اگزما چیست؟

[خخخخ]

گزما ( eczema ) یکی از انواع واکنشهای آلرژیک است که پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نوعی درماتیت می‌باشد. این عارضه در افرادی بروز می‌کند که دچار سایر انواع مشکلات آلرژیک نیز هستند یا سابقه خانوادگی حساسیت (آلرژی) دارند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  اگزما به صورت سوزش ، قرمزی ، خارش ، جوشهای ریز آبدار بروز می‌کند. این ضایعات در محل تماس با مواد حساسیت‌زا مشاهده می‌شوند. و در موارد مزمن به سایر نقاط پوست نیز توسعه می‌یابند.

پوست دچار اگزما ، خشک ، دارای ترک و همراه با خارش بوده و ممکن است ترشح داشته و سطح آن مرطوب باشد، گاهی سطح پوست مبتلا ، دارای شوره یا پوسته نیز هست. خاراندن پوست با دست و ناخن آلوده باعث عفونی شدن موضع می‌شود.

اگزما با توجه به محل تماس پوست با مواد حساسیت‌زا در نقاط مختلفی از بدن بروز می کند. اگزما می‌تواند در سنین مختلف و حتی در دوران کودکی نیز بروز کند. این عارضه خارش‌دار پوستی ، به هیچگونه واگیردار نبوده و به دیگران سرایت نمی‌کند. حتی در یک بیمار نیز شدت آن ممکن است از یک روز تا چند روز دیگر و از یک محل تا محل دیگر متفاوت باشد.

▪ از جمله شایعترین بیماری های پوست اگزماها هستند که نوعی پاسخ التهابی پوست به یکسری عوامل داخلی و خارجی بدن می باشد و در همه سنین از نوزادی تا کهنسالی دیده می شود و دارای تظاهرات مختلفی می باشند .

▪ علائم شایع بیماری بصورت ضایعات قرمز پوسته دار خارش دار و گاهاْ دارای ترشح آبکی چسبناک می باشند که با توجه به مراحل مختلف بیماری هر یک از علائم فوق می تواند غالب باشد .

▪ عواملی نظیر زمینه ارثی ، بعضی عوامل قارچی و میکروبی ، تغییرات فصلی و آب و هوایی ، گرد و غبار ، پاک کننده های صابونی و غیرصابونی ، مواد شیمیایی ، برخی گیاهان و مصرف برخی داروها بصورت موضعی یا خوراکی می توانند در ایجاد یا تشدید این بیماری نقش داشته باشند .

● موارد زیر مثالهایی از انواع شایع اگزماها هستند :

▪ اگزمای ناحیه قنداق در نوزادان و شیرخواران
▪ اگزمای دست خانمهای خانه دار
▪ اگزمای ناشی از تماس با فلزات بدلی که بعلت حساسیت به آلیاژ نیکل رخ می دهد .
▪ اگزمای دست در کارگران ساختمانی که با سیمان سروکار دارند و بعلت حساسیت به کرومات میباشد .

● اگزمای پا ناشی از تماس با چرم کفش

▪ اگزمای ناشی از حساسیت به نوعی قارچ مخمری که بصورت شوره و قرمزی سر و ضایعات قرمز و پوسته دار صورت تظاهر می کند .
▪ اصول کلی درمان اگزماها شامل پرهیز از عوامل ایجاد کننده و تشدید کننده و مصرف داروهای لازم تحت نظر پزشک می باشد .
▪ باید توجه داشت که در بعضی از انواع اگزماها ممکن است بیماری برای سالیان متمادی به درجاتی ادامه داشته باشد .

عوامل بروز اگزما :
موادی که بطور شایع موجب بروز یا شدت یافتن اگزما می‌شوند عبارتند از:
لوازم آرایشی و بهداشتی و دارویی
• لوازم آرایشی ، بهداشتی معطر
• عطر ، ادوکلن و …
• لوازم آرایشی _ بهداشتی محرک (رنگ مو) ….
• صابونهای معطر
• لوازم آرایشی و بهداشتی غیر استاندارد.
• مواد شوینده پاک کننده مانند پودرها و مایعات که برای شستشوی ظروف و لباس مورد استفاده می‌شوند. این مواد علاوه بر ایجاد حساسیت پوستی ، زمینه بروز سرطانهای پوستی را نیز می‌توانند فراهم کنند.

مواد شیمیایی و سنتتیک
لاستیکها:
مواد موجود در لاستیکها ، موجب بروز التهاب و اگزما در پوست می‌شوند. از تماس پوست با این مواد باید دوری کرد در صورت امکان ، در زیر دستکش ظرفشویی ، دستکش نخی ضد حساسیت باید پوشید. دستکشهایی که از جنس لاتکس ساخته شده‌اند می‌توانند عامل بروز حساسیت پوستی باشد. حساسیت به این نوع دستکش ، بویژه در میان کارکنان بهداشتی- درمانی و بیمارستانها دیده می‌شود.

مواد سوختی:
تماس مستمر پوست بدن با موادی چون نفت و بنزین ، زمینه بروز اگزما را فراهم می‌سازد.

گاز فرمالدئید:
این گاز از چسب و لوازرمی چون مبلمان چوبی آزاد و متصاعد می‌شود. و می‌تواند به بروز ضایعات اگزمایی منجر شود. این گاز باعث تحریک چشم ، بینی و گلو (ریزش اشک ، آبریزش از بینی ، عطسه ، سرفه و غیره) شده و همچنین سردرد و حالت تهوع نیز ایجاد می‌کند.

