یک درس بزرگ برای رضایتمندی از زندگی!

[ابراهیم هادی]

یک درس بزرگ برای رضایتمندی از زندگی!

---

یكی از مسائل مهم رضامندی، شناخت داشته ها یا نعمت های زندگی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز به این موضوع بسیار اهمیت می داد. مطالعه سخنان آن حضرت نشان می دهد كه بخشی از تلاش ایشان به بیان و برشماری امكانات لازم برای زندگی و نعمت های خداوندی مربوط می شود تا بدین وسیله، اهل ایمان برای به دست آوردن آنها تلاش كنند و خدا را به خاطر داشتن آنها سپاس گویند.

---

نكته مهم اینكه از دیدگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله، انواع گوناگونی از مسائل، امكانات لازم برای زندگی انسان را تشكیل می دهند. در ادامه به بیان سخنان حضرت در این موضوع می پردازیم و سپس به جمع بندی آنها خواهیم پرداخت.
نخستین نكته اینكه، داشته های زندگی را در چه حوزه هایی باید جست و جو كرد؟ این مسئله از مباحث مهم در رضامندی است. دو نظر در این باره وجود دارد: یكی، نظریه انحصار نعمت در مادیات و دیگری، نظریه تركیب نعمت مادی و معنوی. رسول خدا صلی الله علیه و آله با اینكه امور مادی را جزو امكانات لازم برای زندگی می شمرد، ولی انحصار آن را در این امور اشتباه می دانست. آن حضرت در این باره چنین می فرماید:
مَنْ لَمْ یَرَ لِلّهِ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْهِ نِعْمَةً إِلاّ فِی مَطْعَمٍ أَوْ مَشْرَبٍ أَوْ مَلْبَسٍ فَقَدْ قَصَرَ عَمَلُهُ وَ دَنا عَذابُهُ.1
هر كه نعمت خدای عزوجل را جز در خوراك یا نوشیدنی یا پوشاك نبیند، بی گمان، عملش كوتاه و عذابش نزدیك باشد.
و در كلامی دیگر می فرماید:
مَنْ لَمْ یَعْرِفْ لِلّهِ عَلَیْهِ نِعْمَةً إِلاّ فِی مَطْعَمٍ أَوْ مَشْرَبٍ قَصَرَ عَمَلُهُ وَ دَنا عَذابُهُ.2
هر كه نعمت خدا بر خود را جز در خوراك یا نوشیدنی نبیند، عملش كم و عذابش نزدیك شود.
نعمت های آشكار، اسلام است و آفرینش نیكو و هماهنگ تو و روزی سرشاری كه به تو بخشیده است. نعمت های نهان، پوشاندن اعمال بد تو و رسوا نساختن تو به وسیله آنهاست
خداوند متعال در قرآن كریم، از نعمت آشكار و پنهان سخن گفته است.3 ابن عباس نظر رسول خدا صلی الله علیه و آله را درباره این دو نعمت پرسید و حضرت در پاسخ وی فرمود:
یَا بْنَ عَبّاسٍ! أَمّا ما ظَهَرَ فَالْإِسْلامُ، وَ ما سِوَی اللّه ِ مِنْ خَلْقِكَ، وَ ما أَفاضَ عَلَیْكَ مِنَ الرِّزْقِ، وَ أَمّا ما بَطَنَ فَسَتْرُ مَساوِی ءَ عَمَلِكَ وَ لَمْ یَفْضَحْكَ بِهِ.
یَا بْنَ عَبّاسٍ إِنَّ اللّه َ تَعالی یَقُولُ: ثَلاثَةً جَعَلْتُهُنَّ لِلْمُوْمِنِ وَ لَمْ تَكُنْ لَهُ: صَلاةَ الْمُوْمِنِینَ عَلَیْهِ مِنْ بَعْدِ انْقِطاعِ عَمَلِهِ، وَ جَعَلْتُ لَهُ ثُلْثُ ما لِهِ أَكْفُرُ بِهِ عَنْهُ خَطایاهُ، وَ الثّالِثَ: سَتَرْتُ مَساوِی أَعَمَلِهِ وَ لَمْ أَفْضَحُهُ بِشَی ءٍ مِنْهُ وَ لَوْ أَبْدَیْتُهاعَلَیْهِ لَنَبَذَهُ أَهْلُهُ فَمَنْ سَواهُمْ.4
