تـآلــآر گویش هــآی محلــی

[L²evi]

زبان و گویش مردم آذربایجان غربی

در آذربایجان غربی زبان‌های ترکی و آذری و کردی ، زبان‌های اصلی را تشکیل می‌دهند و اقلیتها به زبان‌های آشوری و ارمنی و کلیمی تکلم می‌نمایند .

الف ) زبان ترکی آذری : ریشه این زبان مربوط به مادهاست که در اثر گذشت زمان تحت تاثیر زبان‌های فارسی ، عربی و ترکی قرار گرفته است . زبان مادی که از ریشه زبانهای هند و اروپایی بوده است ، پیش از اسلام تغییر چندانی نیافته بود ، ولی تکامل و تحول پیدا کرده بود ، پس از ظهور اسلام تحت تأثیر زبان عربی و فارسی قرار گرفته است . از اوایل قرن سوم هجری ، کم کم پای امرای ترک آسیای مرکزی به آذربایجان باز شده و از قرن پنجم هجری هجوم و مهاجرت تیره‌های مختلف ترک به این سامان آغاز گردید . در نتیجه اختلاط زبان ترکی آسیای مرکزی با فارسی آذری ، زبان ترکی آذری پدید آمده است . کسانی هم بودند ریشه زبان آذری باستانی را فارسی و هند و اروپایی نمی‌دانند ، مانند خطیب تبریزی ، ناصر خسرو ، حکیم نظامی ، یاقوت حموی و مسعودی .

ب) زبان کردی : عده ای ، کردی را لهجه ای از زبان فارسی و گروهی دیگر آن را زبانی مستقل می‌دانند. 1000 سال پیش از میلاد مسیح ، آریایی‌ها به زبان اوستایی تکلم می‌کرده اند که پدر تمام زبان‌های مادی، پارسی و هندی بوده است ، زبان کردی هم از ریشه‌های زبان اوستایی است .

ادبیات شفاهی : مردم آذربایجان دارای غنی‌ترین ادبیات شفاهی هستند و ضرب المثل‌های متعددی در بین مردم رایج است که پند، فلسفه و حکمت خاصی در پس آن‌ها نهفته است. به طور کلی آذری‌ها مردمی شاعر مسلک هستند که بیش‌تر احساسات خود را با زبان شعر بیان می‌کنند و در هر مناسبتی قطعه ای شعر می‌سرایند که به بایاتی‌ها معروف هستند. شعرها، ضرب المثل ها، پندها و حکمت‌های عامیانه اصلی‌ترین قسمت ادبیات عامه استان آذربایجان غربی را به وجود آورده اند.