رمز و راز الکتریسیته ساکن(1)

[∆ MeRzaD ∆]

جسمی که الکترون از دست می‌دهد، دارای بار مثبت و جسمی که الکترون می‌گیرد، دارای بار منفی می‌شود. نوع و جنس جسم در جابه‌جایی تعداد الکترون، نقش بسیار مهمی دارد. در حقیقت این نوع جسم است که تعیین‌کننده مقدار تجمع بارالکتریکی در اجسام مختلف است.

موها و همچنین اجسام پلاستیکی یا اجسامی که از جنس نایلون هستند، در صورت تماس با اجسام دیگر از توانایی بیشتری در تجمع بار الکتریکی ساکن برخوردارند. اجسامی که بار الکتریکی دارند، ذرات معلق بسیار ریز موجود در محیط را به خود جذب می‌کنند. در حقیقت بار الکتریکی ایجاد شده در یک جسم، بار اضافی را در جسمی که در نزدیکی آن قرار دارد، ایجاد می‌کند و به این ترتیب، اجسامی که این بار اضافی در آنها ایجاد شده است، به طرف آن جذب می‌شوند. به همین دلیل است که همیشه گرد و خاک زیادی روی صفحه تلویزیون یا میز تلویزیون جمع می‌شود. دندانه‌های شانه نیز به همین دلیل مسیر جریان آب را به طرف خود تغییر جهت می‌دهد. بار الکتریکی شانه، مولکول‌های آب را به خود جذب می‌کند. از آنجا که مولکول‌های تشکیل‌دهنده جریان آب به آسانی جابه‌جا می‌شوند، با نزدیک شدن شانه به مسیر جریان آب، تغییر مسیر جریان مولکول‌های آب را می‌توان به‌وضوح مشاهده کرد.

 وقتی موهایتان را با شانه نایلونی شانه می‌کنید، شانه و موهایتان دارای بار الکتریکی می‌شود. بار الکتریکی ایجاد شده در شانه و موها همسان است و هر دو آنها به دنبال بار مخالفی هستند تا به آن جذب شوند. به همین علت پس از این‌که شانه را از موهایتان دور می‌کنید، متوجه دور شدن یا به عبارتی، دفع تارهای مو از همدیگر می‌شوید. اگر رطوبت موجود در محیط به هر دلیلی کاهش یابد، اثرات ناشی از الکتریسیته ساکن در اجسام محسوس‌تر است. چراکه در صورت وجود رطوبت، پوشش نازکی از مولکول‌های آب، سطح اجسام را می‌پوشاند و این پوشش نازک مانع از حرکت الکترون‌ها و در نتیجه ایجاد الکتریسیته ساکن در اجسام می‌شود.

 
قانون بقای بار الکتریکی

دو نوع بار الکتریکی وجود دارد و این بارهای الکتریکی که می‌توانند ساکن یا متحرک باشند و آثاری از خود ظاهر می‌سازند. از نظریه فارنکلین این نتیجه درست نیز بدست آمد که: «بارهای الکتریکی ایجاد نمی‌شوند و از بین نیز نمی‌روند بلکه از قسمتی از یک جسم به قسمت دیگر منتقل می‌شوند، همچنین بارهای مثبت و منفی از یکدیگر را خنثی می‌کنند، ولی هیچگاه نابود نمی‌شود.» این نتایج امروزه قانون بقای بار الکتریکی نامیده می‌شود که مانند قانون بقای جرم و انرژی از قوانین اساسی طبیعت محسوب می‌شود.

الکتریسیته ساکن ناشی از تجمع بار الکتریکی روی اجسام، مختلف است. در نتیجه اصطکاک یا سایش دو جسم روی هم، بار الکتریکی ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، وقتی دو جسم با هم اصطکاک داشته باشند، برخی از الکترون‌ها یا ذرات باردار اتم‌ها از یک جسم به جسمی دیگر منتقل می‌شوند

خواص بارهای الکتریسیته

با بررسی خواص بارهای الکتریکی بهتر به ماهیت ماده پی می‌بریم. مثلا این خاصیت که بارهای الکتریکی ممنوع یکدیگر را می‌رانند و بارهای الکتریکی یا نوع مخالف یکدیگر را می‌ربایند. این واقعیت را نشان می‌دهد که درون ماده نیروهای الکتریکی موجود است. نیروهای پیوستگی بین مولکول‌ها اجسام جامد یا مایع به سبب وجود نیروهای جاذبه الکتریکی بین بارهای الکتریکی از نوع مخالف است.


نیروهای متعددی که به هنگام تراکم ماده ظاهر می‌شود به علت وجود نیروهای رانشی بین بارهای الکتریکی ممنوع است. حرکت این بارهای الکتریکی ، موجب تولید جریان الکتریسیته و یا به اصطلاح متداول ، جریان برق می‌شود که ما در خانه و صنعت از آن استفاده می‌کنیم.

 
تولید الکتریسیته بوسیله مالش

می‌دانید هرگاه شانه یا یک میله پلاستیکی را با لباس خود یا با یک تکه پارچه پشمی خشک مالش دهید. ذره‌های گرد و غبار یا خرده‌های کاغذ را جذب می‌کند. همچنین اگر در هوای خشک ، سطح آینه یا شیشه پنجره را با یک تکه پارچه خشک تمیز کنید این پدیده اتفاق می‌افتد و ذره‌های گرد و غبار معلق در هوا و کرکهای جدا شده از پارچه به سطح آینه یا شیشه می‌چسبند. به طوری که پاک کردن سطح آنها از این ذره‌ها دشوار است. عاملی که سبب جذب این ذرات می‌شود جاذبه الکتریکی نام دارد و اجسامی که در اثر مالش این خاصیت را پیدا می‌کنند دارای الکتریسیته ساکن می‌شوند.
 