ای پسر عباس! نعمت های آشكار، اسلام است و آفرینش نیكو و هماهنگ تو و روزی سرشاری كه به تو بخشیده است. نعمت های نهان، پوشاندن اعمال بد تو و رسوا نساختن تو به وسیله آنهاست. ای پسر عباس! خدای متعال می فرماید: سه چیز است كه من برای مومن قرار دادم، در حالی كه او را در آنها اختیاری نیست؛ دعای اهل ایمان برای او پس از پایان یافتن دوران عملش؛ دوم اینكه اختیار یك سوم مالش را به دست او دادم تا به وسیله آن گناهان او را پاك كنم و سوم اینكه كردارهای زشت او را پوشاندم و به وسیله آنها او را رسوا نساختم. در صورتی كه اگر اعمال زشت او را آشكار می كردم، خانواده اش او را دور می انداختند، چه رسد به دیگران. 
هرکس مشکلی از مومنی را بر طرف کند خداوند در روز قیامت قلبش را شاد می‌کند. پس شاد کردن مومن و رفع کردن حوائج و نیازهای آن‌ها باعث شادی قلب در روز قیامت می‌شود و از طرفی وقتی دیگران شاد شوند ما از شادی آن‌ها شاد می‌شویم، زیرا در درون خود یک احساس رضایتی داشته که سبب شادی و خوشحالی می‌شود
شاد شویم با شادی دیگران 
امام علی علیه السلام فرمود: شادی، نفس انسان را گسترش و بسط می دهد و نشاط را بر می انگیزد.  (غررالحکم، ج2، ص113)
حضرت امیرالمومنین فرمودند: "اِن لِلّه عِباداً فِی الاَرض یَسعَون فِی حَوائِجِ الناس هُم الآمِنونَ یَومَ القِیامَة و مَن اَدخَل علی مُومِن سُروراً فَرَّحَ اللهُ قَلبَه یَوم َالقیامَة" (5) برای خداوند بندگانی در روی زمین هستند که سعی در رفع حوائج مردم دارند که این‌ها ایمان آورندگان به روز قیامت هستند و هر کس مومنی را شاد کند خداوند قلبش را در روز قیامت شاد می‌کند. حضرت رسول اعظم می‌فرمایند: "اَحَبُّ الاعمالِ اِلی الله سُرورٌ تَدخُلُه علی المُومِن تَطرُد ُعنه جَوعَته اَو تَکشِفَ عَنه کُربَته" (6) محبوب‌ترین اعمال و کارها نزد خداوند سروری است که بر مومن داخل شود که گرسنگی او را بر طرف کند یا غمش را از بین ببرد. و در روایت دیگری امام رضا می‌فرمایند: "مَن فَرَّجَ عَن مُومن فَرَّح الله قَلبَه یوم القیامة" (7) هرکس مشکلی از مومنی را بر طرف کند خداوند در روز قیامت قلبش را شاد می‌کند. پس شاد کردن مومن و رفع کردن حوائج و نیازهای آن‌ها باعث شادی قلب در روز قیامت می‌شود و از طرفی وقتی دیگران شاد شوند ما از شادی آن‌ها شاد می‌شویم، زیرا در درون خود یک احساس رضایتی داشته که سبب شادی و خوشحالی می‌شود.

پی نوشت ها:
1اصول كافى، ج 2، ص 316، ح 5.
2. میزان الحكمة، ج 13، ص 6366، ح 20405؛ نك: بحارالانوار، ج 70، ص 19، ح 16.
3. «أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِی السَّمواتِ وَ ما فِی اْلأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَیْكُمْ نِعَمَهُ ظهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدًى وَ لا كِتابٍ مُنیرٍ.» لقمان: 20
4. مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفة، ج 8، ص 501
5- محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج2، ص197
6- همان، ص191
7- شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج16، ص372