مجموعه چکیده های همایش بین المللی«مطالعات تاریخ ایران دوره صفوی»

[⚡SeTArEh⚡]

مجموعه چکیده های همایش بین المللی«مطالعات تاریخ ایران دوره صفوی» به همراه یادداشتی از دکتر حسین زرینی، دبیر اجرایی همایش

یادی از همایش بینالمللی مطالعات تاریخ ایران عصر صفوی

(تهران: نهم و دهمآبان ماه 1392)

با آن که چندینماه از برگزاری همایش بین المللی مطالعات تاریخ ایران عصر صفوی گذشته است، آنچه موجب شد تا این سطور به رشته نگارش در آید، بارگذاری چکیده مقالات این همایش در سایت انجمن ایرانی تاریخ است. همایش بین المللی مطالعات تاریخ ایران عصر صفوی توسط انجمن ایرانی تاریخ در روزهای پنج شنبه و جمعه نهم و دهم آبان ماه 1392 در سالن خوارزمی دانشگاه الزهرا(س) برگزار شد. این همایش که بر منابع اصلی، نسخ خطی و اسناد این دوره از تاریخ ایران تکیه داشت موضوعی کاملا اختصاصی را به عنوان محور اصلی برگزاری همایش برگزیده بود که در ابتدا برای برخی از اعضای کمیته ی علمی این دغدغه را پیش آورده بود که مبادا به اندازه­ی کافی مقالات تخصصی برای همایش ارسال نگردد و در نتیجه برگزاری همایش با مشکل مواجه شود. اما آن چنان که گفته خواهد شد این نگرانی وجهی نداشت.  من در نیمه های راه به تیم برگزارکننده ی همایش که در قالب کمیته ی علمی با محوریت خانم دکتر نزهت احمدی دانشیار دانشگاه الزهرا(س) فعالیت می کردند پیوستم. بعد از چند مرتبه حضور در جلسات کمیته ی علمی و راه اندازی کمیته­ ی اجرایی به عنوان عضو کمیته ی علمی و دبیر اجرایی همایش انتخاب شدم. خانم دکتر احمدی نیز دبیر علمی همایش بودند.

در همین ابتدا جادارد یادی از اعضا و برخی زحمات کمیته ی علمی همایش نمایم. اعضای کمیته ی علمی همایش که با پیشنهاد دبیر علمی و ابلاغ ریاست  وقت انجمن ایرانی تاریخ(دکتر علی محمد ولوی) انتخاب شده بودند، به ترتیب الفبا عبارت بودند از:

دکتر محمد باقرآرام(دانشگاه آزاد اسلامی) ؛ دکتر نزهت احمدی(دانشگاه الزهرا(س؛ دکتر احسان اشراقی(دانشگاه تهران) ؛ دکتر محسن بهرام نژاد(دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین)؛ دکتر نصرالله پور محمدی املشی(دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)قزوین) ؛ دکتر رسول جعفریان(دانشگاه تهران) ؛ دکتر حسن رازنهان(دانشگاه خوارزمی) ؛ دکتر حسین زرینی(مدرس دانشگاه شهید بهشتی) ؛ دکتر حسن زندیه(دانشگاه تهران) ؛ دکتر باقرعلی عادل فر(دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)قزوین).

این افراد ازابتدا در تعیین محورهای همایش و همچنین زمان و مکان برگزاری همایش دخیل بودند. جلسات متعددی برای پیشبرد امور مختلف علمی مرتبط با همایش با حضور این افراد در دبیرخانه ی انجمن ایرانی تاریخ(مستقر در ساختمان معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی ایران ) برگزار شد که حتما صورت جلسات آنها در دبیرخانه ی انجمن موجود است. دوری نسبی ساختمان دبیرخانه از مرکز شهر و ترافیک سنگین اطراف آن به ویژه در غروب ها برای همه ی اساتید به ویژه آنان که راه طولانی از قزوین تا تهران را می پیمودند کار طاقت فرسایی بود که فقط عشق به اهمیت کار تداوم آن را ممکن می ساخت. (هیچ چشمداشت مادی برای این کار متصور نبود). کار اصلی اعضای کمیته ی علمی با رسیدن چکیده و سپس اصل مقالات آنان شروع شد.تمام چکیده ها و سپس اصل مقالات توسط دو نفر از اعضای کمیته ی علمی داوری می شدند و در صورتی که رای ها همگون نبود مطلب به داور سومی سپرده می شد و نظر او ملاک عمل قرار می گرفت. بیشترین حجم داوری ها بر عهده ی این افراد بود. 

