مفهوم و آثار بیعت ( رای ) مردم

[bOoOoOy]

حضرت علی (ع) در غدیر خم به امامت منصوب شد، ولی پس از قتل عثمان، مردم باید از او اطاعت می کردند و همین اطاعت مردم ، به وی قدرت و حاکمیت بالفعل می داد و با این بیان ، قدرت امام ، مولود اطاعت مردم شد.


اساسا بیعت چیست و چه لزومی دارد ؟
جواب :
بیعت بمعنای رای اعتماد و انتخاب و رسمیت دادن به زمامداری کسی است که با او بیعت می کنند ۱ ؛ که پس از بیعت ، او قدرت پیدا می کند و نیروهای اجرایی را بدست و می تواند اوامر حکومتی صادر و اجرا نماید و قبل از بیعت چنین قدرتی ندارد اگر چه قبلا به خلافت منصوب شده باشد .
اگر امام علی (ع ) در زمان عثمان فرمان صادر می کرد که از تبعید ابوذر جلوگیری کنند ، کار لغوی بود ، چون قدرت اجرایی نداشت .
اطاعت مردم از امام ، فرع اینست که او اوامر حکومتی صادر کند و پیش از بیعت و بدست گرفتن قدرت ، او نمی تواند اوامر حکومتی صادر کند و از اینرو موضوع اطاعت مردم منتفی است .
بنابر این در درجه اول ، بیعت است و در درجه دوم ، حصول قدرت و در درجه سوم ، صدور اوامر حکومتی و در درجه چهارم ، اطاعت مردم ؛
و این اطاعت بمعنای عمل کردن به فتواهای امام علی (ع) نیست ، زیرا در زمان خلفا ، نیز به فتواهای او عمل می کردند . بلکه اطاعت بمعنای اجرای اوامر حکومتی آن حضرت است که پس از بیعت و قدرت یافتن ، چنین اوامری صادر می کند و مردم اطاعت می کنند ، نه قبل از آن .
بنابراین تا بیعت و رای مردم نباشد ، حاکمیت امام در خارج تحقق نمی یابد و نمی تواند اعمال ولایت کند و جامعه اسلامی را اداره نماید . و این شبیه رای مردم به رئیس جمهور است که پس از احراز اکثریت آرا ، قدرت و حاکمیت می یابد و اوامر حکومتی صادر می کند و قبل از آن چنین قدرتی ندارد و چنین اوامری صادر نمی کند .
عمار یاسر که می گوید :
" ... فاخترنا علیا خلیفه و رضیناه اماما ... " ۲
منظورش اینست که ما علی (ع) را بعد از قتل عثمان بعنوان خلیفه و امام برگزیدیم و با او بیعت کردیم و با این بیعت و رای خود ، به حاکمیت او عینیت دادیم و قدرت حکومت را به وی سپردیم تا امت اسلامی را اداره کند .
این حقیقت ملموس را همه درک می کنند که هرکس را اکثریت مردم به زمامداری برگزینند و پشتیبانش باشند ، حاکم می شود ؛ زیرا نیروی اصلی جامعه ، خود مردم هستند ...
در سخنان پیشوایان دین نیز ، به این حقیقت اشاره شده است :
۱ از رسول خدا (ص) روایت شده است که :
" ... و ان تولوها علیا تجدوه هادیا مهدیا ... " ۳
" اگر شما ، ولایت را به علی بدهید او را راهنمای هدایت شده ای خواهید یافت . "
۲ از رسول خدا (ص) روایت شده است که به حضرت علی (ع) فرمود :
" ... فان ولوک فی عافیه و اجمعوا علیک بالرضا فقم فی امرهم و ان اختلفوا علیک فدعهم و ما هم فیه فان اله سیجعل لک مخرجا ... " ۴
" .. اگر مردم بدون درگیری ولایت را به تو دادند و همه نیروها به آن راضی شدند ، حکومت را قبول کن و اگر اختلاف کردند آنان را رها ساز و به حال خود واگذار که خدا برای تو راه خلاصی قرار خواهد داد ... "