موزه بزرگ بندرعباس

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

حاشیه خلیج فارس یكی از مهمترین مناطق تمدن بشری بوده است. خلیج فارس خود بستری است كه رفت و آمد از دو سو را ساده كرده و امكان داد و ستد و مبادله كالارا فراهم كرده و در جریان این مبادلات بازرگانی فرهنگ و اندیشه و جهان بینی پیرامون آن پراكنده شده وتمدن خاص خود را شكل داده است.
فرهنگی كه با خارج از این منطقه در تعامل مستقیم بوده و در مسیری از جاده، ابریشم و ادویه اندیشه خود را در بازارهای دور و نزدیك از چین و هند تا زنگبار و حبشه عرضه كرده و در برابر دگر اندیشه ها پناه داده است و استان هرمزگان از حدود هزاره سوم پیش از میلاد تا كنون در كنار آب های نیلگون خلیج فارس به سانِ پلی مستحكم پیوند دهنده ی دنیای باستان شرق و غرب چه از لحاظ فرهنگی و چه از لحاظ داد و ستد های تجاری آرمیده است.
در كنار این همه ویژگی كه در نوع خود بی نظیر است وجود یك موزه مردم شناسی كه بتواند فرهنگ مردم و بومیان این منطقه را به منصه ظهور برساند كم بود كه این مهم با همت سازمان میراث فرهنگی استان هرمزگان ساخته شد و یكی از بهترین موزه ها در نوع خود است.
موزه بزرگ مردم شناسی خلیج فارس در زمینی به مساحت تقریبی ۲۵ هزار متر مربع است . این موزه به دلیل قرار گرفتن در سایت تاریخی و ثبت شده بركه های باران ، پتانسیل های ارزشمندی برای ایجاد یك پارك موزه ای فعال در بندرعباس به وجود آورده است.
ساختمان موزه خلیج فارس نمونه ای نادر و گرانبها در معرفی معماری جنوب ایران است و بی تردید هماهنگی، صداقت، خلاقیت و توجه به ارزش های هنری، معماری و فرهنگی منطقه ای در موزه خلیج فارس متجلی شده است و این ساختمان سنگ محكی است برای نقد و بررسی معماری موجود در منطقه و مقایسه آن با گذشته نه چندان دور.
موزه در ۳ طبقه با زیر بنای ۲ هزار و ۴۰۰ متر مربع كه طبقه همكف یا اول دارای فضای معماری عمومی، خدماتی، كتابخانه تخصصی و نمایشگاه است، طبقه دوم به بخش مردم شناسی تعلق دارد كه شامل گالری بازار سنتی ، آزادسازی قلعه هرمز ، صید و صیادی است. طبقه سوم موزه نیز با توجه به غنای فرهنگی، تاریخی استان هرمزگان شامل بخش های باستان شناسی است.
گالری بازار سنتی
گالری بازار سنتی نخستین گالری در این بخش از موزه است كه وضعیت بازار را به نمایش گذاشته است.
بازار در ایران با ویژگی های خود همیشه زبانزد جهانیان بوده و نام آن به همه زبان ها ی جهان در آمده و چنان مشهور شده كه صحنه های بزرگ و چشمگیر در افسانه ها و داستان ها به خود اختصاص داده است تا جایی كه اگر مصنفی می خواسته ایران و ایرانی را در اثر خود توصیف كند نام بازار ایران بر آن می نهاده است.
آنچه مسلم است نقش بازار در انتقال فرهنگ است و مكانی است مهم برای انجام پژوهش های اجتماعی و فرهنگی و همچنین مردم شناختی یك بازار سنتی گویای نوع معیشت منطقه و شهر از قبیل كشاورزی، دامداری، صنعت و آداب و رسوم منطقه نیز نوع پوشاك و تغذیه و تمامی مسائلی است كه مردم با آن سرو كار دارند.
گالری بازار سنتی دارای ۱۱ مجسمه از جنس موم است كه مردم بومی در حال اجرای كارهای مختلف نشان می دهد.