این همایش در کناراعضای کمیته ی علمی از دانش و تجارب مشاوران علمی گرانقدری نیز بهره می برد.افراد زیر از جمله مشاوران علمی همایش بودند: دکتر هاشم آقاجری(دانشگاه تربیت مدرس) ؛ دکتر سوسن بابائی(دانشگاه لندن) ؛ دکتر کاترین بابائیان(دانشگاه   میشیگان) ؛ دکتر هوشنگ جباری(دانشگاه شهید چمران اهواز) ؛ دکتر حسن حضرتی (دانشگاه تهران)؛دکتر جورجیا روتا(دانشگاه   وین)؛ دکتر نصرالله صالحی(دانشگاه خوارزمی) ؛ دکتر رسول عرب خانی(دانشگاه پیام نور زنجان) ؛ دکتر بدرالسادات علیزاده (دانشگاه  پیام نور اصفهان ) ؛ دکتر بهزاد کریمی( دانشگاه میبد یزد )؛ دکتر نوبوکی کندو( دانشگاه توکیو ) ؛ دکتر رودی متی( دانشگاه دلاویر آمریکا)؛ دکتر جمشید نوروزی(دانشگاه پیام نور تهران ) ؛ این افراد بیشتر در داوری مقالات یاری­گر دبیرخانه ی همایش بودند.

در کنار اقداماتکمیته ی علمی اشاره به برخی عملکردهای کمیته ی اجرایی نیز ضروری است.کمیته ی اجرایی این همایش عبارت بودند از: خانم دکتر نزهت احمدی؛ دکتر حسین زرینی(دبیر اجرایی)؛ علیرضا رموی(کارشناس ارشد تاریخ) ؛ مریم صالحی(کارشناس ارشد تاریخ) و دل آرا مردوخی(دانشجوی دکتری تاریخ).

جلسات هفتگی کمیتهی اجرایی در طول چند ماه برگزاری مقدمات همایش در دفتر گروه تاریخ دانشگاه الزهرا برگزار می شد. در این میان خانم مریم صالحی که در دبیرخانه ی انجمن پیگیر امور همایش بودند زحمات زیادی را برای هماهنگی و دریافت چکیده و اصل مقالات متحمل شدند. به طور کل پای ثابت همه­ی امور کمیته های علمی و اجرایی خانم صالحی بودند. خانم مردوخی که خود از ویراستاران زبر دست هستند، ویرایش مجموعه چکیده ها  و آماده سازی آنها برای چاپ را بر عهده گرفتند.امور مربوط به پیگیری طراحی و چاپ پوستر نیز بر عهده ی ایشان بود. به جز این نوع امور، آنان که در برگزاری همایش ها به ویژه از نوع بین المللی دخیل بوده اند، نیک می دانند که برگزاری  چنین همایش هایی چه دشواری هایی را در پی دارد. این دشواری ها که امروزه همه برای کادر اجرایی به خاطره تبدیل شده اند وقتی دو چندان رنگ می گیرند که منابع مادی برگزاری همایش نه تنها بی فروغ بلکه تامین آنها تا حد زیادی به خود کادر اجرایی واگذار شود. از ابتدا می دانستیم که انجمن ایرانی تاریخ وجوه چندانی برای برگزاری همایش،آن چنان که در خیلی از مراکز دیگر برگزار می شود را ندارد، به همین خاطر انتظارها را در همه ی حوزه ها پایین آورده بودیم.اما موضوع به همین جا ختم نشد.

هیات مدیره ی جدیدانجمن که در جریان برگزاری مقدمات این همایش انتخاب شده بودند اعتقاد داشتند که ما به عنوان کادر اجرایی خودمان بایستی ضمن رایزنی با مراکز مختلف نسبت به تهیه ی مخارج همایش اقدام نماییم. در همین راستا دور جدیدی از اقدامات آغاز شد. ابتدا ضمن مشورت با همه دوستان در انجمن و سایر قسمت ها مراکزی که امکان دریافت کمک از آنها متصور بود شناسایی و سپس رایزنی ها با مسئولان مربوطه آغاز شد. با توجه به شرایط نا مساعد اقتصادی کشور انتظار چندانی برای دریافت کمک های نقدی نداشتیم. به همین خاطر مذاکره با بسیاری از مراکز که از بردن نام آنان خودداری می کنم راه به جایی نبرد. اما در این شرایط دشوار چندین مرکز دست ما را برای برگزاری همایش گرفتند که نام نبردن از آنان ناسپاسی خواهد بود.

