هم‌سایه‌ی خورشید و یخ!

[∆ MeRzaD ∆]

در مجموعه‌ای از بررسی‌های تازه، نقاط روشن و تیره‌ای بر روی سیاره‌ی عطارد دیده شده‌اند که شاید یخ و مواد کربن‌دار باشند. این نقاط باید در مقیاس زمانی حیات سیاره، به تازه‌گی و در بمب‌باران سیارک‌ها و شهاب‌سنگ‌ها ایجاد شده‌باشند.‌

 احتمالا سطح آفتاب‌سوخته‌ی عطارد آخرین جایی‌ست که انتظار دارید در آن یخ پیدا شود. اما مسنجر، فضاپیمای NASA ، شواهدی محکم‌تر از همیشه، بر وجود آب هم‌چنان یخ‌زده –و مواد کربن‌دار- بر روی نزدیک‌ترین هم‌سایه‌ی خورشید یافته‌است.
حیات در خود عطارد نمی‌تواند وجود داشته‌باشد؛ اما در این یافته‌ها، نشانه‌هایی از چه‌گونه‌گی آمدن آب و دیگر مواد زیستی به زمین، احتمالا با شهاب‌سنگ‌ها یا سیارک‌ها، وجود دارد. دیوید پگ دانش‌مندی اقماری از UCLA می‌گوید: «مطالعه‌ی این مواد در هرجای ِ مجموعه‌ی خورشیدی با منشا حیات مرتبط است.»

مکان‌سنجی یخ
داده‌های تازه‌ای از فضاپیمای مسنجر ِ NASA نقاط روشنی را در عطارد نشان می‌دهند (با رنگ زرد نشان داده شده‌است) که احتمالا باید یخ باشند.
NASA، دانش‌گاهJohns Hopkins ، آزمایش‌گاه فیزیک کاربردی، موسسه‌یCarnegie  واشنگتن، مرکز ملی نجوم و یونوسفر، Arecibo Observatory

در اوایل دهه‌ی ۹۰، در بررسی‌های ِ رادیویی ِ انجام‌شده از روی زمین، نقاط روشن شگفت‌آوری در نزدیکی قطب‌های عطارد دیده‌شدند که نشانی از وجود یخ بودند. بررسی‌های تازه تایید می‌کنند که این نقاط باید آب یخ‌زده باشند. مناطق تیره‌تر می‌توانند موادی با میزان بالای کربن باشند که یخ را پوشانده و از آفتاب محافظت می‌کنند.
آن اسپراگ، یک دانش‌مند اقماری در دانش‌گاه Arizona   که در این بررسی‌ها درگیر نبوده‌است، می‌گوید: «مجموع این یافته‌ها نمونه‌ای زیباست از آب‌یخ‌زده در حضور هیدروکربن.»
مشاهدات تازه‌‌ی منطقه‌ی قطب شمال عطارد با ارتفاع‌سنج لیزری مسنجر انجام شده‌ و به برجسته‌نگاری و اندازه‌گیری بازتاب سطح آن می‌پردازند. شبیه‌سازی‌های دمای سطح عطارد با اندازه‌گیری‌های لیزری می‌خوانند. پگ و هم‌کاران گزارش کرده‌اند که در سایه، دمای گودال‌هایی که در پناه دیوارهایی بلندند، زیر ۱۷۳- سلسیوس‌ است؛ بنابراین یخ می‌تواند در آن‌ها وجود داشته‌باشد. مناطق روشن بر جاهایی که پیش‌بینی شده‌بود باید برای پایدار بودن یخ به اندازه‌ی کافی سرد باشند، منطبقند؛ از دیگر سو مناطق تاریک هم با جاهایی که یخ تنها می‌تواند زیر سطح وجود داشته‌باشد تطابق دارند.  
پگ می‌گوید: «کاملا جور درمی‌آیند...درواقع یخ‌های روشن را در تمام جاهایی که انتظار داشتیم، می‌بینیم.» مدل‌های دمایی هم‌چنین پیش‌نهاد می‌دهند که زمانی یخ فراوان‌تر بوده اما جابه‌جا شده و رسوب‌های تاریکی برجای گذاشته‌اند.
مجموعه‌ی دیگری از شواهد برای وجود آب یخ‌زده را طیف‌سنج نوترونی مسنجر که میزان هیدروژن (و بنابراین، آب) را می‌سنجد، به دست داده‌است. پرتوهای کیهانی مرتبا سطح عطارد را بمب‌باران کرده ، هسته‌‌های اتمی را شکسته و نوترون پراکنده می‌کنند. دیوید لارنس، دانش‌مندی اقماری از دانش‌گاه Johns Hopkins می‌گوید: آن‌گاه که نوترون‌ها با اتم‌های هیدروژن برخورد می‌کنند، انرژی از دست داده و متوقف می‌شوند مانند یک گوی بیلیارد که به یک توپ بیلیارد می‌خورد.
در واقع میزان پایین شناسایی نوترون‌ در نزدیکی قطب شمال عطارد یعنی در آن حوالی هیدروژن فراوانی زیر سطح سیاره و احتمالا به شکل یخ خالص، وجود دارد. جرم یخ می‌تواند تا یک میلیارد تن باشد.
دانش‌مندان چنین می‌اندیشند که یخ و مواد کربن‌دار احتمالا با بمب‌‌های شهاب‌‌سنگ‌ و سیارک‌ها رسیده‌اند و باید لایه‌ی بالایی پوسته را درهم‌وبرهم کرده باشد. پگ می‌گوید: «مانند آن است که به گروهی بیل‌چه‌ داده و بگویید سطح را بکنند.» این واقعیت که نقاط روشن و تاریک تاکنون ترکیب نشده‌اند نشان از آن است که در مقیاس زمانی حیات سیاره، به تاز‌گی ایجاد شده‌اند.