ماجرای عكس نوز در بالماسكه

[# αпGεʟ]

ماجرای عکسی که جرقه ای بود در روند نهضت اسلامی امام خمینی

---

دستیابی مخالفین عین‏الدوله به عکسی از ژوزف نوز در بالماسکه با عبا و عمامه در محرم 1323ق مستمسکی برای ابراز مخالفت شد و وقایعی را به دنبال آورد که از عوامل شکل‏گیری نهضت مشروطه بودند. عکس مذکور مربوط به میهمانی بالماسکه، رئیس بانک انگلیس در سال 1903م/ 1321ق بود. ژوزف نوز بنابه ادعای دخترش به دلیل گرفتاریهای شغلی نتوانسته بود لباسی برای بالماسکه تهیه کند و در آخرین فرصت و با عجله یک لباس روحانی برای خود تهیه کرد و به هیچ وجه قصد تمسخر علما را نداشت. چگونه این عکس بعد از دو سال در اختیار مخالفین قرار گرفت هنوز مبهم است. بنابه قولی وسیلة انتشار آن شعاع‏السلطنه بود. عکس نوز را تکثیر و در مجالس روضه‏خوانی توزیع کردند. در مجلس روضه‏‏خوانی منزل سید عبدالله بهبهانی فریاد و فغان بیشتر بود. سید عبدالله در خانه‏اش به منبر رفت و ضمن ذکر برخی اعمال بلژیکیها در گمرک به موضوع عکس نوز اشاره کرد و آن را توهین به مسلمانها دانست و خواهان خلع و اخراج نوز شد. صدرالعلماء، حاج شیخ مرتضی، سید احمد طباطبایی، شیخ محمدرضای قمی و بعضی دیگر از علما و ائمة مساجد با وی همراهی کردند. حاج شیخ محمد واعظ،حاج شیخ مهدی سلطان‏الواعظین و اکبرشاه که از وعاظ معتبر تهران بودند هر شب در منابر و مجالس علیه نوز سخنرانی کردند. در این مجالس نوک حمله فقط متوجه نوز نبود بلکه با حمله به نوز به صورت مستقیم و غیرمستقیم به انتقاد از عین‏الدوله هم پرداختند. اوراقی در شهر پخش شد که بر هر مسلمان مؤمنی واجب است نوز کافر را بکشد. اما همة علمای تهران با این حکم موافق نبودند.

چگونه این عکس بعد از دو سال در اختیار مخالفین قرار گرفت هنوز مبهم است

آنها می‏گفتند اگر کافر لباس مسلمانها را بپوشد کاشف از اهانت و و قصد توهین نیست به فرض هم که قصدش توهین باشد به کفرش اضافه نخواهد شد از طرف دیگر یهود و مجوس هم ردا می‏پوشند و عمامه می‏گذارند. با توجه به اختلاف میان علما عین‏الدوله خواست بی اعتنا از موضوع بگذرد حتی گفت که نوز را امین‏السلطان به این کار گذاشته بود از این رو قصد عزل او را داشتم ولی چون علما قصد عزل او را دارند برخلاف آنها از نوز حمایت خواهم کرد. اما مخالفت علما و طلاب شدت یافت تا شب عاشورا که شاه در دستخطی محبت‏آمیز به سید عبدالله بهبهانی وعده داد تقاضاهای او را برآورده کند. عین‏الدوله هم با تقسیم پول بین طلاب سعی در جذب قلوب و از بین بردن تنش موجود کرد. به این ترتیب درگیری دولت و علما بر سر عکس نوز برای مدتی خاموش شد.