حکم طواف در سازه فلزی مسجدالحرام

[✘PETER✘]

طرح توسعه فضای مسجدالحرام فضایی را ایجاد کرده است که بسیاری از حجاج خانه خدا در سازه‌های فلزی طواف و نماز طواف را به جا می آورند، اما طواف و نماز طواف در سازه فلزی مسجدالحرام چه حکمی دارد؟
به گزارش جهان به نقل از فارس، طرح توسعه فضای مسجدالحرام از سال ۹۱ در مکه مکرمه آغاز شد و سال گذشته طبقه بالایی آن مورد بهره برداری قرار گرفت و اخیرا فیصل بن‌فواد رئیس کمیته فنی پروژه توسعه مسجدالحرام از بهره برداری بخش دوم توسعه مسجد الحرام خبر داد و گفت : بخش‌هایی از طرح توسعه در خلال موسم عمره رمضان گذشته بهره برداری شد و بخش‌های دیگری از این طرح در موسم حج امسال مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.

اما سؤالی که هم اکنون برای بسیاری از حجاج خانه خدا وجود دارد این است که طواف و نماز طواف در سازه فلزی مسجدالحرام چه حکمی دارد؟

مسئله۱: طواف و نماز از طبقه اول سازه فلزی در فرض وجود حائلی که هم‌اکنون از رکن حجرالاسود تا رکن عراقی وجود دارد. (استفتاء ۱۷۲۸۶۹)

متن استفتاء:

با احترام به استحضار می‌رساند مدتی است، طبقه اول سازه فلزی که در صحن مسجدالحرام با ارتفاع حدود ۳ متری از سطح مسجد ساخته شده، به بهره‌برداری رسیده، اما فعلاً از طواف افراد معذور و ویلچری در آن طبقه ممانعت می‌شود و به طبقه دوم سازه هدایت می‌شوند.

نظر به اینکه در بخشی از طبقه اول سازه، حدّ فاصل (بین رکن حجرالاسود و حجر اسماعیل) حائلی با ارتفاع حدود ۲ متر وجود دارد متمنی است فتوای حضرتعالی نسبت به سؤالات ذیل مرقوم گردد.

۱ـ آیا طواف بر سطح این طبقه از سازه با وجود حائل و بر فرض این‌که با کمی فاصله از آن، کعبه مشرفه دیده می‌شود، صحیح است؟

۲ـ با توجه به این‌که این طبقه از سازه حدود ۳ متر از سطح مسجدالحرام بالا‌تر است و کف آن فعلاً سنگ‌فرش نیست آیا خواندن نماز طواف بر آن در سمتی که پشت مقام ابراهیم واقع شده، کافی است؟

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای:

جواب ۱: در فرض سؤال، طواف بر روی سطح طبقه اوّل سازه صحیح است.

جواب۲: در صورت امکان نماز در صحن مسجد الحرام، خلف مقام خوانده شود.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی:

طواف و نماز خواندن در سازه اوّلی، اشکال ندارد و نسبت به سازه بالا‌تر، چنانچه شخص طواف کننده، اطمینان دارد که کعبه، بالا‌تر است طواف، اشکال ندارد ولی نماز را باید در صورت امکان، در طبقه پایین بخواند.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی:

۱ـ جایز نیست مگر در ایام بسیار شلوغ که طواف در محدوده (بین بیت و مقام) در شب و روز برای نوع مکلفین با مشقت شدید مواجه است (مانند بعضی از ایام حج)

۲ـ نماز طواف بر روی سازه صحیح نیست حتی اگر سجده بر مایصح علیه السجود باشد.

حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی:

۱ـ صحیح است.

۲ـ سجده باید بر «مایصّح السجود علیه» باشد، بر فرض وجود «مایصح السجود علیه»

نماز طواف در قسمتی که پشت مقام است، در‌‌ همان طبقه بلامانع است، هر چند بهتر است چنانچه موجب فوت موالات نشود نماز در طبقه هم‌کف خلف مقام خوانده شود.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:

۱ـ در فرض سؤال صدق طواف از طبقه اول با وجود حائل مشکل است و لذا معذورین که مجاز از طواف در طبقه اول هستند احتیاط به جمع بین طواف و نایب گرفتن را ترک نکنند.

۲ـ نماز را در خلف مقام در طبقه هم‌کف بخواند. والله العالم

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

۱ـ مانعی ندارد.

۲ـ در صورت ضرورت کافی است.

حضرت آیت الله العظمی سبحانی:

جواب۱ـ حائل مذکور مشکلی برای طواف ایجاد نمی‌کند لکن از آنجایی که سازة مذکور خارج از محدودة طواف بین مقام و کعبه است در صورتی می‌توان در آن طواف کرد که طواف در محدودة بین مقام و کعبه انجام بگیرد و الاّ مُجزی نیست.

اما طبقة دوم سازه (فوقانی) که بالا‌تر و یا مساوی با پشت بام کعبه است هرگاه معذورین در آن طواف نمودند باید جهت طواف در کف سطح مسجدالحرام نیز استنابه کنند و علاوه بر نائب، خود نیز نماز طواف را در پایین و اگر مشقت دارد در بالا جوری که پشت مقام قرار گیرند بخوانند.

جواب۲ـ افرادی که جواز طواف در سازة مذکور را دارند چنانچه می‌توانند سجده خود را بر مایصح السجود علیه در‌‌ همان طبقة اوّل سازه پشت مقام بجا آورند مانعی ندارد والا باید نماز را در پایین بخوانند و فاصلة زمانی بین طواف در سازه و نماز طواف در سطح مسجد اگر همراه با مبادرت عرفیه باشد اشکالی ایجاد نمی‌کند.

مسئله۲: طواف از طبقه دوّم مسجدالحرام و طبقه دوم سازه جدید (س۱۴۱۵مناسک محشی)

تذکر: با توجه به نامه سازمان جغرافیا (۱۷۴۴۷۵) طبقه دوم مسجد و طبقه دوم سازه فلزی از دیوار کعبه حدود نیم متر بالا‌تر است و طواف در حال اختیار بر روی آن صحیح نیست؛ مگر بنابر نظر آیت‌الله جوادی و اردبیلی؛ بنابراین در صورت عدم تمکن از طواف از سطح مسجدالحرام اقوال ذیل مطرح می‌شود:

۱. اشکال ندارد؛ آیت‌الله بهجت و آیت‌الله مکارم شیرازی.

۲. اگر نتواند در مطاف طواف کند باید نایب بگیرد که در پائین از طرف او طواف کند؛ آیات عظام زنجانی، سیستانی، صافی و نوری.

۳. باید نایب بگیرد تا در مطاف برای او طواف کنند و بنابر احتیاط واجب خودش از طبقه فوقانی طواف کند اگر حرجی نباشد؛ آیت‌الله وحید.

۴. بنابر احتیاط واجب هم نایب بگیرد که از پایین طواف کند و هم خودش از طبقه فوقانی طواف کند؛ آیات عظام فاضل، تبریزی و خامنه‌ای (البته در مورد نظر رهبری احتیاط در فتوا است و قابل رجوع به غیر نیست)