بهترین راه تشویق کودکان به کارهای خوب

[bOoOoOy]

رفتارهای طبیعی کودکان بستگی به سن، شخصیت و میزان رشد فیزیکی و عاطفی آنها دارد. گاهی اوقات رفتارهای شان مشکل ساز می شود؛ چرا که با انتظارات خانواده سازگاری ندارد. رفتار خوب و طبیعی، رفتاری است که از نظر اجتماعی، فرهنگی و روانی مناسب است. دانستن اینکه در هر سنی چه انتظاری باید از کودک خود داشته باشید، به شما کمک می کند تا رفتارهای طبیعی و غیرطبیعی او را بشناسید.

برای تغییر رفتار کودک چه می توان کرد؟

کودکان وقتی به تکرار یک رفتار و ادامه آن تمایل نشان می دهند که به خاطر آن پاداش گرفته و مورد توجه قرار بگیرند. همچنین زمانی یک رفتار را ترک می کنند که آن رفتار رد می شود. تداوم و ثبات واکنش های شما در برابر یک رفتار بسیار مهم است، زیرا باعث می شود کودک بداند چه زمان مورد نکوهش قرار می گیرد و کی تشویق می شود و به این ترتیب گیج نمی شود. وقتی که فکر می کنید رفتار کودک تان ممکن است مشکل ساز شود، سه انتخاب بیشتر نخواهید داشت:

اینکه بدانید آن رفتار یک مشکل نیست و اقتضای آن مقطع سنی و آن مرحله از رشد است.

تلاش کنید تا کودک تان آن رفتار را ترک کند؛ چه با بی توجهی و چه با تنبیه کردن.

یک رفتار جدید را که خودتان ترجیح می دهید به او معرفی و آن را با جایزه دادن به کودک و تشویق کردن در او تقویت کنید.

بهترین راه برای ترک رفتار ناخوشایند کودک

بهترین راه برای ترک یک رفتار ناخوشایند، نادیده گرفتن آن است. این شیوه برخوردی معمولا بهتر از سایر روش ها نتیجه می دهد. می توانید از روش محروم کردن موقتی نیز استفاده کنید. مثلا کودک تان را در جایی که برایش راحت نیست، برای چند لحظه بگذارید. البته آن موقعیت نباید در او ایجاد رعب و وحشت کند؛ مثلا او را روی صندلی که دوست ندارد بنشانید و یا بفرستیدش گوشه اتاق بایستد. اگر رفتار غیر قابل قبول دوباره از او سر زد، به او بگویید که رفتارش قابل قبول نیست و با هشدار دادن او را متوجه رفتارش کنید؛ اما همچنان آرامش خود را حفظ کرده و نگاه غضبناک و خشمگین خود را نثار او نکنید. اگر باز هم به رفتارش ادامه داد، دستش را بگیرید و او را به آن موقعیتی که دوست ندارد، ببرید. مثلا برای یک دقیقه درِ اتاقش را ببندید تا در آنجا تنها بماند؛ ولی هرگز چراغ اتاق را خاموش نکنید. بعد از آن دیگر راجع به رفتار بدش نه با او حرف بزنید و نه توضیحی بخواهید، بلکه سعی کنید راهی برای تشویق و متقاعد کردن او به انجام رفتار خوب بیابید.

