تاريخ ايران باستان (9) پارس ها

[!~IмДи~!]

هخامنشي ها

پارس ها نيز مانند مادها مردماني آريايي بودند . ايشان نيز مانند خويشاوندان مادي خود مدت زيادي تحت تسلط آشوري ها بودند. کتيبه هايي ازپادشاهان آشور ( سارگن ، سلمانسرو آشور حيدون ) در اين ارتباط در دست است . پارس ها به شش طايفه شهري پاسارگادي ها ، مرفي ها ، ماسپيانها ، پانتالي ها ، دروزي ها و ژرمن ها و چهار طايفه چادر نشين ساگارتي ها ، مردها ، دروپيک ها و دا ان ها تقسيم مي شده اند . پارسها پس از اتحاد با مادها در زمان فرورتيس از قيد دولت آشور رها شدند .
چنان که گفته شد پارس ها در بدو ورود به فلات ايران درمحلي به نام پارسوا واقع در مغرب و جنوب غربي درياچه اروميه و در همسايگي دولت ماد و اورارتو سکني گزيدند . معماري اورارتو مخصوصا به سنگ پايه ساختمان اهميت مي داد ولي آن هرگز به صورت ستوني داراي سر ستون درنيامد ، ساختمانها داراي بامهاي شيرواني و از دو طرف شيب بودند . به نظر مي رسد پارس ها اين ويژگيها را با تغييراتي از جمله افزودن سر ستون به ستونها در ساخت مجموعه هاي تخت جمشيد و پاسارگاد به کار بردند .

اقامت پارس ها در پارسوا در شمال غربي ايران زياد طول نکشيد ، سرانجام تحت فشار آشوريان از سويي وبرنتابيدن تابعيت اورارتورها ( همسايه گان شمالي ) از سوي ديگر، در قرن هشتم ق .م ايشان را برآن داشت تا به تدريج در امتدا زاگرس و به سمت جنوب شرق ايران مهاجرت نمايند . بنا به سال نامه هاي آشوري در حدود 700 ق .م آنان در محوطه غربي جبال بختياري تا مشرق شوشتر کنوني در ناحيه اي که به آن پارسوماش ( مسجد سليمان کنوني ) نام داده بودند و در اراضي دولت عيلام قرار داشت ساکن بوده اند .

عيلام ديگر در اين زمان آن قدرت را نداشت که از استقرار پارس ها جلوگيري کند . به نظر مي رسد در اين زمان پارس ها تابعيت عيلام را پذيرفته بودند . پارس ها تحت رياست هخامنش حکومت کوچک خود را که مقدر بود بسيار بزرگ گردد تشکيل داده بودند . هخامنش نام سرسلسله اين دودمان و ازطايفه پاسارگاديان است که پس از وي پسرش چش پش سرزمينهاي تحت تسلط خويش را ما بين دو تن از پسرانش آريارمن (منطقه پارس ) و کوروش اول ( منطقه انشان ) تقسيم مي کند . هجوم سکاها به ماد و استقرار 28 ساله ايشان در سقز چش پش را از تابعيت مادها رهاند . از اينجا سلسله هخامنشي به دو شاخه پارسي و انشاني ( انزاني ) تقسيم مي شود . درست در زماني که عيلاميان درگير جنگ داخلي و مبارزه با آشوريان بودند حکومت پارسيان رو به توسعه تدريجي بود . سرانجام آشور باني پال دولت عيلام را برانداخت و راهي سلسله جبال بختياري يعني مملکت پارسوماش و محل اقامت پارس ها شد که در آن زمان مطابق با نوشته هاي آشوري، پادشاهي آن در اختيار کوروش اول يعني پسر چش پش بود . پادشاه به نشانه حسن نيت و تسليم در برابر آشوريان فرزند ارشد خود اروکو را به عنوان گروگان در اختيار دشمن فاتح قرار داد . اين حادثه نخستين تماس مستقيم ميان آشوريان و پارس ها بود . پس از آريارمن ، پسرش آرشام در پارس و پس از کوروش اول ، پسرش کمبوجيه درانشان حکومت مي کنند.

کوروش دوم (بزرگ)

ايختو ويگو (آستياگ) پادشاه ماد ، دخترش ماندانا را به عقد کمبوجيه پارسي ( پادشاه انشان ) در مي آورد .حاصل اين ازدواج فرخنده بزرگمردي است به نام کوروش که يونانيان او را سيروس ناميده اند . به تدريج ، شهرت و قدرت گرفتن کوروش در پارس موجب نارضايتي ايختو ويگو شده و با تدارک ديدن لشکري برعليه نوه اش قيام مي کند . اما به دليل محبوبيت کوروش و نارضايتي مردم ماد ( سرزمين مادري کوروش کبير) از پادشاه و ياري بزرگان ماد ، ايختو ويگو در جنگ شکست خورده و کوروش به سلطنت پدر بزرگش پايان داده و دولت متحد و بزرگ ايران را تشکيل مي دهد. نبونيد پادشاه بابل اين واقعه را در کتيبه اي به نام سال نامه نبونيد اينگونه شرح مي دهد : «....... و قشوني جمع کرده ، به جنگ کوروش رفت ،ليکن لشکر او ياغي شد و ايختو ويگو را گرفته تسليم کوروش نمود »

هرودوت مورخ يوناني مي نويسد : مردم و بلندپايگان مادي که به هيچ روي از وي رضايت نداشتند با هدايت يکي از بزرگان ماد به نام هارپاگ بر آستياگ شوريده و کوروش هخامنشي را به سلطنت رساندند . کوروش از پدر بزرگ خود کينه اي به دل نمي گيرد و با وي رفتار مناسبي نشان داده و تا پايان عمر وي را مورد احترام قرار مي دهد .همدان را همچنان به عنوان يکي از پايتخت هاي ايران باقي گذاشت و سران مادي در شغل خود باقي مانده و تعدادي نيز منسب هاي مهم و جديدي دريافت نمودند .
کوروش در مدت کوتاهي توانست با شعار احترام به حقوق انسان واتحاد قبايل مختلف آريايي ( ماد ، پارت ، پارس و ... ) يکي از معظم ترين امپراتوري هاي جهان را برآورد . تصوير زير نمايشي از اتحاد بزرگان ماد و پارس در تخت جمشيد است .




( بزرگان ماد و پارس - نگاره اي در تخت جمشيد )

شکـل اصلی ان در گذشته



تصویر چند تا از دزدیهای خارجیها از تخت جمشید رو میبینید. فقط میشه افسوس خورد. همین !


ردیفی از شیرهای غران تخت جمشید در موزه دانشگاه شیکاگو


نقش برجسته سرباز هخامنشی در موزه «بوستون»


نقش برجسته ملازمین ،موزه «متروپولیتن» نیویورک



سر ستونی از تحت جمشید در موزه دانشگاه شیکاگو


سر ستون ایوان شمالی کاخ صد ستون-اکنون در موزه دانشگاه شیکاگو


سر سنگی گاو نر از جبهه شرقی رواق شمالی کاخ صد ستون-موزه دانشگاه شیکاگو


اشیاء کشف شده در تخت جمشید
در موزه هنر متروپولیتن آمریکا


.

بـدرود .