فلزات:
امروزه استفاده از وسایل فلزی روکش شده با نیکل و کروم ، بسیار رواج دارد. لوازمی مانند سنجاق قفلی ، زیپهای فلزی ، دکمه‌های فلزی ، قلاب کمربند و … همگی با فلز حساسیت‌زای نیکل روکش شده است و یکی از مهمترین عوامل بروز اگزما و تشدید آن ، به ویژه در خانمها محسوب می‌شوند. زیورآلاتی که به تازگی با عنوان نقره آلمانی ، سیلور و تیتانیوم به فروش می‌رسند، دارای مقادیر قابل توجهی فلز نیکل بوده و موجب بروز اگزما می‌شود. و در صورتی که مزمن شود، ممکن است به سایر نقاط پوست نیز سرایت کند. توجه به محل بروز حساسیت و وسیله‌ای که بطور مستقیم با آن ناحیه در تماس بوده برای تشخیص این نوع حساسیت بسیار موثر است. و گاهی فلزاتی مانند طلا و نقره نیز می‌توانند عامل بروز اگزما باشند.

مواد موجود در محیط
گرد و غبار منزل (که بعضا حاوی مواد دفعی جانور بسیار کوچکی با نام مایت Mite می‌باشد) در صورت تماس با پوست و به ویژه پوست دست ، موجب بروز اگزما و یا بدتر شدن آن می‌شود. سیمان و سایر مواد مشابهی که در ساختمان سازی به کار می‌روند و برخی از گیاهان نیز از جمله این مواردند.

مواد غذایی
تماس پوست بدن با موادی چون عصاره گوجه فرنگی‌ می‌تواند به بروز اگزما و یا بدتر شدن آن منجر شود برخی از مواد خوراکی نظیر آجیل و مغزها (مغز فندق ، بادام زمینی و غیره) تخم‌مرغ‌، گندم‌، شیر، یا غذاهای‌ دریایی‌ ,می‌توانند به بدتر شدن اگزما کمک کنند.

سایر عوامل
* استرس‌
* سابقه‌ بیماری‌ آلرژیک‌ مثل‌ تب‌ یونجه‌، آسم‌، یا واکنش‌ دارویی‌
* پارچه‌های‌ دوخته‌ شده‌ از الیاف‌ مصنوعی‌ که‌ عرق‌ بدن‌ را به‌ دام‌ اندازند.
* تغییرات‌ شدید آب‌ و هوا از نظر رطوبت‌، سرما یا گرما (خصوصاً وقتی‌ تعریق‌ زیاد شود).

در نهایت یکی از عوامل مستعد کننده بروز اگزما ، شستشوی مکرر دست با موادی چون صابون است. این مواد با از بین بردن چربی طبیعی و لایه محافظ پوست ، موجب حساس شدن پوست بدن نسبت به مواد خارجی و مستعد کننده بروز اگزما می‌گردند. عدم استفاده از دستکش هنگام استفاده از این مواد ، علل شیوع اگزما در میان خانمهاست.

درمان
اصول‌ کلی‌
* درمان‌ مشتمل‌ است‌ بر رفع‌ علایم‌ و شناسایی‌ و حذف‌ علت‌
* پوشیدن‌ لباس‌ نخی‌ گشاد برای‌ کمک‌ به‌ جذب‌ عرق‌
* حتی‌المقدور به‌ حداقل‌ رساندن‌ استرس‌
* کوتاه‌ کردن‌ مرتب‌ ناخن‌ها و به‌ دست‌ کردن‌ دستکش‌ نرم‌ به‌ هنگام‌ خواب‌ برای‌ جلوگیریی‌ از خاراندن‌. توجه‌ داشته‌ باشید که‌ خاراندن‌ اگزما را بدتر می‌کند.
* کمتر حمام‌ بگیرید تا از خشکی‌ زیاد پوست‌ اجتناب‌ شود. صابون‌ و آب‌ ممکن‌ است‌ باعث‌ شعله‌ور شدن‌ بیماری‌ شوند. به‌ هنگام‌ حمام‌ گرفتن‌، از صابون‌های‌ غیر چرب‌ مخصوص‌ و آب‌ ولرم‌ استفاده‌ کنید. نواحی‌ ملتهب‌ را صابون‌ نزنید.
* پس‌ از حمام‌ بلافاصله‌ از کرم‌ نرم‌ و مرطوب‌کننده‌ استفاده‌ کنید.
* از قرار گرفتن‌ در معرض‌ تغییرات‌ دمایی شدید (سرما یا گرمای‌ زیاد) خودداری‌ کنید.
* از هر چیزی‌ که‌ قبلاً بیماری‌ را بدتر کرده‌ است‌ اجتناب‌ کنید.
* از دستگاه‌ مرطوب‌ ـ خنک‌کننده‌ هوا برای‌ افزایش‌ رطوبت‌ هوای‌ خشک‌ داخل‌ منزل‌ استفاه‌ کنید.

داروها
پمادهای‌ حاوی‌ قطران‌ یا داروهای‌ کورتیزونی برای‌ کاهش‌ التهاب‌. اگر پماد شبانه‌ استفاده‌ شود و پس‌ از مالیدن‌ آن‌، روی‌ ناحیه‌ با پلاستیک‌ بسته‌ شود، شاید اثر بهتری‌ حاصل‌ شود.
آنتی‌هیستامین‌ها برای‌ کم‌ کردن‌ خارش‌
آنتی‌بیوتیک‌ در صورت‌ وجود عفونت‌
ندرتاً خواب‌آورها یا آرام‌بخش‌ها