تفاوت داستان‌نویس و شاعر از نگاه قزوه/ ایرادهای دستوری مشکل اغلب نویسنده‌هاست

[Archangelg!le]

مدیر دفتر آفرینش های ادبی حوزه هنری در مراسم رونمایی از کتاب «آه با شین» اثر محمدکاظم مزینانی در سالن مهر عنوان کرد: «شاه بی شین» و «آه با شین» را باید به نوعی ادای دین نویسنده به امیرحسین فردی دانست.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، علیرضا قزوه در ابتدای این مراسم با بیان این‌که مزینانی همانقدر که شاعر است، نویسنده هم هست اظهار کرد: نویسنده «آه با شین» متعلق به سمنان و در واقع کویر است که به نوعی سرزمین فرهنگ‌های قدیم و جزایر زمان‌هاست. در این اقلیم چند گویش وجود دارد و هرکدام از روستا‌ها و شهرهای این استان زبان و گویش خاص خود را دارند. برای مثال می‌توان به شاعر بزرگ و صاحب سبکی مانند «منوچهری دامغانی» و سروده معروفش «خیزید و خزارید که هنگام خزان است» اشاره کرد و البته حالا نوبت بهار است آن هم از نوع بهار ادبیات انقلاب. 

سراینده مجموعه شعر «از نخلستان تا خیابان» درباره دیگر مشاهیر ادبیات استان سمنان، توضیح داد: علی معلم دامغانی هم سمنانی است و نویسندگان بزرگی مانند فریدون عموزاده خلیلی و عباس معروفی متعلق به این سرزمین‌اند. درباره مزینانی هم باید بگویم او از منطقه‌ای به نام تپه‌حصار است و از گذشته تاریخی آن هم صحبت زیادی کرده است. 

وی اضافه کرد: یکی از مشکلات نویسنگان تسلط نداشتن بر واژه است و این مشکل در «آه با شین» به چشم نمی‌خورد. برای نمونه در صحنه ابتدایی رمان، فضای آزمایشگاه با دو واژه غم و غده به تصویر کشیده می‌شود. این دو واژه فضایی را تداعی می‌کنند که ساختن آن تنها از یک شاعر برمی‌آید. 

قزوه با بیان این‌که این واژه‌آرایی صنعتی است که شاعران بزرگ از آن بهره می‌برند، ادامه داد: رمان «آه با شین» اطلاعات خوبی در حوزه‌های مردم‌شناسی و واژه‌شناسی در اختیار خوانندگان می‌گذارد. اطلاعاتی که حتی در فضای دانشگاهی کمتر به آن پرداخته شده است. مثلاً در بخشی از داستان برای این‌که جوانی را به زندگی امیدوار کنند از چوب سواحلی استفاده می‌کنند. شاید خیلی‌ها با این ترکیب آشنا نباشند. چوب سواحلی چیزی است که از آن برای ایجاد علقه بین پسران و دختران جوان استفاده می‌شد. 

وی ادامه داد: تشبیه در این اثر بر استعاره چیره شده است. در شعر بزرگسال عکس این اتفاق می‌افتد اما در این رمان، تشبیهات زیادی به چشم می‌خورد تا آنجا که می‌توان از دل این اثر یک کتاب 70 یا 80 صفحه‌ای بیرون آورد. البته به دلیل تعلق خاطر نویسنده با شاعرانگی، جاهایی هم از استعاره وام گرفته شده است. به هرحال شاعر می‌تواند در حوزه داستان اثر خلق کند اما اگر داستان‌نویس قصد ورود به وادی شعر را داشته باشد، کار سختی خواهد داشت.

خالق کتاب «مولا ویلا نداشت» بازی زبانی را مکمل سه‌گانه مزینانی دانست و افزود: رضا امیرخانی در مراسم بزرگداشت جعفریان عنوان کرد شاعری که ورشکسته شد، نویسنده می‌شود و نویسنده ورشکسته منتقد ادبی خواهد شد و منتقد ادبی هم پس از ورشکستگی، منتقد سیاسی می‌شود! البته من به این چرخه اعتقادی ندارم. شعر هنر اول ما ایرانی‌هاست.
قزوه پس از بیان این جمله گفت: تفاوت داستان‌نویس و شاعر را بیشتر در حوصله آن‌ها می‌بینیم. شاعر بی‌حوصله شاعر باقی می‌ماند و شاعر با حوصله، داستان‌نویس می‌شود. خوشبختانه ترکیب شعر و داستان در ادبیات ما اتفاق افتاده است. خاطرم هست زمانی ترکیب این دوقالب را در نشریه‌ای منتشر می‌کردیم. برای نمونه شعرداستان‌هایی از احمد دهبور شاعر جهان عرب و خالد البرادعی سوری، منتشر کردیم. او شعر-داستان زیبایی با نام «عبدالله می‌خندد» دارد که روایت‌گر مرد خنده‌رویی به نام عبدالله است. پادشاه روزی این مرد را دستگیر می‌کند اما دربرابر خنده‌هایش اسیر می‌شود. 

قزوه با اشاره به مبحث فعل بین در دستور زبان، بیان کرد: برخی شاعران و نویسندگان در این موضوع مشکل دارند. من همه رمان مزینانی را نخوانده‌ام اما مطئنم وی در حوزه دستور زبان بدون نقص کار کرده و این در حالی است که بیشترین ایراد از نویسنده‌ها و شاعران، ایرادهای دستوری است. 

این شاعر و منتقد ادبی درباره «شاه بی شین» و «آه با شین» گفت: این دو اثر در حوزه داستان انقلاب مطرح شده‌اند و با توجه به نقش امیرحسین فردی و تاکیدش در حوزه ادبیات داستانی انقلاب باید نوشتن آن‌ها را به نوعی ادای دین به فردی دانست. 


قزوه در پایان از برگزاری مراسم بزرگداشت امیرحسین فردی در سالن مهر حوزه هنری، در یکشنبه هفته آینده خبر داد.