شما مومن هستید یا نه؟

[|мιѕѕ мєняαѕα|]

سیماى سوره ‏ى مؤمنون‏

خداوند سوره حج را به امر مكلفین به عبادت و نیكو كارى بطور اجمال تمام كرد. اكنون این سوره را به تفصیل آن مجمل و بیان كارهاى نیكو آغاز كرده است.

سوره مؤمنون هفتاد و چهارمین سوره ای است كه بعد از سوره انبیاء در مكه نازل گردیده است، ولی به نظر مى‏آید حدود سالهاى هشت بعثت نازل شده باشد و در ترتیب فعلى قرآن مجید سوره بیست و سوم است‏.

این سوره یكصد و هجده آیه دارد، عدد كلمات آن هزار و هشتصد و چهل كلمه و عدد حروف آن: چهار هزار و هشتصد و دو حرف است.

با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانه‏هاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسى(علیهم السلام) و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده است.



فضیلت سوره مؤمنون

در حدیثى از پیامبر (صلی الله علیه و آله) مى‏خوانیم‏:

من قرء سورة المؤمنین بشرته الملائكة یوم القیامة بالروح و الریحان و ما تقر به عینه عند نزول ملك الموت: " هر كس سوره مؤمنان را تلاوت كند فرشتگان در روز قیامت او را به روح و ریحان بشارت مى‏دهند و هنگامى كه فرشته مرگ براى قبض روح او مى‏آید چنان بشارتى به او مى‏دهد كه چشمش روشن مى‏شود." (تفسیر مجمع البیان، ج 7، ص 98)

از امام حسین- علیه السّلام- روایت شده است كه:

هر كه سوره «مؤمنون» را بخواند خداوند او را عاقبت به خیر و سعادتمند گرداند و اگر به قرائت آن در هر روز جمعه عادت كند، جایگاه او در فردوس برین با انبیا و پیامبران باشد» (نورالثقلین، ج 3، ص 527)

تكرار این معنى را ضرورى مى‏دانیم كه ذكر فضائل تلاوت سوره‏ها هرگز به معنى خواندن خالى از اندیشه و تصمیم و عمل نیست، چرا كه این كتاب آسمانى كتاب تربیت و انسان سازى و برنامه‏هاى عملى است، و به راستى اگر كسى برنامه‏هاى عقیدتى و عملى خود را با محتواى این سوره و حتى چند آیه آغاز آن كه بیان صفات مؤمنان است تطبیق دهد آن همه افتخارات باید نصیب او شود.

و لذا در بعضى از روایات از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل شده: هنگام نزول آغاز این سوره فرمود: لقد انزل الى عشر آیات من اقامهن دخل الجنة: " ده آیه بر من نازل شده كه هر كس آنها را بر پا دارد وارد بهشت خواهد شد"! (روح المعانى، ج 18، ص 2)

تعبیر به "اقام" (بر پا دارد) به جاى " قرء" (بخواند) گویاى همان حقیقتى است كه در بالا اشاره كردیم كه هدف اصلى پیاده كردن محتواى این آیات در متن زندگى است، نه فقط خواندن‏.
با توجّه به بیان سیماى مؤمنان و آثار و نشانه‏هاى ایمان در آیات ابتدایى این سوره، نام «مؤمنون» براى آن انتخاب گردیده است. البتّه سرگذشت پیامبرانى چون حضرت نوح، هود، موسى و عیسى (علیهم السلام) و پاسخ اقوام مختلف به دعوت آنان در ادامه آمده است


مؤمنان امانتدارند!!

وَالَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ (مؤمنون-8) و (مؤمنان رستگار) كسانى هستند كه امانت‏ها و پیمان‏هاى خود را رعایت مى‏كنند.                      