گالری آزاد سازی هرمز
در سال ۱۵۰۷ میلادی نیروهای پرتغالی به فرماندهی آلفونسو آلبورد كرك جزیره هرمز را تصرف كرده و در دماغه شمالی آن در محل یك دژ قدیمی اقدام به ساخت قلعه و تاسیسات نظامی و دفاعی كرد كه مراحل ساخت آن ۳۰ سال به طول انجامید و آلبو كرك و اخلاف او به دلایل استراتژیكی و اقتصادی، تسلط بر تنگه هرمز را دنبال كرده به این طریق هم به مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس – دریای مكران (عمان) تا هند و چین كنترل داشته باشد و هم از طریق ترانزیت دریایی در واقع اخذ باج و خراج از كشتی های تجاری به اهداف اقتصادی خود دست یابند.
با تثبیت حكومت صفوی و قدرت گیری آن در زمان شاه عباس بزرگ (دوم) در سال ۱۶۲۲ میلادی به فرماندهی امام قلی خان با اجاره تعدادی كشتی از انگلیسی ها به جزیره هرمز یورش برده و پس از ۱۱۵ سال این بخش از خاك كشور كه موقعیت استراتژیكی بسیار مهمی برخوردار بود را آزاد كردند.
با ورود به این گالری سنسورهای صدا فعال شده و صدای برخورد شمشیر، تفنگ سرپر ، توپ و غرش جنگجویان به گوش می رسد. كه این صحنه نبرد در قلعه هرمز را به نمایش گذاشته و ۵ مجسمه در حال جنگ را می توانی ببینی كه این مجسمه ها شامل امام قلی خان، یك سرباز و ۳ سرباز پرتغالی بوده كه فرمانده آنها به دست امام قلی خان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است. چهره های سربازان پرتغالی با چشم هایی از حدقه درآمده ترس و وحشت را تداعی می كند و ایرانی ها را با اطمینان از پیروزی نشان داده شده است. ظرافت كار در این گالری چشمان پرتغالی ها است كه به صورت رنگی است و به گونه ای این مجسمه ها ساخته شده كه صحنه یك نبرد واقعی را نظاره گر خواهی شد..
گالری صید و صیادی
صید و صیادی به شیوه های مختلفی انجام می گیرد و مشاغل دیگری را چون قایق سازی ، لنج سازی، تور بافی ، گر گور بافی را به دنبال دارد كه به طور مستقیم با ماهیگیران در ارتباط هستند.
، صید با تورهای مختلفی چون تور پازوكی، تور شنا، تور گاریزی، تور حیال، قلاب های مختلف و صید با مشتا كه خود سیستم پیچیده ای است، انجام می شود و صید میگو و از همه مهم تر صید مروارید كه خاستگاه آن بندر لنگه در غرب بندرعباس و كیش بوده است از مشاغل مهم استان هرمزگان محسوب می شود.
گالری صید و صیادی نیز به مانند دیگر گالری های موزه مردم شناسی با ورود به آن سنسورهای صدا فعال شده و صدای موج دریا و مرغان دریایی به گوش می رسد در این گالری چهار مجسمه با یك قایق و یك لنج روی دریا به معرض نمایش گذاشته شده است. برروی عرشه لنج ملوانی (جاشو) را می بینی كه در حال كشیدن طناب لنگر است و ناخدا نیز به صورت ایستاده با محاسنی سفید كه با نصب دستگاه و پردازش باد به آن سمت محاسنش تكان می خورد در انتهای لنج قرار دارد. در كنار لنج یك قایق همراه با مرد ماهیگیر را می بینی كه تور در دریا انداخته برای صید ماهی و در كنار او شخصی به عنوان صیاد مروارید را مشاهده می كنی كه از قعر دریا بیرون آمده و صدفی كه در آن مروارید وجود دارد به دست دارد.
این گالری بسیار زیبا طراحی شده. لنج و قایق بر روی دریا قرار گرفته و آبی آب دریا به زیبایی آن نیز افزوده است.
بخش باستان شناسی
با اتكا به مطالعات و پژوهش های باستان شناختی، حوزه فرهنگی از دوره پالئولتیك (كهن سنگی) گذرگاه جوامع و گروه های انسانی بوده است كه در آفریقا به سمت جنوب شرق آسیا گسترش یافته بودند و ابزارهای سنگی دوره پالئولتیك قدیم (حدود ۵۰۰ هزار سال پیش) كه از طرف میناب به دست آمده مؤید آن است كه منطقه هرمزگان در این دوره از نظر زیست محیطی و جغرافیایی توان تامین نیازمندی های معیشتی گروه های انسانی كه اقتصاد آنها متكی بر گردآوری خوراك و شكار بود را داشته است.