نخوه ی از بین بردن الکتریسیته ساکن

وجود الکتریسیته ساکن در محیط‌هایی که رطوبت کمتری دارد، اغلب مشکل‌ساز است. در چنین مواردی اغلب هنگام برخورد با افراد یا اجسام، شوک الکتریکی ضعیفی را احساس می‌کنید. همچنین در این محیط‌ها، گرد و غبار بیشتری روی سطوح مختلف ساکن می‌شود. با انجام این آزمایش متوجه خواهید شد که الکتریسته ساکن نه‌تنها می‌تواند وضعیت قرارگیری تارهای موی سر شما را تحت‌تأثیر خود قرار دهد بلکه می‌تواند موجب جابه‌جایی و حرکت اجسام مختلف نیز بشود. برای انجام این آزمایش ساده تنها به یک شانه پلاستیکی و شیر آب نیاز دارید.


شیر آب را باز کنید تا آب کمی با قطری در حدود 5‌/‌1 میلی‌متر از آن جریان داشته باشد. شانه را چند ‌بار به موهایتان بکشید. سپس به آرامی دندانه‌های انتهای شانه را از فاصله 8 تا 10 سانتی‌متری به جریان آبی که از شیر آب خارج می‌شود، نزدیک کنید. وقتی فاصله شانه با جریان آب خروجی از شیر به کمتر از 5‌/‌2 سانتی‌متر می‌رسد، متوجه خواهید شد که مسیر جریان آب به طرف دندانه‌های شانه تغییر جهت می‌دهد.

زمستان باتمام ناملایمی هایش، الکتریسیته ساکن را نیز با خود بهمراه دارد. هـمه جا بـرق دار میشود: موها، لباس ها، دستـگیره ی دری کـه هـر روز بایـد بـه آن دست بزنید و خلاصه بـهر کجا که رو میکنید، سرشار از الکتریسته است. واقـعاً دردسر بزرگی است و تحملش دشوار می باشد؛ اما راهـهایی وجود دارد که به واسطه ی آن می توایند این درد سر زمستانی را تا آخرین حد خود کاهش دهید.

برای لباس ها

زمـانی که لباس ها را می شویید، حتماً باید از نرم کننده اسـتفاده کنید. اگر درحال حاضر این کار را انجام نمیدهید، متوجه تغییر عظیمی خواهید شد.مطمئناً محصولات بسیار زیادی وجود دارند که می توانید از آنها استفاده کنید. برخی از انواع نرم کننده ها نیز هستند که حاوی مواد ضد جریان الکتریسیته می باشند.

نسخه ی خانگی که برای از بین بردن الکتریسیته مورد استفاده قرار می گیرد عبارت است از 10 پیمانه آب به همراه 1 پیمانه نرم کننده پارچه و لباس؛ سپس این محلول را به خوبی بهم بزنید و آنرا درون یک ظرف اسپری بریزید. نهایتاً آنرا به آرامی بر روی لباس های دارای الکتریسیته اسپری کنید.

همچنین زمانیکه از لباس های دارای الکتریسیته استفاده می کنید، می توانید این لوسیون را بر روی پوست خود استعمال کنید. این امر می تواند تا مدتی شما را از شر الکتریسیته نجات دهد، اما توجه داشته باشید که تا پایان روز نمی توانید روی آن حساب کنید.

زمـانی که لباس ها را می شویید، حتماً باید از نرم کننده اسـتفاده کنید. اگر درحال حاضر این کار را انجام نمیدهید، متوجه تغییر عظیمی خواهید شد.مطمئناً محصولات بسیار زیادی وجود دارند که می توانید از آنها استفاده کنید. برخی از انواع نرم کننده ها نیز هستند که حاوی مواد ضد جریان الکتریسیته می باشند

علاوه بر این می توانید از کاغذ خشک کن نیز استفاده کنید و آنرا به زیر و روی لباس هایی که دارای جریان الکتریسیته هستند بمالید. البته سعی کنید که از کاغذ خشک کن به طور مستقیم بر روی لباس هایی که به رنگ مشکی و یا تیره هستند، استفاه نکنید چراکه سبب ایجاد لکه های سفید بر روی لباس خواهند شد.

این ورقه ها برای جوراب های پلاستیکی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. فقط کافی است که برای یک بار این ورقه را بر روی لباس مورد نظر بمالید تا الکتریسیته ی آن به طرز باورنکردنی از میان برود.

اگر داخل خانه هستید و مجبور نیستد که به بیرون بروید، می توایند چند قطره آب بر روی لباسی که دارای الکتریسیته است بپاشید. همچنین می توانید روی لباس های خود را با یک پارچه ی کتانی مرطوب دستمال بکشید. این کار به از بین رفتن الکتریسیته ساکن کمک بسزایی می کند.

اگر هیچ چیز دیگری در دست نداشتید، می توانید از یک تکه فلز استفاده کرده و آنرا بر روی لباس های خود بمالید. گاهی اوقات این کار جواب می دهد. من خودم وقتی در مسافرت هستم سعی می کنم تا از گیره های لباس فلزی استفاده کنم تا به این طریق هم در وقت صرفه جویی کرده باشم و هم الکتریسیته لباس ها را به سرعت از بین برده باشم.