تشویق کودک برای رفتار خوب و خوشایند

یکی از بهترین راه ها برای تشویق کودک به رفتارهای خوب، استفاده از سیستم جایزه دادن است. این روش در کودکان دو سال به بالا بیشتر نتیجه می دهد. همواره صبور باشید و سعی کنید در واکنش هایی که نشان می دهید، عملکرد یکسانی داشته باشید. یکی دو رفتار ناخوشیاند کودک تان را انتخاب کرده و با در نظر گرفتن یک جایزه که مورد علاقه اش باشد، راجع به رفتار خوب و خوشایند و برعکس رفتار ناخوشایند برایش توضیح دهید و در مورد جایزه اش به او بگویید. مثلا: اگر قبل از خواب دستشویی بروی و دندان هایت را مسواک بزنی، می توانی نیم ساعت بیشتر از شب های دیگر بیدار بمانی. اگر کودک تان کاری را که خواسته بودید، انجام داد، جایزه اش را به او بدهید. می توانید کمی هم به او کمک کنید، اما خودتان را زیاد درگیر مسئله نکنید؛ زیرا توجه زیاد شما به او، حتی توجه منفی، برای کودک تان مثل جایزه است. آنها ترجیح می دهند به جای دریافت هر جایزه ای، توجه مخصوص شما را به دست آورند. این روش به شما کمک می کند تا از قدرت بیشتر خود برای جنگیدن و نزاع با کودک تان استفاده نکنید.

بهترین روش برای جایزه دادن به کودک

از کودک خود بخواهید تا کاری را در زمانی که مشخص شده انجام دهد و بعد به او جایزه بدهید. برای دانستن اینکه چقدر زمان برای انجام آن کار کافی است، می توانید به میانگین زمانی کودکان در سن، موقعیت و شخصیت کودک شما، ۵ دقیقه اضافه کنید. تا دقت و انگیزه بیشتری برای رسیدن به موفقیت داشته باشد.

علامت های خوب و علامت های بد (بهترین روش برای کودکان سرسخت و بسیار پُر تحرک) به فاصله بعد از آنکه به خاطر رفتارهای خوب یا بد کودک تان روی کارت مخصوصی که قبلا تهیه کرده اید و یا حتی روی دستش علامت گذاشتید، او شروع به تکرار رفتارهای خوب می کند. اگر می بینید که کودک تان در آرامش و سکوت بازی می کند، با دوست هایش دعوا نمی کند، اسباب بازی هایش را از وسط اتاق جمع می کند و یا هر کار خوب دیگری را انجام می دهد، یک علامت روی کارتش بگذارید. بعد از آنکه تعداد علامت ها بیشتر شدند و به یک تعداد معین رسیدند، به او جایزه بدهید.

برای آنکه کودکان رفتارهای خوبی داشته باشند، چه کارهای دیگری می توان انجام داد؟

یک فهرست کوتاه از قوانین مهم تهیه کنید و آنها را به کودک خود بگویید. از اعمال خشونت و زور بپرهیزید. شخصیت پایه ای کودک خود را بپذیرید؛ مثلا او خجالتی پرحرف و یا بسیار فعال است. شخصیت پایه می تواند کمی تغییر کند، اما نباید انتظار تغییرات زیاد را داشته باشید. سعی کنید در شرایطی که او را بدخو می کند، قرار نگیرید. وقتی که از او رفتار بدی سر می زند، سعی کنید آن رفتار را برایش توضیح دهید، نه اینکه به او برچسب بد بودن بزنید (کودک بد). اگر کودک تان لیاقت و استحقاق مورد تحسین قرار گرفتن را دارد، این کار را انجام دهید. گاهی اوقات او را نوازش کنید. کودکان نیازمند توجهات والدین خود هستند. سعی کنید قوانین مربوط به زمان غذا خوردن و وقت خواب را حتما برایش شفاف کنید. گاهی اوقات به او اجازه انتخاب کردن بدهید؛ مثلا از او بپرسید: «دوست داری لباس قرمزت را بپوشی یا لباس آبی را؟» وقتی که کودک تان بزرگ تر شد، او را وارد کارها و امور مربوط به خانه کنید. اگر از او رفتار ناخوشایندی سر زد، هم زمان شروع به تغییر قانونی که از آن سرپیچی کرده است نکنید، بلکه این کار را به زمان دیگری موکول کنید.

