تاملی بر مطالعه فرهنگی و اجتماعی خانه

[L²evi]

خانه به مثابه یکی از مولفه های اساسی زندگی اجتماعی، نقش اساسی در فرهنگ انسانی دارد. این پدیده منطبق با کلیت نظام اجتماعی حاکم بر فرهنگ انسانی در هر قوم یا ملتی شکل می گیرد. در واقع با توجه به فرهنگ و ریشه هایی که بر ساختار فرهنگ یک جامعه حاکم است، شما در خانه با آیین های بسیاری روبرو می شویم؛ که باید هریک از این آیین ها معناشناسی و مفهوم سازی گردد. از منظر دیگر باید اشاره به این کنیم آنچه که خانه را به عنوان یک وجه فرهنگی و اجتماعی برای ما با اهمیت کرده است. این است که این پدیده نقش بسیار موثر و تأثیر گذاری بر شکل دادن هویت فردی و جمعی دارد. در واقع با توجه به اصل جامعیت، خانه جزئی از فرهنگ یک جامعه است که قابل مطالعه است.همچنین خانه به عنوان یک جزء سودمند در فرهنگ هر جامعه ای دارای ضرورت و فایده هایی است که در حوزه مطالعات اجتماعی و فرهنگی باید آن را مورد پژوهش و بررسی قرار داد، بر این اساس خانه مقوله ای از جنس فرهنگ است نه طبیعت و غریزه. فرهنگ خانه از منظر علوم اجتماعی مجموعه ای از ارزش ها و معانی را شامل می شود که یک گروه قومی یا یک ملت و خرده فرهنگ های موجود در یک جامعه آن را تعریف و تعیین می کنند.

خانه باعث بوجود آمدن حریم خصوصی هم خواهد شد، حریم جایی است که انسان می تواند در آن آرامش داشته باشد و آنگونه که خود فردیت فرد ایجاب می کند درخانه خود زندگی کند. تجاوز به حریم فرد تجاوز به هویت و حیثیت اوست، پس خانه حریم فرهنگی است که ما را از دیگر افراد جدا می کند. با پیدایش معماری مدرن از قرن بیستم به بعد الگوهای تازه ای از خانه ها با کارکردهای جدید و مدرن بوجود آمد.

در واقع معماری مدرن خانه ها را به سمت

۱) کوچک بودن.

۲) ساده بودن.

۳) حداکثر از فضاء بهره بردن

۴) فاقد نشانه و رنگ داشتن.

۵) تقسیم کار فضایی ایجاد کردن. و... سوق داده اند. مدرنیته امروزی رفته رفته ارزش های عرفی و دنیوی را در خانه و مساکن جدید تزریق کرده است. امروزه در جهان شهروند جهانی اهمیت بسیاری پیدا کرده است فرد در جهانی به دنیا می آید، در نقاطی از دنیا به تحصیل خود ادامه می دهد و در سرزمین دیگر کار پیدا می کند و مستقر می گردد. مقصود ازفردی شدن یا فردگرایی در دنیای مدرنیته این است که به خواسته های فردی در برابر خواسته ها، ارزش ها و ساختارهای کلی جمع اهمیت بسیاری بدهیم این مسأله کمک شایانی به کارکرد حریم خصوصی خانه می کند. تأثیر رسانه ها در فرایند مدرنیته در جوامع از جمله ایران باعث کاهش قلمرو حریم خصوصی شده است. در واقع اشاعه بستر سازی رشد فردیت گرایی به این مسئله کمک زیادی کرده است. امروزه در تمام دنیا خانه ها یک کالا محسوب می شوند، مسکن از یک ارزش سرمایه دارانه برخوردار شده است، در واقع خانه از دید اقتصادی مانند دیگر کالاها تابع قوانین عرضه و تقاضا بازار است در واقع سرمایه داری و رشد ارز شهای کمی و سلطه پول در جامعه امروزی و مدرنیته به خانه و مسکن اهمیت فراوانی داده است. امروزه در ساخت خانه دولت و سازمان های مدیریت شهری دارای معیارهایی خاص است که اگر رعایت نشود اجازه ساخت و ساز آن بنا نخواهد داده شد. امروزه در جهت نظم دهی و شکل دادن به فضاهای شهری مدیریت های شهری نقش نظارتی بارزی بر خانه سازی دارند.