آموزش تجویـد

[_ʀᴇᴠᴇʀsᴇ sᴇɴsᴇ_]

قسمت یازدهـم . .مقدمه:

 
قال الله تبارك و تعالي «وَرَتِّلِ الْقُرآنَ تَرْتيلاً» (مزمّل، 20) 
با سلام بر رهروان راستين قرآن كريم،‌ آناني كه همة‌ ايام را در حال تعليم و تعلّم و به كارگيري احكام نوراني قرآن بوده و در اعتلاي هر چه بيشتر قرآن كريم و نظام قرآني جمهوري اسلامي تلاش و كوشش مي‌كنند. 
سلام به تمام پاسداران قرآن، آنان كه قرآن را در سينه‌هاي خود از حفظ داشتند و در نبرد با اهريمنان و مستكبران، محافظ قرآن شدند.سلام و درود بر حضرت امام خميني(قدس سره)، آن بزرگ پاسدار قرآن كه راه و رسم حفاظت و محافظت از قرآن را به ما آموخت. 
هدف از تهية اين مجموعه، آموزش علم ‌«تجويد» است. علم تجويد، طرز تلفظ صحيح حروف و كلمات قرآن را به ما مي‌آموزد كه نتيجة آن صحيح خواندن و عدم تغيير معاني آيات مي‌باشد؛ همچنين با رعايت دستورهاي تجويدي مي‌توان قرآن را به طرز دلنشين و زيبا قراءت كرد. اين مسأله در آيات قرآن و احاديث زيادي اشارت رفته است كه در اينجا چند مورد به عنوان زينت كلام ياد مي‌شود: «وَرَتِّلِ الْقُرآنَ تَرْتيلاً» قرآن را به طور شمرده و روشن بخوان. 
اين آيه ما را به شمرده و با تأنّي خواندن كلام خدا دعوت مي‌كند. امام علي ـ عليه السّلام ـ در تفسير اين آيه مي‌فرمايد: «اَلتَّرتيلُ اَداءُ الْحروفِ وَ حِفظُ الْوُقُوفِ؛ ترتيل عبارت از اداء صحيحِ حروف و وقف كردن در محل وقفها است. 
از اين كلام اميرمؤمنان ـ عليه السّلام ـ نتيجه گرفته مي‌شود كه ترتيل همان علم تجويد است كه در برگيرندة صحيح اداء كردن حروف (و در نتيجه صحيح خواندن كلمات و تغيير ندادن معاني آيات) و رعايت قواعد وقف و ابتدا مي‌باشد. 
رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: اِقْرَؤُوا الْقُرآنَ بِاَلْحانِ الْعَرَبِ وَ اَصْواتِها؛ قرآن را با لهجه و صوت عربي بخوانيد. 
از اين رو روانيست قرآن را با لهجه و لحن غير عربي خواند. اگر بخواهيم قرآن را با لحن و صوت عربي بخوانيم بايد علم تجويد بدانيم. 
پيامبر اسلام در جاي ديگر مي‌فرمايد: لِكُلِّ شَيءٍ حِلْيَةٌ وَ حِلْيَةُ القرآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ؛براي هر چيزي زينتي است و زينت قرآن صداي نيكو است.
يك نكته مهم: 
به نظر مي‌رسد دانستن مقداري از قواعد علم تجويد (بعضي از مخارج حروف و برخي از صفات) براي هر مسلماني لازم است؛ چرا كه هر كسي موظف است حداقل؛ نمازهاي پنج‌گانة خود را صحيح بخواند و اين جز با دانستن مقداري از اين علم شريف ميّسر نيست؛ زيرا نمازهايي كه حروف و كلمات آن به طور صحيح ادا نشود؛ مقبول درگاه الهي نيست. در اين رابطه نظر خوانندگان محترم را به مسألة شماره 1000 رساله حضرت امام خميني(قدس‌سرّه) جلب مي‌نماييم: «اگر يكي از كلمات حمد يا سوره را نداند، يا عمداً آنرا نگويد يا به جاي حرفي، حرف ديگر بگويد مثلاً به جاي «ض»، «ظ» بگويد يا جايي كه بايد بدون زير و زبر خوانده شود، زير و زبر بدهد، يا تشديد را نگويد، نماز او باطل است.» 
حالا با توجه به فتواي حضرت امام(ره) و ديگر مجتهدان يادآور مي‌شويم كه هنگام تلفّظ بعضي از حروف بايد دقّت داشت كه با حروف مشابه خود اشتباه نگردد؛ زيرا باعث تغيير معناي كلمه مي‌شود. در ذكرهاي نماز، چنين كلماتي يافت مي‌شود كه بايد آنها را به طور صحيح ادا كرد وگرنه نماز باطل مي‌شود. براي نمونه به چند مورد اشاره مي‌كنيم: 
اشتباه صحيح 
هَمْد = هلاك شده /حَمْد = ستايش 
سَمَد = كود زراعتي/ صَمَد = بي‌نياز 
سَلِّ = شمشير بكش/ صَلِّ = درود فرست 
اميد است متربّيان عزيز با راهنماييهاي استادان و مربيان محترم و سعي و تلاش خود بتوانند قرآن را بدون غلط، روان، زيبا و دلنشين قرائت كنند. 
خداوند همة ما را عالم و عامل به قرآن بگرداند و قلبهاي ما را ظرف معارف قرآن قرار دهد و به نور قرآن منّور بگرداند. 

قابل ذکر است که مجموعه مذکور برگرفته ار کتاب آموزش تجويد،نوشته آقايان شهيدي، حبيبي و علامي است..