اهمّیت امانت در روایات‏

به نماز و روزه و حجّ مردم ننگرید، به صداقت و امانتدارى آنان بنگرید. (میزان الحكمة و سفینة البحار، واژه «امانت»)

پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) در آخرین لحظه‏هاى عمر خود به حضرت على (علیه السلام) فرمود: «اد الامانة الى البر و الفاجر فیما قل و جل حتى الخیط و المخیط» امانت را به صاحبش برگردان، چه نیكوكار باشد و چه گناهكار، ارزشمند باشد یا ناچیز، اگر چه مقدارى نخ باشد و یا پارچه و لباسى دوخته شده باشد. (بحارالانوار، ج 77، ص 273)

همه‏ى نعمت‏هاى مادّى، معنوى و سیاسى، امانت الهى هستند. (امام خمینى (ره) فرمود: جمهورى اسلامى امانت الهى است) قرآن كریم برخى از اهل كتاب را كه امانتدار هستند، ستوده است. «وَ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطارٍ یُؤَدِّهِ إِلَیْكَ» (آل عمران، 75) اگر به برخى از اهل كتاب، مال فراوانى به امانت بسپارى، آن را به تو برمى‏گرداند.



حلال بخورید!!
شما مومن هستید یا نه؟

یا أَیُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ (مؤمنون-51)

اى پیامبران! از غذاهاى پاكیزه (و پسندیده) بخورید و كار نیكو انجام دهید، همانا من به آنچه انجام مى‏دهید آگاهم.

در قرآن كریم، در كنار «كُلُوا» دستورات دیگرى نیز ذكر شده است مانند:

الف: «كُلُوا … وَ اشْكُرُوا» (سبأ، 15) بخورید و خدا را شكر كنید.

ب: «فَكُلُوا … وَ أَطْعِمُوا» (حج، 28) بخورید و اطعام كنید.

ج: «كُلُوا … وَ لا تُسْرِفُوا» (اعراف، 31) بخورید و اسراف نكنید.

پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) ذیل این آیه فرمودند: حضرت عیسى از دستمزد نخ‏ریسى مادرش مریم تغذیه مى‏كرد. (تفسیر درّ المنثور)

امام صادق (علیه السلام) ذیل این آیه مى‏فرماید: مراد از طیّب، حلال بودن است. (بحار، ج 11، ص 58)

در حدیث مى‏خوانیم: «ان الله لا یقبل عبادة من فى جوفه لقمة من حرام» كسى كه یك لقمه مال حرام خورده باشد، خداوند عبادت او را نمى‏پذیرد.(تفسیر مراغى)
پیامبر اكرم (صلوات اللَّه علیه) در آخرین لحظه‏هاى عمر خود به حضرت على (علیه السلام) فرمود: «اد الامانة الى البر و الفاجر فیما قل و جل حتى الخیط و المخیط» امانت را به صاحبش برگردان، چه نیكوكار باشد و چه گناهكار، ارزشمند باشد یا ناچیز، اگر چه مقدارى نخ باشد و یا پارچه و لباسى دوخته شده باشد


نكته‏های آیه

1ـ انبیا نیز از موادّ غذایى و مواهب طبیعى بهره‏مند مى‏شوند. (توقّع نابجا از انبیا ممنوع) «كُلُوا»

2ـ براى دعوت مردم به‏حقّ، اوّل به‏فكر زندگى مادّى آنان باشیم. «كُلُوا … وَ اعْمَلُوا»

3ـ تمام ادیان الهى با رهبانیّت، انزوا و ریاضت مخالفند. «كُلُوا» (شاید فرمان بخورید بعد از نام عیسى براى جلوگیرى از رهبانیّتى باشد كه در مسیحیّت مطرح است)

4ـ در آنچه مى‏خورید، دو اصل مهم را فراموش نكنید:



الف: حلال بودن.



ب: طیّب و پاكیزه بودن. «كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ»

5ـ غذا خوردن نیز باید هدفدار باشد، نه بر اساس هوس. «كُلُوا وَ اعْمَلُوا»

6ـ عفّت در شكم و تقوا در عمل، مقارن هستند. «كُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً»

7ـ توفیق عمل صالح، در سایه‏ى تغذیه حلال و طیب است. «الطَّیِّباتِ صالِحاً»

8ـ تغذیه‏ى طیّب و سالم و عمل صالح، مورد توجّه تمام ادیان الهى است. «یا أَیُّهَا الرُّسُلُ الطَّیِّباتِ صالِحاً»

9ـ اگر بخورید و عمل صالح انجام ندهید، خداوند حتّى به حساب انبیا مى‏رسد. «إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ»