علل گزگز و یا سوزن سوزن شدن دست و پاها چیست؟

[( lιεβ )]

گزگز و یا سوزن سوزن شدن دست و پاها در حالتی که اعصاب محیطی انتهای دست و پاها به صورت دوطرفه و متقارن دچار التهاب شده است، دیده می شود.این علائم گاهی به صورت یک طرفه شروع و در نهایت در سمت مقابل نیز دیده خواهد شد که این گونه التهاب اعصاب، اصطلاحا به نوروپاتی محیطی معروف اند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، اعصاب محیطی دست و پا دارای رشته های حسی و حرکتی اند که اعصاب حسی، حس اندام ها و اعصاب حرکتی، فرمان حرکت عضلات و به تبع آن حرکت اندام را موجب می شوند و برحسب این که کدام یک از رشته های عصبی گرفتار شده باشند، علایم حسی یا حرکتی یا مخلوطی از علایم دیده خواهد شد. در بسیاری از نوروپاتی های محیطی علایم نخست به صورت اختلالات حسی همانند سوزش، سوزن سوزن شدن، کرختی و بی حسی در انگشتان دیده می شود در صورتی که اعصاب حرکتی محیطی بیشتر از رشته های حسی گرفتار شده باشند علایم به صورت ضعف و تحلیل عضلات دست ها تظاهر می کند.

علل و عوامل فراوانی موجب بروز نوروپاتی های محیطی می شوند که می توان آنها را به اقسام مختلفی تقسیم بندی کرد .

نوروپاتی های محیطی ناشی از بیماری های ارثی :

این بیماری ها به صورت فامیلیال بوده که اکثرا به صورت حرکتی بروز می نمایند ولی در نوروپاتی های محیطی که در اثر بیماری های متابولیک ظاهر می شوند، می توان به دیابت شیرین، کم کاری غده تیروئید، نارسایی کلیوی و نارسایی کبدی اشاره کرد.

لازم به ذکر است در بیماران دیابتی در بسیاری از موارد نوروپاتی های محیطی به صورت حسی است و این بیماران بی حسی، احساس سوزش و گزگز پا (در شب) را دارند، که اختلال حسی در پاها و گاهی در دست ها به صورت کاهش حس درد و تماس تظاهر می کند که در صورت درگیری اعصاب حرکتی، تحلیل عضلانی در دست ها دیده می شود.

این نوع نوروپاتی ها در هر مرحله ای از بیماری ، دیابت دیده می شود و گاهی از اولین علایم ابتلا به دیابت است، البته این فرم از نوروپاتی ربطی به شدت بیماری دیابت ندارد.

طبق تحقیقات به دست آمده در بعضی از بیماران مبتلا به کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدی) نیز نوروپاتی محیطی به صورت بروز اختلالات حسی در پاها تظاهر می کند که بیمار از گزگز پا شکایت می کند، که اگر این نوع از اختلالات حسی به صورت پیشرفته نباشد به آسانی به درمان بیماری هیپوتیروئیدی پاسخ می دهد. بیماران مبتلا به سیروز کبدی نیز به صورت نادر نوروپاتی محیطی را تجربه می کنند.

گاهی علامت پیش درآمد ضایعه کبدی، نوروپاتی است.همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، حالتی به نام اورمی اتفاق می افتد که اصطلاحا اوره خون بالا می رود و موجب بروز علایم مختلفی در سیستم های بدن می شود. نوروپاتی محیطی در بیماران اورمیک یک پدیده شایع است (سندرم پاهای بی قرار) که گفته می شود این بیماران هنگامی که در بستر خوابیده اند یا این که در حالت نشسته هستند ، دچار احساس ناراحتی در پاهایشان می شوند که با حرکت دائم پاها کاهش می یابد و این علامت پیش آگهی شروع نوروپاتی محیطی است.

آمار نشان می دهد نوروپاتی اورمی بیشتر در پاها دیده می شود و خود را به صورت احساس سردی، سوزش شدید و بی حسی پاها نشان می دهد.گاهی نیز علائم به صورت حرکتی است که در این نوع از نوروپاتی ها، با درمان اورمی نظیر دیالیز یا پیوند کلیه، بهبود حس می شود.

گاهی نیز نوروپاتی های محیطی در اثر سموم، سرب، جیوه، آرسنیک، یا داروهایی همچون فنوباربیتال، کورتون ها و… به وجود می آیند.

فقر تغذیه بخصوص در مورد ویتامین ها نیز موجب بروز نوروپاتی محیطی می شود که کمبود این ویتامین ها بیشتر در افراد الکلی مزمن، بیماران دارای سندروم سوءجذب، فقر غذایی شدید، زنان شیرده، زنان حامله با استفراغ های شدید و … دیده می شود.

البته گاهی نوروپاتی های محیطی در اثر عفونت هایی نظیر بیماری جذام، دیفتری، حصبه، بوتولیسم، سرطان ها، عدم کفایت خون رسانی، بیماری های کلاژن نظیر لوپوس و… به وجود می آیند. که در این موارد بهترین را تشخیص و درمان ( شامل تشخیص عامل و بیماری زمینه ای و درمان ) علت نوروپاتی محیطی است .