معناى احكام و اقسام آن

[✘v!☻lent girl✘]

[rtl]معنای احکام[/rtl]

[rtl]دستورهاى عملى اسلام كه وظيفه انسان ها را نسبت به كارهايى كه بايد انجام دهند و يا از آن دورى كنند، مشخص مى كند، احكام گويند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]اقسام احکام[/rtl]

[rtl]احكامى كه وظيفه مكلّفان را معلوم مى كند، پنج قسم است :[/rtl]

[rtl]واجب ، حرام ، مستحب ، مكروه ، مباح[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]واجب : كارى است كه انجام دادن آن لازم است و ترك آن عقاب دارد، مانند نماز و روزه .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]حرام : كارى است كه ترك آن لازم و انجام دادنش عقاب دارد،مانند دروغ و ظلم .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مستحب : به كارى مى گويند كه انجام دادنش بهتر است و ثواب دارد، مانند صدقه دادن .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مكروه : كارى است كه ترك آن نيكو مى باشد، ولى انجام دادنش عقاب ندارد، مانند فوت كردن به غذا و خوردن غذاى داغ .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مباح : به كارى گويند كه انجام دادن و ترك آن مساوى است ، نه عقاب دارد و نه ثواب ، مانند راه رفتن و نشستن .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]احتياط مستحب : احتياطى است غير فتواى فقيه ، و رعايت آن واجب نيست .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]احتياط واجب : امرى است كه مطابق احتياط بوده ولى فقيه در آن فتوا نداده است ، در چنين مواردى مقلّد مى تواند به فتواى مجتهد ديگر كه در رتبه بعد قرار دارد (فالا علم ) عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]احوط: منطبق با احتياط.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]اظهر: ظاهرتر و روشن تر، از فتواست و مقلّد بايد طبق آن عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]آغاز عبادت[/rtl]

[rtl]بلوغ[/rtl]

[rtl]در آغاز جوانى هر فردى تحولى بزرگ در او رخ مى دهد. قواى جسمى و روحى اش شكوفا مى شود، عشق و اميد در او موج مى زند. احساس مى كند شخصيتى پيدا كرده ، ديگر تابع اين و آن نيست . مى خواهد خودش مستقل باشد، خودش ‍ تصميم بگيرد، يعنى ديگر او ((بالغ )) شده ، ولى چه كند، نمى داند از ميان هزاران راهى كه در پيش چشمان او رخ مى نمايد كدام را انتخاب كند. مى خواهد سعادت ابدى را تحصيل كند. احساس مى كند به رهنمايى آگاه و دلسوز نياز دارد. پيك الهى را مى بيند كه با نامه اى آسمانى به سويش آمده دست او را مى بوسد و نامه اش را مى گشايد، همه چيز در آن هست ، ديگر جايى براى نگرانى باقى نمانده ، راه از چاه و حق از باطل برايش روشن شده است و به شكرانه اين كه خدا تاج عزّت بر سر او نهاده است ((جشن تكليف )) مى گيرد، يعنى از اين به بعد ((مكلّف )) شده است و نسبت به احكام وظيفه دارد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]علائم بلوغ[/rtl]

[rtl]بعضى پس از چند ماه كه از بلوغشان گذشته تازه متوجه مى شوند كه بالغ بوده اند و در اين مدت وظايف خود را انجام نداده اند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]تشخيص اين مساءله آسان است ولى بياييد كمى دقت كنيم ، بلوغ سه نشانه دارد اگر يكى از آنها در دختر ديده شود بالغ شده است .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]1 - سن بلوغ[/rtl]

[rtl]باز هم توجه داشته باشيم كه سن بلوغ بر اساس سال قمرى است .[/rtl]

[rtl]سن بلوغ در دختران تمام شدن نُه سال قمرى است .[/rtl]

[rtl]سال قمرى ده روز و هجده ساعت از سال شمسى كمتر است .[/rtl]

[rtl]حالا بياييد 96 روز و 18 ساعت را از 9 سال شمسى كم كنيم تا سن بلوغ دختران بر اساس سال شمسى به دست آيد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]استفتاء[/rtl]

[rtl]سن بلوغ دختر تمام شدن نُه سال قمرى است ، ولى تكاليفى كه قدرت بر انجام آن نداشته باشد، مثل روزه ، از جهت عدم قدرت ساقط است . ولى اگر مى تواند در همان رمضان بطور منفصل (مثلا يك روز در ميان )  انجام دهد و به وظيفه اش عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]2 - روئيدن مو :[/rtl]

[rtl]يكى ديگر از علايم بلوغ روئيدن ((مو)) در زير شكم است .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]3 - عادت ماهانه[/rtl]

[rtl]از نشانه هاى مهم بلوغ در دختران افزايش طول قد، بزرگ شدن پستانها و لگن خاصره است و سرانجام عادت ماهانه است . همه اين نشانه ها دليل بر آن است كه دختر نوجوان قادر به توليد مثل است و عادت ماهانه پايان رشد سريع بدنى دختران را اعلام مى دارد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]نگاهى به دوران پيش از بلوغ[/rtl]

