گلیم، حاصل رنگ، هنر و خلاقیت

[شکوفه-یاس]

گلیم یکی از زیباترین آثار هنری و صنایع دستی است که بسیاری از افرادی که به فرهنگ اصیل ایرانی علاقه‌مند هستند؛ دوست دارند از گلیم‌ها در دکور قسمت‌های مختلفی از منزل خود استفاده کنند. اگر شما هم از علاقه‌مندان به گلیم و گلیم بافی هستید؛ پیشنهاد می‌کنیم ادامه‌ی این مطلب را مطالعه بفرمایید تا شما را با هنر و صنعت گلیم بافی و انواع گلیم آشنا کنیم.
گلیم چیست؟
گلیم نوعی از انواع صنایع دستی بافتنی است که سطح آن صاف بوده و هیچ‌گونه پرزی در آن وجود ندارد. مدل بافت گلیم، تار و پودی است و مانند فرش و قالی، پرز بلند ندارد. نام دیگر گلیم، پلاس است. هر چه بافت گلیم یا پلاس نازک‌تر و لطیف‌تر باشد ارزش آن گلیم بیشتر خواهد بود و مرغوب‌تر است. برای همین از پشم زیر گلو و زیر بغل گوسفندان برای تهیه نخ گلیم بافی استفاده می‌شود تا کیفیت کار بالاتر برود.

دوام بالا، رنگ پذیری و منعطف بودن از خصوصیات اصلی پشم گوسفندی است که برای تولید گلیم به کار می‌رود. به همین دلیل اکثر گلیم‌ها دارای این خصوصیات هستند. شاید برایتان سوال شده باشد که چرا از پشم گوسفند برای بافت گلیم استفاده می‌شود؟ از آن‌جا که حالت دادن به پشم گوسفند بسیار راحت‌تر از پشم سایر دام‌ها است، گلیم بافان آن را برای بافت انواع گلیم به کار می‌برند. بیشتر بافندگان گلیم بانوان عشایری و روستایی در نقاط مختلف ایران هستند.
مواد اولیه مورد استفاده در انواع گلیم
در بافت گلیم فقط از نخ و رنگ استفاده می‌شود؛ به همین علت است که کیفیت گلیم‌ها با نخ سنجیده می‌شود. در گذشته این بافتنی‌های زیبا را با نخ‌های خامه پشمی که از پشم گوسفند و موی بز به دست می‌آمد، می‌بافتند. پس از مدتی استفاده از نخ پنبه در بافت گلیم نیز آغاز شد و امروزه شاهد بافت انواع گلیم با نخ‌های اکرلیک، آنیلینی، کرومی و… هستیم.

از نظر رنگ دهی به نخ‌های مورد استفاده برای بافت گلیم، گلیم‌ها به دو دسته سنتی و جدید تقسیم بندی می‌شوند. در گلیم‌های سنتی از رنگ دهنده‌های طبیعی استفاده می‌شود برای همین تنوع رنگ در آن‌ها بسیار پایین‌تر از انواع جدید است. در مقابل گلیم‌های جدید که با رنگ‌های شیمیایی رنگ می‌شوند، در انواع و اقسام رنگ‌ها موجود هستند. با وجود بالاتر بودن تنوع گلیم‌های جدید از نظر رنگ و طرح؛ بیشتر علاقه‌مندان به گلیم، ترجیح می‌دهند انواع سنتی آن را خریداری نمایند.

تاریخچه پیدایش انواع گلیم
بعد از اینکه انسان‌ها موفق به استفاده از پوست حیوانات برای پوشاندن بدن خود شدند؛ به تدریج به فکر استفاده از پشم و پوست به عنوان زیر انداز افتادند. بعد از ابداع شدن پشم ریسی توسط بشر، گلیم بافی نیز به وجود آمد. از آن‌جا که انسان در تمام طول تاریخ مشغول فراهم کردن شرایطی برای زندگی بهتر خود بوده است؛ بافت گلیم را نیز ابداع کرد تا از سردی زمین در امان بماند.
مناطق بافت انواع گلیم
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که گلیم بافی متعلق به ایران و عشایر‌های ایرانی است اما همان طور که در بند بالا هم اشاره کردیم قدیمی‌ترین گلیم در کشور مصر کشف شده است. علاوه بر کشور مصر و ایران کشور‌های دیگری در خاورمیانه نیز به بافت گلیم می‌پردازند که از جمله آن‌ها می‌توان به هند، چین، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و… اشاره کرد. در کشور ایران نیز علاوه بر عشایر، مردم روستاهای استان‌های خراسان، کردستان، فارس، یزد، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، آذربایجان و… نیز به خلق این اثر هنری زیبا و کاربردی می‌پردازند.
همچنین گلیم‌بافی یکی از متداول‌ترین صنایع دستی استان بوشهر است که در روستاهای سرمک، شنبه، تشان، طسوج، قلعه باغ، درویشی، اژدرخواب، شکرک، دره بان و چاهگاه تولید می‌شوند.