هجوم مغولان به روسیه و شرق اروپا

[† αƖιєη †]

چنگیزخان تنها سبب محو آثار تمدن در ایران، چین شمالى، ماورالنهر و بخشى از هند نشد بلکه در حالى که طى سال هاى ۱۲۱۹ و ۱۲۲۰ در حال در هم کوبیدن باقیمانده تمدن خوارزمشاهى بود به فکر حمله به شاهزاده نشین هاى روسیه افتاد. وى ابتدا در ۱۲۲۱ «جبه» و «سوبتاى» دو سردارش را به نواحى اورال و شرق دریاى خزر فرستاد و این نیروها بدون برخورد با مشکل جدى به داخل خاک اروپایى روسیه وارد شدند.


شکست سخت در ۱۲۲۳ میلادى شاهزادگان روسى پس از آنکه مطمئن شدند چنگیز بى تردید خاک آنها را نیز مورد حمله قرار مى دهد در نزدیکى دریاى آزوف امروزى تدارکات عظیمى دیدند تا جلوى سپاه او را بگیرند اما مغولان در نبردى بى رحمانه تقریباً تمامى سپاه روس را از بین بردند و از شاهزادگان روسى کسى زنده نماند این نبرد مرگبار سبب شد تا در روسیه آن زمان که تمدنى تازه در حال شکل گیرى بود نیرویى در برابر مغول نماند. آنها تا رود دنیپر تاختند و سپس بدون آنکه برنامه اى براى فتح کل روسیه داشته باشند به دلیل فرا رسیدن مرگ چنگیز به چین بازگشتند.

موج دوم
اما تقدیر این بود که روسیه و اروپاى اسلاو نیز از ایلغار مغول در امان نماند. اکتاى قاآن جانشین چنگیز خان برادرزاده اش «باتو» را با کمک سوبتاى فاتح قبلى مأمور حمله به اروپا کرد. این سردار مغول نیز در ۱۲۳۶ با ۱۲۰ هزار سوار در اورال متمرکز شد و پس از فتح شهرهاى ریازان ولادیمیر، مسکو را نیز در ۱۲۳۸ غارت کرد. آنها سپس تا «وگل» کلیه نیروهاى روسیه را شکست داده و به فکر تسخیر کى یف افتادند.
کى یف آخرین هسته مقاومت روس ها و آخرین ایستگاه قبل از اروپا بود. در زمستان ۱۲۴۰ ده ها هزار سرباز مغول پس از شکست دادن نیروهاى روس در بیرون قلعه، خود شهر را محاصره کرده و على رغم مقاومت بسیار شدید مردم عاقبت شهر به تسخیر مغولان غارتگر درآمد و کاملاً ویران شد.

ورود به اروپاى شرقى
مغولان پس از فتح کى یف به شتاب به سمت غرب به راه افتادند و پس از فتح کراکوى به شهر «پست» در مجارستان امروزى رسیدند و پس از تسخیر این شهر به زاگرب تاختند و این شهر نیز پاى مقاومت نیاورد و در ۱۲۴۱ شرق اروپا در تسخیر مغول بود تا آنجا که «مردان باتو» به دریاى آدریاتیک رسیدند.

نتایج نبردهاى مغولان با روس ها
شکست هاى پى در پى شاهزادگان روسى، شاهزاده نشین کى یف و سقوط دسته هاى بلغار، مجار و صرب از مغولان ظرف کمتر از ۵ سال (پس از موج دوم حمله مغول) ناگهان «گارد اروپا» را براى هجوم مغول باز گذاشت. سربازان مغول براى آنکه اروپاى غربى را نیز به بلاى اروپاى شرقى، روسیه و ایران مبتلا کنند، باید از آدریاتیک مى گذشتند و یا اینکه از طریق جلگه هاى شرق اروپا خود را به دشت هاى آلمان و فرانسه مى رساندند، اما شانس به غرب اروپا یارى کرد و اوکتاى قاآن در ۱۲۴۱ مرد.
شکست هاى روس ها و مردم کى یف از مغولان سبب شد تا این مناطق تا ۳ قرن محل تاخت و تاز مغول باشد و بسیارى از مناطق ویران شده دیگر آباد نگردد و تا ظهور ایوان سوم در ۱۵۰۰ ، روسیه از معادلات جهانى حذف شود.
این در حالى بود که جارو شدن اقوام ترکمن، قفقاز، ازبک، قرقیز و قزاق به سمت غرب (توسط مغولان) سبب شد تا نژادهاى غربى نیز تا قرن ها بعد تحت تأثیر این نیروها قرار بگیرند.