[rtl]وقتى انسان به حد تكليف رسيد بايد نظرى به دوران قبل از بلوغ خود بيندازد تا اگر وظيفه اى از دوران پيش از بلوغ بر عهده وى آمده آن را انجام دهد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]به چند نمونه توجه كنيد:[/rtl]

[rtl]خمس : اگر بچه خردسالى سرمايه اى داشته باشد و از آن منافعى به دست آيد، بنابر احتياط مستحب بعد از آن كه بالغ شد بايد خمسش را بدهد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]جبران حقوق مردم : اگر بدون رضايت صاحب مال ، در مال او تصرف كند يا چيزى از اموال او را از بين ببرد و يا چيزى از اموال ديگران را بردارد، پس از آن كه بالغ شد بايد خسارتش را بپردازد و يا صاحب آن را راضى كند ( اگر ولّى شخص نابالغ صاحب مال را راضى نكرده باشد).[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]دختر پس از بلوغ مى تواند در اموال خود تصرف كند، ولى اگر به حدى از رشد نرسيده كه بتواند سود و زيان خود را بسنجد، هنوز حق تصرف در اموال خود را ندارد و مسؤ وليت اموال او با پدر و پدر بزرگ (پدرى ) اوست .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]اجتهاد و تقليد[/rtl]

[rtl]دين اسلام بر اساس اعتقادات صحيح و حق و دستوراتى براى انجام دادن و ترك كردن چيزهايى در زمينه هاى گوناگون ، بنا شده است .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]در اعتقادات ، تقليد جايز نيست . در اعمال و دستورهاى غير اعتقادى ، امّا ضرورى دين ، هم تقليد لازم نيست ، ولى در غير ضروريات اگر شخص مجتهد باشد، يعنى ، بتواند از روى دلايل شرعى وظيفه خود را تشخيص دهد، بايد طبق نظريه خود عمل كند. در غير اين صورت ، عقل براى او دو راه معين كرده است :[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]الف ) تقليد: يعنى بر طبق فتاواى مجتهدى كه واجد شرائط است ، عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ب ) احتياط: يعنى با توجه به نظر تمامى و يا گروهى از مجتهدان ، آنچه را مطابق احتياط مى بيند، عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]چرا در مسائل دينى بايد تقليد كنيم[/rtl]

[rtl]انسان هنگامى كه چشم به اين جهان مى گشايد چيزى نمى داند، ناچار بايد از تجارب و از اندوخته هاى علمى ديگران بهره مند شود، زيرا پيمودن راه پر پيچ و خم زندگى نياز به علم و دانش است .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]اساساً زندگى روى دو پايه محكم استوار است : ((دانستن )) و ((عمل كردن ))[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]بر مبناى همين اصل نخستين است كه انسان زندگى را آغاز مى كند، و سپس با كمك غرايز راه و رسم زندگى را آموخته و درِ كمال و سعادت به روى او باز مى شود و آن غريزه ((تقليد)) است كه با منطق صحيح عقل و فطرت همراه است .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]بر اساس همين منطق و فطرت است كه ما در زندگى روزمره براى ساختن عمارت به معمار و بنّاء، و در دوختن لباس به خياط، و هنگام بيمارى به طبيب مراجعه مى كنيم .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]به هر حال عقل و فطرت ما را در هر رشته اى به كارشناس و متخصص آن ارجاع مى دهد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]همچنين بر اساس همين منطق است كه در تعليمات دينى و قوانين الهى مردم به پيروى از فقهايى كه در تشخيص احكام الهى مهارت دارند، رهنمون مى شوند، فقهايى كه ساليان طولانى با استعداد سرشار خود در راه علم و دانش قدم برداشته ، و به مقام شامخ اجتهاد رسيده اند و مى توانند قوانين الهى را از مدارك اصلى آن استخراج و استنباط كنند در دسترس مردم قرار دهند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]فقهايى كه رهبران و راهنمايان دينى مردم هستند و از طرف پيشوايان الهى اسلام اين مقام بزرگ به آنها اعطاء شده است تا افراد را در تمام شئون دينى رهبرى كنند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]شرائط مرجع تقليد[/rtl]

[rtl]مساله 1 :[/rtl]

[rtl]مجتهدى كه انسان از او تقليد مى كند بايد داراى چنين شرايطى باشد:[/rtl]

[rtl]مرد باشد، عاقل باشد، شيعه دوازده امامى باشد، حلال زاده باشد، آزاد باشد، زنده باشد، عادل باشد، و بنابر اظهر از مجتهدان ديگر اعلم باشد و مجتهد اعلم كسى است كه در استخراج احكام (از منابع آن ) از مجتهدان ديگر استادتر باشد.[/rtl]