 پژوهشکده ی تاریخ اسلام یکی از مراکزی است کهاکنون به سرعت نام آن به ذهن متبادر می شود. دو وعده ناهار عمده ترین پذیرایی ما از مهمانان همایش بود و پرداخت هزینه های آن از اقلام مهم دبیرخانه محسوب می شد. روزی که باتفاق خانم دکتر احمدی برای رایزنی به نزد حجت الاسلام و المسلمین سید هادی خامنه ای ریاست محترم پژوهشکده ی تاریخ اسلام رفته  بودیم با توجه به شناخت نسبی که از منابع مالی این مرکز علمی داشتم هیچگاه گمان نمی بردیم که ریاست پژوهشکده چنان بزرگوارانه دو وعده ناهار ما برای حدود 400 نفر مهمان را بپذیرند. بدین ترتیب رستوران ترمه ی دانشگاه الزهرا که دارای ساختمانی تاریخی و محیطی مناسب و درخور است برای پذیرایی ناهار انتخاب  و بار سنگینی از دوش ما برداشته شد. مسئولان دانشگاه الزهرا سالن خوارزمی که بهترین سالن دانشگاه است را با وساطت گروه تاریخ در اختیار همایش گذاشته بودند. مسئول سمعی و بصری و یکی از نیروهای خدماتی دانشگاه در روزهای برگزاری که روزهای تعطیل  آنها محسوب می شد یاریگر ما بودند. چاپ چکیده ی مقالات را که بسیار به موقع و با کیفیت عالی به دست دبیرخانه رسید را حجت الاسلام و المسلمین رسول جعفریان ریاست کتابخانه ی تخصصی تاریخ اسلام بر عهده گرفت.پوسترهای همایش پس از رایزنی و ملاقات دبیران علمی و اجرایی همایش با جناب آقای دکتر رجبی ریاست محترم کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی توسط این مرکز چاپ شد. البته ایشان چاپ مجموعه مقالات همایش را نیز بر عهده گرفتند که انشالله به موقع انجام خواهد شد.جناب آقای دکتر اسحاق صلاحی ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ی ملی یک وعده ضیافت شام برای مهمانان همایش پس از اختتام روز اول را پذیرفت که با بازدید مهمانان از بخش های مختلف کتابخانه همراه شد. مرکز همکاری های بین المللی وزارت علوم هزینه های اسکان مهمانان خارجی را عهده دار شد و آقای رموی زحمات زیادی برای پیدا کردن هتلی با قیمت مناسب و حتی الامکان نزدیک به سالن همایش را متقبل شد. انجمن ایرانی تاریخ و دانشگاه الزهرا علاوه بر واگذاری سالن مبلغی پول نقد نیز در  اختیار دبیرخانه گذاشتندکه صرف هزینه های جاری به ویژه خرید وسایل پذیرایی میان وعده شد. لازم است از نقش دانشجویان دانشگاه الزهرا  در همین جا به نیکی یاد کنم. تعدادی از  این دانشجویان که بیشتر درمقاطع دکتری و کارشناسی ارشد رشته تاریخ درس می خواندند در روزهای برگزاری همایش به عنوان کادر اجرایی عمل می کردند. دبیرخانه برای آنان تعدادی شال آبی خریده بود که آنان را از دیگر دانشجویان متمایز می کرد. امور اجرایی همایش از فیلم برداری و عکاسی گرفته تا چینش وسایل پذیرایی و راهنمایی مهمانان بر عهده ی این "شال آبی ها" بود. انجمن زنان پژوهشگر تاریخ که از تشکل های پویا در حوزه مطالعات تاریخی است با آن که از مکنت مالی چندانی برخوردار نیست  بدون هیچ تشریفاتی مبالغی پول در اختیار دبیرخانه همایش گذاشت که صرف امور جاری شد.پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تعدادی کتاب برای اهدا به سخنرانان و مدعوین در اختیار دبیرخانه نهاد. با هماهنگی انجمن و پیگیری کمیته ی اجرایی تعدادی صنایع دستی به عنوان هدیه از سازمان میراث فرهنگی گرفته شد که در اختیار مهمانان خارجی و اعضای موثر در برگزاری همایش قرار گرفت. مجری  برنامه در طول دو روز برگزاری همایش آقای بهرنگ ذوالفقاری بودند که همچون همیشه به خوبی از عهده ی کار خود بر آمدند. در پایان جا دارد از همه ی عزیزان دیگری که در جریان برگزاری این همایش یاریگر دبیرخانه بودند  و نامشان از قلم افتاده است تقدیر و تشکر به عمل آید.    

                                                                                                                                                           

 حسین زرینی

  دبیراجرایی همایش