زندگی رضا شاه پهلوی

[Mahdi m.g]

رضا پهلوی (۲۴ اسفند ۱۲۵۶ آلاشت،مازندران – ۴ مرداد ۱۳۲۳ ژوهانسبورگ،آفریقای جنوبی) ملقب به رضا خان یا رضا شاه، شاه ایران (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حكومت پهلوی بود كه با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.

رضا كه كودكی یتیم بود دوران خردسالی را در فقر گذراند. از نوجوانی به نظام پیوست و مدارج ترقی را طی نمود. در كودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹، نیروهای قزاق به فرماندهی رضاخان تهران را اشغال نمودند.رضاخان ابتدا در مقام وزیر جنگ، بسیاری از ناآرامی‌ها و راهزنی‌ها را از بین برد. در سوم آبان ۱۳۰۲ رضاخان با فرمان احمدشاه قاجار به نخست‌وزیری منصوب شد و ابتدا تلاشی در جهت جمهوری‌خواهی نمود. ولی در سال ۱۳۰۴ به پادشاهی رسید. وی سرانجام در سال ۱۳۲۰، پس از اشغال‌شدن ایران بر دست متفقین، تحت فشار بریتانیا مجبور به ترك سلطنت گردید و سه سال بعد در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی به مرگ طبیعی درگذشت.

سلطنت رضا شاه شاهد ایجاد نظم نوین بود. او برای تضمین قدرت مطلق خود، روزنامه‌های مستقل را بست، مصونیت پارلمانی را از نمایندگان گرفت و مهمتر از آن، احزاب سیاسی را از بین برد. حزب تجدد كه صادقانه از رضاشاه حمایت كرده بود، نخست جای خود را به حزب ایران نو و سپس حزب ترقی – سازمانی به تقلید از حزب فاشیست موسولینی و حزب جمهوریخواه آتاترك – داد. ولی همین حزب ترقی نیز به زودی به گمان اینكه اندیشه‌های خطرناك جمهوریخواهانه دارد برچیده شد. او با بدست آوردن قدرت بلامنازع، اصلاحاتی اجتماعی را آغاز كرد. رضاشاه در دوران قدرت، اصلاحاتی انجام داد كه هرچند قاعده‌مند نبود، نشان می‌دهد كه وی خواهان ایرانی بود كه از یكسو رها از نفوذ روحانیون، دسیسه بیگانگان، شورش عشایر و اختلافات قومی، و از سوی دیگر دارای موسسات آموزشی به سبك اروپا، زنان متجدد و شاغل در بیرون از خانه، ساختار اقتصادی نوین با كارخانه‏های دولتی، شبكه‌های ارتباطی، بانكهای سرمایه‌گذار، و فروشگاههای زنجیره‌ای باشد. او برای رسیدن به هدفش –بازسازی ایران طبق تصویر غرب- دست به مذهب‌زدایی، برانداختن قبیله‌گرایی، ناسیونالیسم، توسعه آموزشی و سرمایه‌داری دولتی زد.
.................
رضاشاه برای سامان اداری و اقتصادی كشور، چه در مقام پادشاه و چه در مقام نخست وزیر و وزیر جنگ، كارهایی كرد كه برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

ایجاد تشكیلات نوین دادگستری
تهیه و تصویب اولین قانون مدنی ایران
بنیان ثبت اسناد و ثبت احوال
لغو كاپیتولاسیون
اسكان عشایر
یكی كردن نیروهای نظامی و تشكیل ارتش ایران
تاسیس بانك ملی ایران
ساخت راه‌آهن سراسری ایران
جاده‌سازی در كشور
كشف حجاب
تأسیس رادیو ایران و خبرگزاری پارس
تأسیس دانشگاه تهران
گسترش صنایع
تأسیس فرهنگستان ایران
تغییر تقویم رسمی ایران از تقویم هجری قمری به تقویم خورشیدی جلالی
تغییر نام رسمی كشور در مجامع بین‌المللی از پارس به ایران در سال ۱۹۳۵.
منبع:صبا