انواع مواد اعتیادآور؛ خواص و عوارض استفاده از آنها

[MOHSENEBRAHIMI]

مواد مخدر بر اساس اعتبارات متعدد طبقه بندی می شود. مثلا اگر آنها را به طبیعی، نیمه مصنوعی و مصنوعی گروه بندی کنیم، یا از نظر تاریخ کشت یا آشنایی بشر با آنها، کشف و ساخت دسته بندی کنیم و یا در دو گروه، یعنی گروه مواد مخدری که مصرف پزشکی دارد. یا گروه مواد مخدری که مصرف پزشکی ندارد، دسته بندی شوند، همه درست بوده، ولی در عین حال هیچیک طبقه بندی یا تعریفی جامع و مانع نمی باشند.
در این راستا در سایت ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور آمده است:اگر چه متخصصیــن، طبقه بندی هایی از جنبه های علمی و تجربی ارائه داده اند ولی بهترین نوع گروه بندی از طرف سازمان بهداشت جهانی انجام شده که طبقه بندی مواد از جهت تاثیر آنها بر انسان است .
این طبقه بندی به صورت زیر می باشد:
 □  توهم زاها (Hallucinations)
تمدنهای بزرگ نمونه های فراوانی از استعمال موادی که ایجاد توهم می کنند عرضه داشته اند. مصرف قارچهای توهم زا در مراسم مذهبی در آمریکا، مصرف قارچهای مخدر و …. توسط ساحران در آسیا و استعمال بعضی گیاهان برای جادوگری در اروپا نمونه های اندکی است از مواد متنوع و سنتی توهم زا، ولی اکنون اصطلاح توهم زا بیشتر به موادی اطلاق می شود که شامل (اسید لیسرژیک) بوده و دارای اثرات انبساط خاطر می باشند، مانند DMT , STP , LSD.
مواد توهم زا مجموعه ناهماهنگ و غیر متجانس از موادی را تشکیل می دهد که به گروههای متنوع شیمیایی و دارویی تعلق دارند، تبلیغات در مورد سو استفاده این مواد و اثرات ناشی از آن منجر به کنترل بین المللی بسیاری از انواع آن شده است.
این گروه از داروها به عنوان تضعیف یا تحریک کننده سیستم مرکزی اعصاب مورد استفاده قرار می گیرد.
مهمترین اثر آنها ایجاد تغییرات اساسی در حالات عاطفی، رفتاری، خلقی، و روانی فرد است. ایجاد حالات توهمی سمعی و بصری و تصورات موهوم که اغلب شبیه به رویاها و یا کابوسهای شبانه است، از جمله دیگر اثرات این گروه داروها می باشد.
توهم زاها برخی اوقات بنام (داروهای سایکوتو میمتیک یا سایکدلیک یا هلوسینوژن نامیده می شوند.)
شناخته شده ترین و رایج ترین نوع داروهای این گروه ال. اس. دی است.
داروهای توهم زا عبارتند از:
۱- ال. اس. دی   LSD
2- پی. سی. پی PCP
3- ام. دی. آ. MDA
4- پی. ام. آ.  PMA
5- تی. ام. آ    T M A
6- دی. ام. تی D M T
7- اس. تی. پی STP = دی. او. ام  DOM
8- مسکالین یا پیوت  Mescaline – Peyote
9- سیلوسین و سیلوسیبین Psilocin – Psilocybin

 □  کانابیس یا شیره گیاه شاهدانه (CANNABIS)
علت اینکه فرآورده های گیاه شاهدانه را جداگانه می آوریم، این است که این مواد به مقدار کم یا زیاد در گروههای توهم زا، سستی زا و محرک قرار می گیرند، و این فرآورده ها به طور کلی بر روی سیستم مرکزی اعصاب اثر می گذارند.

عمده این مواد عبارتنداز:
الف – ماری جوانا
ب-  حشیش
ج -  تی. اچ. سی. (T. H. C.)

 □  مواد مخدر
این مواد کند کننده فعالیتهای سیستم اعصاب مرکزی، جزو گروه مواد سستی زا، مسکن درد و شدیدا اعتیاد آور می باشند. معمولا ایجاد حالت سرخوشی و نشاط می کنند. برخی از این مواد به صورت طبیعی وجود دارند، مانند تریاک که از بوته خشخاش بدست می آید. بقیه به طور مصنوعی و شیمیایی در آزمایشگاهها ساخته می شود. برخی از مخدرها مانند کدیین ارزش استفاده پزشکی و درمانی دارند، ولی مصرف بی رویه و نابجای آنها بدون تجویز پزشک، خطراتی را به دنبال دارد. به علت اینکه مصرف این گونه مواد مشکلات جدی فردی و اجتماعی را موجب می گردد، این داروها تحت کنترل شدید قانونی می باشند.
مواد مخدر افیونی و ترکیبات آن عبارتند از:

