آشنایی با اهداء خون و گروه‌های خونی

[Mᴏʙɪɴᴀ]

رروز، بیش از 44000 اهدا خون مورد نیاز بوده و از هر هفت نفری که وارد بیمارستان می‌شوند یک نفر نیاز به دریافت خون دارد.

اهدا خون

 هیچ جایگزینی برای خون وجود ندارد. امکان تولید آن وجود ندارد و طبق آمار صلیب سرخ امریکا، در هر دو ثانیه یک نفر نیاز به خون دارد.

هرروز، بیش از 44000 اهدا خون مورد نیاز بوده و از هر هفت نفری که وارد بیمارستان می‌شوند یک نفر نیاز به دریافت خون دارد. این آمار تکان‌دهنده، اهمیت نیاز به اهدا خون برای کمک به بیماران آسیب‌دیده، افرادی که تحت پیوند عضو قرار دارند، و بسیاری از بیماران دیگر را به خوبی نشان می‌دهد.

 

تنها راه ممکن برای به دست آوردن دوم خون جهت انتقال، اهداکنندگان هستند. به طور معمول 5 تا ده درصد افراد خون اهدا می‌کنند. البته این آمار در برخی مواقع، حتی تا کمتر از 2 درصد نیز می‌رسد ، درحالی‌که جمعیت واجد شرایط برای اهدا خون بسیار بیشتر از این است.

نیاز است تا سطح مسئولیت‌پذیری و انجام وظیفه در میان افراد به حدی برسد که زمانی را برای اهدا خون کنار بگذارند تا تأمین خون در حد مناسبی بماند.

 

انواع گروه خونی

 

چهار گروه اصلی خونی عبارت‌اند از: A، B،O ، AB. در این چهار گروه، مردم یا  ارهاش مثبت یا منفی هستند.  در نتیجه هشت گروه خونی به وجود می‌آید .

در میان 8 گروه خونی رایج، نوع گروه خونی بر اساس حضور یا عدم حضور دو آنتی‌ژن که بر سطح سلول‌های قرمز خون وجود دارند بررسی می‌شود:A  و  B. این‌ها موادی هستند که در صورتی که برای بدن ناشناخته باشند،  می‌توانند باعث ایجاد یک  واکنش ایمنی شوند.

سومین آنتی ژن ممکن، عنصر RH یا ارهاش است که می‌تواند یا موجود (+) و یا ناموجود (-) باشد. اگر بخواهیم به صورت کلی بیان کنیم، RH منفی تنها با گروه خونی منفی مطابقت دارد، درحالی‌که RH مثبت، به هردو گروه خونی مثبت و منفی می‌تواند انتقال پیدا کند.

برای انتقال بی‌خطر خون، دانستن انواع گروه‌های خونی سازگار با هم، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برای مثال، گروه خونی A می‌تواند به هردو گروه A و AB خون بدهد، گروه B به گروه B و AB. گروه AB می‌تواند به AB خون بدهد و از هر گروه دیگری خون دریافت کند. گروه O یک اهداکننده‌ی جهانی است و می‌تواند سلول‌های قرمز خون را برای همه‌ی گروه‌ها تأمین کند.

 

در حالی که موارد گفته شده، گروه بندی‌هایی اصلی شناخته شده خونی را تشکیل می‌دهد، ولی در شرایط اضطراری، برای نجات جان یک فرد، لازم نیست که گروه‌های خونی به صورت مستقیم با هم مطابقت داشته باشند.

البته زیر گروه‌های کمیابی از خون هستند که همواره مورد نیاز بوده و شامل بیش از 200 نوع می‌شوند. ولی به‌طور کلی، گروه خونی که همیشه مورد نیاز است، O منفی می‌باشد که یک اهدا کننده جهانی است.

برای مثال در یک شرایط اضطراری که بیمار خون زیادی از دست داده و زمان برای بررسی گروه‌ خونی او وجود ندارد، می‌توان با اطمینان کامل از گروه خونی O^- استفاده کرد ، زیرا صد درصد بیماران با این گروه خونی سازگار هستند.

 

نیازهای اولیه جهت اهدا خون

 

برای کسب صلاحیت اهداء خون، لازم است شما به سؤالاتی در مورد سلامتی بدنی خود، همانند جراحی‌های اخیر و داروهایی که در حال حاضر استفاده می‌کنید و همچنین تاریخچه مسافرت‌های انجام شده، خصوصاً به مناطقی که مالاریا در آن زیاد است، پاسخ‌ دهید.

پزشکان همچنین به وجود انواع خال‌کوبی و سوراخ در بدن شخص اهدا کننده توجه می‌کنند، زیرا احتمال وجود هپاتیت در این نوع افراد بیشتر است.

جهت آماده شدن برای اهدا خون، لازمست توضیحاتی به افراد داده شود.

به طور متوسط هر فرد 10 پیمانه نیم لیتری خون در بدن دارد و متوسط میزان خون اهدایی 1 پیمانه نیم لیتری است، بنابراین اهداکنندگان باید خوب آب نوشیده باشند، احساس سرماخوردگی و آنفولانزا نداشته و قبل از اهداء خون، یک وعده‌ی غذایی خوب و کامل خورده باشند. بسیاری از افراد این ‌باور را دارند که قبل از اهدای خون باید چیزی نخورند. این مورد در برخی از آزمایش‌های خون لازم است اما برای اهدا خون این‌گونه نیست.

افراد مراجعه‌کننده برای اهدای خون، یک تست فیزیکی مختصر انجام می‌دهند که دمای بدن، فشارخون، نبض و هموگلوبین آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته تا برای پزشک مشخص شود که اهدای خون برای آن افراد ضرری ندارد. درحالی‌که کل زمان مراجعه فرد برای اهدای خون حدود 90 دقیقه طول می‌کشد، ولی خود اهدا بین 10 تا 12 دقیقه زمان می‌برد. همه‌ی خون‌های اهداشده، قبل از انتقال به بیمارستان، از نظر HIV، هپاتیت B و C، سیفلیس و دیگر بیماری‌های عفونی آزمایش می‌شوند.

 

نیاز به اهداکنندگان خون هیچ تعطیلاتی ندارد

 

هیچ وقفه و زمانی برای نیاز به خون وجود ندارد. در طول تعطیلات و روزهای تابستان، بسیاری از افراد بیشتر درگیر خرید، کارهای خانوادگی، و سفر در زمان تعطیلات خود هستند، بنابراین زمان کمتری برای اهدای خون دارند. اما نیاز به خون هیچ تعطیلاتی ندارد.

برای مادری که زایمان سختی داشته و یا کودکی که تحت عمل جراحی قلب قرار گرفته، یا یک قربانی سوختگی که برای درمان به پلاسما نیاز دارد و یا یک  بیمار تحت شیمی‌درمانی که پلاکت برای او می تواند مفید باشد، هیچ‌ چیزی جایگزین خون نمی‌شود.

به دلیل اینکه افراد داوطلب تنها روش این کار هستند، هر چقدر در مورد اهمیت افزایش تعداد اهداکنندگان برای در اختیار قرار دادن خون به صورت پیوسته صحبت شود ، باز هم حق مطلب ادا نخواهد شد.

حقیقت ساده این است که هرچند ثانیه یک نفر در جایی نیاز به خون و دیگر فراورده‌های حاصل از خون دارد. تنها راه برای روبرویی با ابن چالش مداوم، استمرار سخاوت و از خودگذشتگی از سوی داوطلبان اهداءخون است.