[rtl]راه هاى شناخت مجتهد اعلم[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 2 :[/rtl]

[rtl]مجتهد و اعلم را از سه راه مى توان شناخت :[/rtl]

[rtl]الف ) خود انسان يقين كند، مثل اينكه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ب ) آن كه دو نفر عالم عادل كه مى توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسى را تصديق كنند، به شرط آن كه دو نفر عالم عادل ديگر، با گفته آنان مخالفت نكنند،[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ج ) آن كه عده اى از اهل علم كه مى توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند و از گفته آنان اطمينان پيدا مى شود، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسى را تصديق كنند. بلكه از هر راهى كه انسان ، اطمينان به اعلم بودن كسى پيدا كند، بنابر اظهر مى تواند به همان اكتفا كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 3 :[/rtl]

[rtl]اگر شناختن اعلم ، مشكل باشد و انسان ، گمان به اعلم بودن كسى دارد، در صورتى كه گمان او به حدّ اطمينان برسد، بايد از او تقليد كند، بلكه اگر اطمينان براى او حاصل نشد، ترجيح كسى كه فقط به اعلم بودن او گمان دارد يا احتمال مى دهد، بعيد نيست .[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ولى بهتر اين است كه در اين صورت ، به قول كسى عمل كند كه موافق احتياط باشد. و اگر چند نفر در نظر او اعلم از ديگرانند، و با يكديگر مساوى باشند، بايد از يكى از آنان تقليد كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]راه هاى بدست آوردن فتواى مجتهد[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 4 :[/rtl]

[rtl]راه هاى به دست آوردن فتواى مجتهد، عبارت است از:[/rtl]

[rtl]الف ) شنيدن از خود مجتهد[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ب ) شنيدن از دو نفر عادل كه فتواى مجتهد را نقل كنند[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]ج ) شنيدن از كسى كه مورد اطمينان ، و راستگو است[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]د) ديدن در رساله مجتهد در صورتى كه به درستى آن رساله اطمينان داشته باشد،بنابر احوط[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 5 :[/rtl]

[rtl]اگر مجتهد اعلم در مساءله اى فتوا دهد، كسى كه از او تقليد مى كند، نمى تواند در آن مساءله ، به فتواى مجتهد ديگر عمل كند،ولى اگر مجتهد او فتوا ندهد و بفرمايد(احتياط آن است كه فلان طور عمل شود.)) مثلا بفرمايد: ((احتياط آن است كه در سه مرتبه تسبيحات اربعه (سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر) بگويند)) ، بايد مقلد به اين احتياط - كه احتياط واجب مى گويند- عمل كند و سه مرتبه بگويد و يا بنابر احتياط واجب ، از مجتهدى كه علم او از مجتهد اعلم كمتر و از مجتهدهاى ديگر بيشتر و يا مساوى است ، عمل كند، پس اگر او يك مرتبه گفتن را كافى بداند، مى تواند يك مرتبه بگويد.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 6 :[/rtl]

[rtl]اگر مجتهد اعلم بعد از آن كه در مساءله اى فتوا داده ، احتياط كند و مثلاً بفرمايد: ((ظرف نجس را اگر يك مرتبه در آب كر بشويند، پاك مى شود، اگر چه احتياط آن است كه سه مرتبه بشويند)) مقلّد او نمى تواند در آن مساءله ، به فتواى مجتهد ديگر عمل كند، بلكه بايد يا به فتوا عمل كند، يا به احتياط بعد از فتوا- كه آن را احتياط مستحب مى گويند- عمل كند.[/rtl]

[rtl] [/rtl]

[rtl]مساءله 7 :[/rtl]

[rtl]فقها، براى تقليد ابتدايى ، زنده بودن مجتهد را شرط مى دانند، امّا اگر مرجع تقليد انسان از دنيا رفت ، در اين كه ((آيا مى تواند بر تقليد او باقى بماند يا به مجتهد زنده مراجعه كند؟)) مورد اختلاف است . پس اگر كسى در اين مساءله ، مجتهد بود، طبق نظر خودش عمل مى كند و گر نه طبق نظر مجتهد زنده اعلم عمل مى كند.[/rtl]

[rtl]مساءله 8 :[/rtl]

[rtl]مسائلى را كه انسان غالباً به آنها احتياج دارد، واجب است ياد بگيرد[/rtl]

[rtl]مساءله 9 :[/rtl]

[rtl]اگر مكلف مدتى اعمال خود را بدون تقليد انجام دهد، در صورتى اعمال او صحيح است كه بفهمد به وظيفه واقعى خود عمل كرده است و يا عمل او با فتواى مجتهدى كه وظيفه اش تقليد از او بوده ، يا با فتواى مجتهدى كه فعلاً بايد از او تقليد كند، مطابق باشد و عباداتى را كه قبلاً انجام داده ، با قصد قربت انجام داده باشد.[/rtl]