الف- تریـــاک
ب- کدیین
پ- مرفین
ت- هروئین
ث- متادون
ج- پتیدین (دمرول)
چ- پیرکدان
ح- دیلاودید
خ- دارون
د- دیفن اکسیلات (لوموتیل)
ذ- هیدرو مرفین
ر- هیدرو کدیین و کلیه داروهایی که هیدرو کدیین دارند
 □  سستی زاها (مسکّن ها – خواب آورها)
شامل آن گروه داروها و مواردی است که موجب کندی فعالیت سلسله اعصاب مرکزی می گردد و بر شعور و حس هوشیاری فر اثر می گذارد. این گروه داروها معمولا به عنوان مسکن برای بر طرف کردن درد یا ایجاد خواب و آرامش، از بین بردن کششها و اضطراب و عصبانیت مورد استفاده قرار می گیرد. اندازه مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت شدید، بیهوشی (کما) و سرانجام مرگ می کند. این مواد در اثر مصرف مداوم و منظم ایجاد وابستگی می نمایند. شاخص ترین دسته از این گروه را بار بیتوریک ها تشکیل می دهند. بار بیتوریک ها شامل داروهای زیر می باشند:
سکونال، فنوباربیتال، آمیتال (آمورباربیتال) ، متاکوالن (ماندراکس)، توینال (سکوباربیتال). گلوتیتمید (دوریدن)، میتی پریلون، پلاسیدین ، فلوراز پام، الکل (جزو گروه داروهای نامریی آورده شده است).
 □  آرام بخش ها
آرام بخشها تضعیف کننده سیستم مرکزی اعصاب و جزو آن دسته از داروهایی هستند که مانند مسکن ها و خواب آورها با مصرف کم آنان ایجاد حالت آرامش می نماید. اندازه مصرف زیادشان می تواند اثراتی مشابه مسکن ها و خواب آورهای قوی از جمله بیهوشی و کما داشته باشد. به ندرت مصرف بیش از حد آن ایجاد خطرات جدی می نمایند مگر اینکه همراه با دیگر داروها و مواد مورد استفاده قرار گیرد. آرام بخشها به طور معمول برای ناراحتی های خفیف روانی از جمله عصبانیت، اضطراب، بی خوابی و هم چنین شل کردن عضلات به کار می روند. شناخته شده ترین داروهای این گروه دیاز پام (Diazepam)، کلردیاز پوکساید، اگزاز پام و مپروبامات می باشند.
 □  چسب و مواد فرار (مواد استنشاقی)
فرارها در بسیاری از محصولات صنعتی مانند چسب هایی که سریع خشک می شوند، سوختنی های مثل بنزین، حلالها مانند استون و تینر رنگ و مواد پاک کننده یافت گردد. مواد فرار پس از استنشاق از طریق ششها وارد عروق می شوند و سپس به دیگر اندامهای بدن به خصوص مغز و کبد می رسند. معمولا پس از مصرف این مواد، به فرد احساس سرخوشی، سبک حالی، بی باکی و بی پروایی دست می دهد و خیالها روشن و واضح می شوند.
تنفس ، ضربان قلب و دیگر اعمال بدن به کندی می گراید. اگر مصرف کننده با قوطی پلاستیکی آن را از طریق بینی و دهان استنشاق کند، مرگ ناشی از خفگی ممکن است پیش آید، استنشاق و تنفس مداوم فرارها و چسب موجب آسیب به کبد و کلیه، پریدگی رنگ پوست، احساس ضعف و بی حالی، عدم توانایی تفکر صحیح، لرزش، عطش زیاد، کاهش وزن، تحریک پذیری، افکار پارانوئیدی، حالات تهاجمی و دشمنی می گردد. در مصرف طولانی استنشاق بنزین، میزان سرب خون را بالا می برد.
مصرف دائمی و مکرر موجب تحمل و نیاز فرد به افزایش مصرف برای ایجاد اثر مطلوب می گردد و می تواند وابستگی روانی و جسمی ایجاد کند. علائم و نشانه های ترک عبارتند از احساس سرما، لرزش بدن، توهمات، سردرد، دردهای شکمی، گرفتگی و اسپاسم عضلانی.
 □  محرک ها
این گروه از داروها به عنوان محرک، ایجاد کننده هیجان و انرژی است و موجب تحریک فعالیت سلسله مرکزی اعصاب می گردد. این داروها معمولا برای افزایش هشیاری، ایجاد تحمل زیاد برای بیدار ماندن به مدتی طولانی، جهت کاهش اشتها و ایجاد احساس نشاط به کار می رود. این گروه داروها در پزشکی مصرف محدودی دارند.
محرک ها می توانند ایجاد وابستگی شدید روانی کنند. به طور مثال وابستگی که به وسیله (کراک) ایجاد می شود، سریع ترین و قوی ترین وابستگی است که معتاد حتی نمی تواند برای مدت کوتاهی آن را کنار بگذارد و باید مرتبا در حال استعمال آن باشد. مشهورترین مواد و ترکیبات اعتیاد آور این گروه، آمفتامین ها و فرآورده های کوکا است.
 □  الکل ، توتون و قهوه = (Neglected Invisible Drugs
داروهای نامریی یا فراموش شده- که اصطلاحا در مورد الکل، توتون و قهوه به کار برده می شود – در واقع به سه گروه از موادی اطلاق می گردد که به طور گسترده ای مورد مصرف عموم قرار می گیرند، ولی اکثریت قریب به اتفاق مصرف کنندگان تشخیص نمی دهند و یا غفلت می کنند که این مواد جزو داروها و مواد اعتیاد آور هستند.
این مواد شامل موارد زیر می باشند:
الف- الکل اتانول یا الکل اتیلیک (Ethylic Alcohol)
ب- توتون و دخانیات (نیکوتین
ج-  قهوه (کافئین) (Coffee-Caffeine)