روزهای دوستی‌های زشت و زیبا

[bOoOoOy]

یکی از بزرگترین تهدیداتی که همیشه نسل جوان را در معرض خطر قرار می دهد ، مسئله ای به نام " دوستان ناباب " است.



دوست ناباب

بسیاری از ما در مصاحبه های افراد خلاف کار که جنایات بزرگی را مرتکب شده اند به واژه دوست ناباب که آغازگر انحراف این افراد بوده است برخورد کرده ایم. همین مسئله لزوم مراقبت از فرزندان و آموزش صحیح به آنان در بحث دوست یابی را بیش از پیش مشخص می کند.



مهارت دوست یابی، نخستین پایه های شكل گیری هویت و برقراری ارتباط موثر اجتماعی با محیط اطراف محسوب می شود.



انتخاب صحیح دوست و یادگیری شیوه های صحیح دوست یابی از شاخص های مهم تشخیص سلامت روان در شكل گیری شخصیت افراد به شمار آمده و به عقیده اكثر كارشناسان حوزه علوم اجتماعی و روانشناسی گروه همسالان در پی ریزی و تكامل شخصیت فردی كودكان و نوجوانان مهم ارزیابی می شود.

روانشناسان معتقدند، پس از ورود كودك به دومین مرحله مهم زندگی كه نوجوانی نام دارد، نقش خانواده كمرنگ تر از گذشته شده و گروه همسالان نقش مهمی در زندگی افراد بازی می كنند. از این رو آموزش مهارت های چگونگی انتخاب مناسب گروه دوستان و شیوه های موثر رفتاری برای برقراری ارتباط مناسب و تعامل صحیح با همسالان حائز اهمیت است.

به عبارت دیگر آموزش تكنیك هایی مانند روش های صحیح آئین دوست یابی، مهارت نه گفتن، تقویت اعتمادبه نفس، اتخاذ تصمیم گیری های منطقی باعث خواهد شد نوجوان به راحتی تابع گروه همسالان قرار نگرفته و دوست یابی مهارتی به عنوان تثبیت هویت فردی، تقویت اندیشه های اجتماعی، گسترش استعدادهای فردی در میدان رقابت دوستان تبدیل شود.

دكتر امان الله قرایی مقدم، با تاكید بر نقش مهم گروه همسالان در دوران نوجوانی و اهمیت دوست یابی می گوید: دوست یابی های غلط زمینه ساز ظهور انواع آسیب های اجتماعی است.

برخی تحقیقات نشان می دهد، در بسیاری از موارد، تاثیر گروه همسالان از خانواده نیز بیشتر است و زمانی كه برای اوقات فراغت نوجوانان به درستی برنامه ریزی نشود، نوجوان اكثر وقت خود را با گروه دوستان گذرانده و در صورت نظارت ناصحیح والدین هویت اجتماعی كودك یا نوجوان دستخوش آسیب می شود.

این آسیب شناس اجتماعی اضافه می كند، نقش والدین در شیوه دوست یابی فرزندانشان حائز اهمیت است. والدین باید تكنیك های دوست یابی را به فرزندان آموخته و باتوجه به ویژگی های فردی و شخصیت كودك به او كمك كرد تا بهترین انتخاب را داشته باشد.



نقش والدین

نوجوانان در مرحله دوست یابی با گروه های همسال تعامل برقرار كرده، با آنها همانند سازی كرده و سعی می كنند با افرادی ارتباط برقرار كنند كه در بسیاری از زمینه ها با آنها وجوه مشترك داشته باشند.

به عبارت دیگر دوست یابی باعث شكل گیری تعاملات اجتماعی و كشف هویت اجتماعی نوجوانان خواهد شد. در صورتی كه والدین مانع از رشد نوجوان در این مرحله شده یا به طور مستقیم در تصمیم گیری هایش دخالت كنند، شكل گیری هویت اجتماعی نوجوانان خدشه دار خواهد شد.

دكتر علی مهدی زاده، روانپزشك در این خصوص معتقد است: والدین باید به طور غیرمستقیم به شیوه دوست یابی و همانندسازی فرزندشان نظارت داشته باشند.

آنها باید توجه داشته باشند كه گروه های همسالی كه فرزندانشان اوقات فراغت را با آنها سپری می كنند از لحاظ فرهنگ خانوادگی، باورهای قومی، مذهبی، سن، ارزش های تربیتی و... با یكدیگر همخوانی داشته باشند.

این روانپزشك اضافه می كند: آشنایی كامل خانواده های فرزندان و رفت و آمد آنها به صورت نامحسوس و غیرمستقیم كه نوجوان تصور نكند كه والدین به طور مستقیم در كارهای او دخالت كرده و حس استقلال طلبی او مورد آسیب قرار گرفته است، نقش مهمی در كمك به فرزندان برای انتخاب گروه های همسال مناسب و پیشگیری از وارد آمدن آسیب های اجتماعی و رفتاری فرزندان در آینده خواهد داشت.



