نیست که با پای پیاده حتی تا زیارت شاه عبدالعظیم حسنی برود اما نذر می کند پیاده رهسپار مشهد مقدس شود!



اجازه ولی و سرپرست در نذر
گفته می شود که اجازه ولی و سرپرست در ادای نذر واجب است.

حجت الاسلام لنگرودی هم این عامل را تعیین کننده در نذورات می داند و می گوید: بسیاری از نذورات خرافی از جلسات زنانه گرفته می شود در حالی که در رساله تاکید شده زن باید با اجازه شوهرش نذر کند در غیراینصورت نذر او باطل است، که این اجازه هر بار برای نذر کردن باید از شوهر اخذ شود. اما چنانچه مرد به همسرش اجازه نذر و ادای آن را داد دیگر نمی تواند مانع وی شود. از دیدگاه کلی متابعت از عقل مانع بسیاری از انحرافات و خرافات می شود. در مورد نذورات هم چنین مساله ای صادق است.

چنانچه در نذر و اجرای آن به عقل و دین رجوع کنیم ولو اینکه از بهترین افراد و اطرافیانمان هم شنیده باشیم که عمل مورد نظر درست است در صورت پذیرش از سوی عقل و امضای آن از سوی دین آن عمل لازم و مانع بروز انحراف و خرافه خواهد شد که بهترین راهکار رجوع به رساله های فقهی است.



تهدیدات نرم در کمین اعتقادات
فراموش نکنیم که رسوخ خرافه به اعتقادات دینی موضوع ساده ای نیست که به راحتی بتوان از کنار آن گذشت.

برداشت نادرست از اعتقادات و باورهای دینی همچنین تبلیغ رفتارهای مغایر با شرع از جمله تهدیداتی است که طی سال های اخیر شدت یافته است.

به اعتقاد آسیب شناسان اجتماعی تبلیغ این نوع رفتارهای آسیب زا به صورت شفاهی و زبانی طی سال های اخیر شدت یافته به صورتی که تاثیر آن بیشتر از دیگر رسانه ها مانند رادیو و تلویزیون است.

دکتر امان الله قرائی مقدم جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه یکی از این رفتارشناسانی است که در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان نذورات نوظهور را ساخته دست افراد کلاهبردار می داند و معتقد است: اعتقادات دینی مردم در نتیجه خرافه گرایی و خرافه پرستی مورد سوء استفاده قرار می گیرد و اثرات مخرب از لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و روحی و روانی بر باورهای اصیل دینی دارد.

متاسفانه هر چه افراد، ناآگاه تر و عامی تر باشند زودتر فریب می خورند. وی با ارایه یک مثال در همین باب می گوید: زنانی در جامعه هستند که

هنوز معتقدند آل به دنبال زنان زائو است تا بعد از زایمان اول آنها را بکشد پس برای جلوگیری از این اقدام آل، سعی می کنند زائو را تنها نگذارند یا با طناب پرده سفیدی به همراه یک قطعه فلز جلوی تخت زن آویزان می کنند تا از آزارهای احتمالی او در امان باشند.

وی در ادامه توضیحاتش اضافه می کند: افراد فریب خورده نه تنها در ایران بلکه در تمامی کشورهای آمریکایی و اروپایی دیده می شوند اما در هر جامعه ای شکل خاص خود را دارد.

به اعتقاد دکتر قرائی مقدم، سوء استفاده های ناموسی و مالی از دختران و زنان به خاطر کسب سود در جامعه یکی از این آسیب ها ست که اغلب از طریق زنان به صورت شفاهی تبلیغ می شود در حالی که این موضوع باورهای دینی را سست و

رویا نگری و ایده آلیست بودن را رواج می دهد.

چشم دوختن به آینده و دست کشیدن از تلاش و کار و دل بستن به تاثیر دعا و نذر یا حتی رمل و فال و غیره سرخوردگی را در صورت نرسیدن به هدف و ضعف اعتقادات را در پی آن به دنبال خواهد داشت.

دکتر قرائی مقدم به عرصه فرهنگی اشاره دارد و می گوید: رواج خرافه مخل باورهای دینی و

ارزش های فرهنگی است. البته دو دسته از افراد در مقابل این موضوع ضعیف هستند که جوانان را به دلیل احساساتی بودن و افراد بی سواد را به علت ناآگاهی می توان برشمرد.

کارشناسان اجتماعی بر این عقیده اند که طی تحقیقات به عمل آمده سوءاستفاده گران از باورهای دینی با تلقین وجهه تلاش می کنند به اهداف خود برسند.

این آسیب شناس اجتماعی که با این مساله همنظر است تلقین را نقطه مقابل تقلید به عنوان یک عمل اندیشیده شده و آگاهانه می داند و

خاطر نشان می کند: افراد سودجو با تلقین وجهه کاذب سعی دارند به انحراف فکری، روحی و روانی و اعتقادی مردم برسند که البته نقش آموزش و پرورش، معلمان، رسانه ها، روحانیون و منبری ها با توسل به ابزار پوسترهای تبلیغی، فیلم، کتاب، مقاله و سخنرانی و غیره در اینجا برجسته تر به نظر می رسد.