در گالری پیش از تاریخ اشیایی از جنس سفال، سنگ، فلز (مس، برنز و آهن) وجود دارد. ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغه های سنگی و سفالی كه تیغه های سفالی برای نخستین بار در دی ماه ۸۶ در لایه نگاری تم مارون رودان كشف شده كه تاكنون در ایران و جهان نمونه مشابه آن گزارش نشده است، سر پیكان و سر نیزه های جنس برنز و نیز تعدادی از برنز های لرستان نیز در میان آنها به چشم می خورد.
این اشیا مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد است (یعنی از ۵ هزار سال تا ۳ هزار سال قبل)
گالری دوره تاریخی
دوره تاریخی حد فاصل دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی (سده ۷ قبل از میلاد تا سده ۷ میلادی) منطقه هرمزگان به عنوان یكی از پایگاه های مهم بازرگانی – اقتصادی و سیاسی – نظامی ایران مدنظر قرار می گیرد.
مدارك به دست آمده از بررسی های مناطق رودان، میناب، حاجی آباد مبین آن است كه در طول دوره اشكانیان ( ۲۵۰ قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) حوزه فرهنگی هرمزگان یكی از مهم ترین مناطق استراتژیكی – اقتصادی و فرهنگی امپراطوری اشكانی (پارت) و ساسانی به شمارمی آمده است.
در گالری دوره تاریخی اشیای سفالی، سنگی، فلزی به معرض نمایش گذاشته شده است كه شامل ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات از جنس سنگ های قیمتی، سر پیكان برنزی می شود كه عموماً مربوط به دوره اشكانی و ساسانی است و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده است.
گالری دوره اسلامی
با اتكا به مدارك باستان شناختی و اسناد تاریخی و سفرنامه های جهانگردان مسلمان و اروپایی یكی از مهم ترین مراكز تجاری ایران در حد فاصل دوره سلجوقی تا صفوی هرمز كهنه بوده است این مركز اقتصادی از طریق بازرگانی دریایی از یك سو با اروپا و از سوی دیگر با كشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین سطح وسیعی از مبادلات بازرگانی و به تبع آن ارتباطات فرهنگی بر قرار می كرده است.
هرمز كهنه بخشی از میناب امروزی بود كه با حمله سپاهان مغول رونق و شكوفایی خود را از دست داد و هرمز جدید یا جزیره هرمز فعلی جایگزین آن شد.
در گالری دوره اسلامی اشیای سفالی، فلزی، چینی، سلادون و چوبی شامل ظروف سفالی چینی سلادون و آبی و سفید خنجرهایی از جنس نقره، جعبه های آرایشگری ، عطردان به معرض نمایش گذاشته اند كه مربوط به دوره های مختلف اسلامی از سده های اولیه تا قاجاریه است.
گالری سكه
این گالری آخرین بخش از موزه باستان شناسی است. در گالری سكه، سكه هایی از جنس نقره، نیكل، برنز، مس مربوط به دوره های سلوكی (جانشین اسكندر در ایران) اشكانیان، ساسانیان، عرب ساسانی، اموی، ایلخانی، تیموری ، آق قویونلو ، صفوی، قاجاری و پهلوی به معرض نمایش گذاشته اند. سكه ها از قدیمی ترین آنها تا اواسط قاجاریه ضربی بوده و از اواسط قاجاریه به بعد ماشینی است و طیف زمانی ۲ هزار و ۳۰۰ سال قبل تا ۵۰ سال قبل را شامل می شود.
گالری دوره پارینه سنگی
این گالری شامل تندیس 3مرد از دوره پارینه سنگی است که یکی از آنها پسر بچه ای است که در حال آوردن هیزم است ودیگری مردی درحال آوردن شکار وسومی در حال روشن کردن آتش.
پیشنهاد ویژه
موزه بزرگ خلیج فارس در مرکز شهر بندرعباس از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۲۰ عصر پذیرای علاقه مندان است.