توجه به باورهای مشترک

به عقیده دكتر مهدی زاده، در صورت هماهنگ نبودن باورها ارزش های خانوادگی جوانان، افراد با الگوبرداری از دوستان دچار تضاد شده و به تدریج از محیط خانواده دور می شوند. میان عقاید و نظریات والدین با گروه های دوستی دچار تردید شده و در نهایت به سمت و سوی گروه های همسال كشیده می شوند. در این صورت روابط مخفی نوجوانان با دوستان، زمینه ساز بزهكاری و مخفی كاری های گسترده تر نوجوان خواهد شد. از این رو، فرزندان در حالی كه در انتخاب دوست خودمختار و آزادانه عمل می كنند، باید تحت نظر غیرمستقیم والدین قرار گرفته و از مشورت و راهنمایی های والدین خود بهره مند شوند.

دوست یابی و كسب تجربیات زندگی در گروه های همسال از اركان مهم شكل گیری هویت اجتماعی و فردیت اجتماعی نوجوان است.در این روابط، مفاهیمی مانند تشخیص حد و مرزهای اجتماعی، صداقت، نوع دوستی، دفاع از حقوق فردی و استقلال عمل در روابط دوستی و مناسبات اجتماعی برای نوجوان معنای دقیق تری پیدا كرده و افراد به صورت تجربی و عملی با كاربرد این مفاهیم آشنا می شوند.



عاملی برای پیشرفت

دكتر قرایی مقدم، موفقیت های اجتماعی، افزایش انگیزه، پیشرفت تحصیلی را از مزایای دوست یابی به روش صحیح در دوران نوجوانی دانسته و معتقد است در صورتی كه نوجوان تحت نظر والدین به گروه های متشكل از همسالان كه از هویت های اجتماعی ارزشمند برخوردار هستند راه پیدا كند، به موفقیت های قابل توجهی دست پیدا خواهد كرد. در واقع، برقراری تعاملات اجتماعی موثر تمرین مناسبی برای اجتماعی شدن خواهد بود و فرد پس از پایان دوره نوجوانی آمادگی لازم برای ورود به دنیای اجتماعی بزرگ تر را پیدا خواهد كرد.

والدین معتاد



همانطور كه گفته شد، اجتماعی شدن، از ویژگی های دوره نوجوانی است، فاصله گرفتن از خانواده برای كسب استقلال از مراحل رشد شخصیتی نوجوان محسوب می شود.



الگوهای شخصیتی

از آنجایی كه تفاوت در ساختارهای رفتاری و شخصیتی نوجوانان در مراحل دوست یابی و شیوه انتخاب گروه های همسالان نقش دارد، والدین باید باتوجه به ویژگی های شخصیتی فرزندانشان آنها را در انتخاب موثر راهنمایی كنند.

برای نمونه نوجوانی كه شخصیت درون گرا دارد، بیشتر تحت تاثیر الگوهای گروه ها همسال قرار می گیرد.

این گروه از نوجوانان به راحتی با افراد دیگر ارتباط برقرار كرده و در صورت نظارت ناصحیح والدین ممكن است باعث به انحراف كشیده شدن آنها شود.

از طرف دیگر، نوجوانان برون گرا در ارتباط با گروه های همسال ناموفق تر از سایرین بوده و ممكن است به علت موفق نبودن در برقراری ارتباط با همسالان خود، منزوی شده و هویت اجتماعی آنها تكامل پیدا نكند.

از این رو به عقیده متخصصان، بهتر است، والدین در شیوه دوست یابی فرزندانشان دخالت غیرمستقیم داشته باشند و با آگاهی از نوع شخصیت فرزندانشان آنها را در انتخاب دوست راهنمایی كنند.



چند اصل مهم:

_ یکی از اصول مهم در تربیت و آموزش دوست یابی به فرزندان، بحث تعریف دوست خوب است. جای آن دارد که والدین محترم با مراجعه به احادیث و روایات اسلامی و سخنان معصومین در باب دوست و دوست یابی اطلاعات لازم و کافی را جمع آوری کرده و سعی کنند با زبانی ساده و قابل فهم این مفاهیم را به فرزندان خود منتقل کنند.

_ از انتقاد کردن مستقیم از فرزند خود و دوستانش بپرهیزید. هر چقدر بیشتر شما به این گونه صحبت کردن بپردازید با مقاومت منفی از سوی فرزندان خود مواجه می شوید. سعی کنید تا در مورد رفتارهای غلط این دوستان که می تواند فرزند شما را به دردسر بیاندازد با او صحبت کنید.

_ برای مسائلی مثل بیرون ماندن از منزل در شب یا میزان پول تو جیبی ، خیلی جدی با فرزندخود صحبت کرده و برای او حدود مشخصی را تعریف کنید.

_ فراموش نکنید که آزاد گذاشتن و کنترل بیش از حد، هر دو غلط هستند، این مسئله ای است که بسیار از والدین نمی توانند با آن به خوبی کنار بیایند.