چرا نباید از تنبیه فیزیکی استفاده کرد؟

گاهی اوقات والدین از تنبیهات فیزیکی استفاده می کنند تا مانع از تکرار رفتارهای نامناسب کودک شان شوند. بزرگ ترین اشکال این کار این است که به کودک تان یاد نمی دهید آن رفتار را تغییر داده و رفتار مناسب را در پیش گیرد؛ فقط برای مدتی آن رفتار نامناسب را کنار می گذارد. رفتار خوب یا بد را به او بیاموزید. اگر رفتار خوب را نمی شناسد، احتمالاً به سراغ رفتار بد می رود و شما باید به او آگاهی کافی در مورد رفتارهای خوب و بد را بدهید. تنبیهات فیزیکی باعث می شوند که کودک پرخاشگر شود و رفتارهای تهاجمی از خود بروز دهد.

چند نکته برای والدین

من کودکم را عاشقانه دوست دارم، اما گاهی اوقات تحمل برخی شرایط برایم بسیار دشوار می شود! تجربه به دنیا آوردن کودک و تربیت او، تجربه بسیار لذت بخش و دلچسبی است؛ اما گاه بسیار سخت و دشوار نیز می شود. هیچ پدر و مادری کامل نیستند و اشتباه از هر کسی سر می زند. حتی عاقل ترین افراد نیز گاه دچار خطاهایی می شوند؛ مثلا سر کودک شان داد می زنند. اما اگر فکر می کنید در کنترل خودتان مشکل دارید، از مشاور خانواده کمک بگیرید؛ پیش از آنکه شروع به بدرفتاری با کودک تان کنید.

گاهی اوقات احساس می کنم تلاش هایم هیچ نتیجه ای ندارد؛ آیا این احساس طبیعی است؟ بله تمام والدین گاهی اوقات دچار این حالت می شوند. اگر در زندگی شخصی خود مشکلات بیشتری داشته باشید، انجام وظایف و مسئولیت هایی که در قبال فرزندتان دادید، سخت تر به نظر می رسد. برای آنکه پدر یا مادر خوبی باشید، ابتدا باید مراقب خودتان باشید و در صورت وجود هر گونه مشکل در این زمینه از دیگران کمک بگیرید.

وقتی که دچار حس ناامیدی می شویم، باید چه کار کنیم؟

به خودتان یک زنگ تفریح بدهید. از همسرتان بخواهید برای مدتی مسئولیت نگهداری از فرزندتان را به عهده بگرید تا شما در این فاصله هر کاری را که دوست دارید که انجام دهید؛ مثلا روزهای تعطیل را بیشتر بخوابید، به ملاقات دوستان تان بروید و یا اینکه کمی ورزش کنید.

من معمولا زود کنترلم را از دست می دهم و دچار خشونت می شوم، آیا واقعا پدر یا مادر بدی هستم؟

بسیاری از والدین گاهی اوقات دچار این حالت می شوند. طبیعی است که مواقعی هم دچار خشونت و غضب شوید؛ اما نباید خشم خود را روی کودک تان پیاده کنید. وقتی که واقعا عصبانی می شوید، یک زنگ تفریح به خود بدهید؛ مثلا به دوست تان تلفن بزنید یا از کسی بخواهید برای مدت کوتاهی از کودک تان مراقبت کند. افرادی که زیاد دچار خشونت می شوند و کنترل خود را از دست می دهند، باید به متخصص مراجعه کنند و از او کمک بگیرند تا کودک شان دچار آسیب های روحی و روانی نشود.

چگونه می توانم یک پدر یا مادر خوب باشم؟

هیچ قانون کلی برای پدر و مادر خوب بودن یا کودک خوب بودن وجود ندارد؛ اما برای آنکه یک کودک سالم و شاد را تربیت کنید: عشق و علاقه خود را به او نشان دهید. به حرف های کودک تان گوش دهید. به او احساس امنیت بدهید. او را تشویق کنید. رفتارهای نامناسب او را مورد انتقاد قرار دهید، نه خود او را. صبور و شکیبا باشید. برای کودک تان وقت کافی بگذارید.