یک سیستم آبرسانی ۵ هزار ساله، پشت سد سیمره کشف شد + عکس

[PROOSHAT]

هیات باستان‌شناسی محوطه باستانی «فراش»، در پشت سد سیمره، در دومین فصل کاوش‌های خود موفق به کشف یک سیستم آبرسانی متعلق به 5 هزار سال قبل شد. در این سیستم آبرسانی با استفاده از تنبوشه‌ها یا لوله‌های سفالی، آب از نقطه‌ای به نقطه‌ دیگر هدایت شده ‌است.


کاوش‌های باستان‌شناسی نجات بخشی در محدوده آبگیری سد سیمره توسط پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و با همکاری وزارت نیرو به انجام رسیده‌‌است. هرچند با آبگیری سد، بخش زیادی از مطالعات باستان‌شناسی پس از ثبت و مستند‌نگاری به زیرآب رفته‌، اما هنوز بخش‌هایی باقی‌مانده که هیات‌های باستان‌شناسی را دوباره راهی این محوطه‌های باستانی کرده‌است.



dکی از این هیات‌های اعزامی به حوضه آبگیر سیمره، به سرپرستی لیلی نیاکان است که در محوطه‌ای به نام «فراش»، از پیش از عید نوروز، فعالیت‌های باستان‌شناسی را آغاز و به طور مداوم تا این لحظه (11 خردادماه) ادامه دارد. کاوش‌ّ‌ّهای باستان‌شناسی این هیات منجر به کشف ارزشمندی از دانش آبرسانی، متعلق به 5 هزار سال قبل شده‌است.

محوطه باستانی فراش در کنار رودخانه سیمره و در ساحل شرقی آن، جایی که مرز استان لرستان آغاز شده، قرار گرفته‌است.



لیلی نیاکان»،‌ سرپرست هیات باستان شناسی‌ در محوطه باستانی فراش، درباره کشفیات این هیات به CHN گفت: «در فصل گذشته قطعاتی سفالی از شی‌ای نامشخص پیدا شد؛ با بالا آمدن تراز آب و سپس با پایین رفتن دوباره آن، بقایایی از تنبوشه‌های سفالی در کنار کارگاه فصل اول نمایان و ادامه کاوش منجر به کشف بقایای یک سیستم آبرسانی، متعلق به 5 هزار سال قبل شد.»

به گفته وی بخشی از این تنبوشه‌های متعلق به سیستم آبرسانی باستانی، نجات‌بخشی و بخشی دیگر با استفاده از مصالح محلی حفاظت و در بافت اصلی خود قرار گرفته‌است.


نیاکان در ادامه گفت: «ما بقایای زیادی از تنبوشه‌های سفالی که به شکل لوله‌های در هم تنیده شده هستند، یافتیم که کار انتقال آب را از مسیری به مسیر دیگر انجام می‌داد. مشابه چنین سیستمی پیشتر در محوطه باستانی چغامیش در خوزستان به دست آمده است. بر اساس مطالعات انجام گرفته قدمت این تنبوشه‌ها را می‌توان متعلق به حدود هزاره سوم قبل از میلاد (5 هزار سال قبل) دانست.


با بالا آمدن آب این کارگاه‌های جدید حفاری نیز، به زیر آب رفتند؛ اما هیات باستان‌شناسی موفق شد پیش از غرق شدن بخش‌های کشف شده از سیستم آبرسانی، روی تنبوشه‌های سفالی را به طور کامل پوشانده و حفاظت کند، تا پس از پایان عمر سد سیمره، باستان‌شناسان آینده بتوانند مطالعات بیشتر روی یافته‌های بدست‌آمده انجام دهند.

هیات باستان‌شناسی فراش به منظور کشف سرچشمه انتقال آب در مسیر یافت شده، کاوش باستان‌شناسی را با استفاده از ایجاد گمانه‌های کوچک ادامه دادند.


نیاکان با تاکید بر این موضوع که هدف از ادامه کاوش، کشف سرچشمه این شبکه ‌آبرسانی با کمترین آسیب رسانی بود، گفت: «کارگاه‌ها را به صورت گمانه‌های با ابعاد کوچک باز کرده تا به این ترتیب بتوانیم در ادامه کاوش دسترسی به شبکه آبرسانی را دنبال کنیم؛ بطوریکه تراز بالاتر این تنبوشه‌ها ما را به سمت آثاری که شامل بقایای یک آبراهه دست‌کند است هدایت کرد.



این آبراهه دست‌کند به طور کامل روی پشته طبیعی کوه ساخته شده است. البته کارکاوش‌ به همین‌جا ختم نشد و چند گمانه دیگر نیز برای کشف مسیر تنبوشه‌ها زده شد و کاوش برای یافتن ادامه مسیر این شبکه آبرسانی همچنان ادامه دارد.

سرپرست هیات کاوش در محوطه فراش درباره مشخصات این لوله‌های سفالی گفت: «این تن‌پوشه‌ها یا همان لوله‌های آبرسانی سفالی با توجه به بقایای آثار به دست آمده به نظر می‌رسد در همین منطقه تولید و پخته شده‌اند.»


وی در ادامه گفت: «این شبکه آبرسانی از تعداد زیادی سفال‌های لوله‌ای شکل، ساخته شده که در ابعادی کمی کمتر از یک متر در هم تنیده شده‌اند. زمانی که آن‌ها را یافتیم همچنان در هم قرار گرفته و متصل بودند. اما نکته جالب آن است که در کاو‌ش‌ این محل، موفق به کشف دو نوع تنبوشه متفاوت شدیم که به نظر می‌رسد کار تقسم آب را برعهده داشتند.»

هیات باستان‌شناسی آخرین روزهای کاوش خود را در محوطه فراش ادامه می‌دهد، با این‌حال همچنان اعضای این هیات به دنبال ادامه مسیر لوله‌هایی هستند که پرسش‌هایی بوجود آمده در مورد این سیستم آبرسانی را پاسخگو باشد.




پیش از این، بیش از 7 هیات باستان‌شناسی، مطالعات خود را در محدوده آبگیری سد سیمره به انجام رسانده‌اند. با این حال آبگیری این سد، تعداد زیادی محوطه باستانی را غرق کرده و همچنان نیز این روند ادامه داvn