چرا لوازم آرایشی در ایران طرفدار دارد؟

[mohammadreza...]

تیم بازرسی ویژه سازمان غذا و دارو، با حضور در بازار تهران، نسبت به جمع‌آوری لوازم آرایشی و بهداشتی تقلبی و قاچاق اقدام کرد. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که بنا به گفته مسئولان وزارت بهداشت، ایران از نظر مصرف لوازم آرایش رتبه دوم را در خاورمیانه و رتبه هفتم را در دنیا به خود اختصاص داده است.

به گزارش هفته نامه متن، حال، این سوال مطرح می‌شود که با توجه به آثار زیانبار لوازم بهداشتی و آرایشی تقلبی، چرا زنان ایرانی جزو طرفداران پروپاقرص لوازم آرایشی هستند؟


زیبایی به چه قیمت؟
بزرگ‌ترین بازارهای مصرف لوازم آرایشی در دنیا، متعلق به کشورهای اسلامی است، به‌طوری که به گفته نهادهای اقتصادی معتبر، صنعت لوازم آرایشی در منطقه خاورمیانه، سهمی بیش از ۷/۲ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است که از این میزان، حدود ۲/۱ میلیارد دلار آن به زنان ایرانی اختصاص دارد.


استفاده بیش از حد، از لوازم آرایشی در ایران، می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. برخی کارشناسان اجتماعی، استفاده زنان ایرانی از حجاب مشکی را دلیل گرایش بیش از حد آنها به لوازم آرایشی می‌دانند و معتقدند زنان برای جبران پوشیدگی خود، تمام زیبایی خود را می‌خواهند در آرایش صورت به رخ دیگران بکشند. برخی دیگر اما تقلید از مدل‌های غربی و برخی برنامه‌های ماهواره‌ای را در این خصوص موثر می‌دانند، به طوری که به اعتقاد دکتر یحیی دولتی، رئیس مرکز آموزش و پـژوهـش‌های بیماری‌های پوست و جذام دانشگاه تهران؛ «یکی از دلایل مصرف بیش از اندازه لوازم آرایشی، تبلیغات گسترده در ماهواره است.»

دکتر ایمانی، عضو هیات علمی دانشگاه هم معتقد است: «اینکه نمی‌‌دانیم چگونه از فرهنگ درست آرایش استفاده کنیم، از دلایل مصرف بی‌‌رویه لوازم آرایشی در کشور است. ضمن اینکه در سال‌های اخیر رسانه‌های فراملی، مثل ماهواره، به نوعی «مد» را در خانواده‌ها افزایش داده‌اند.»

با وجود اینکه لوازم آرایشی هزینه‌های بالایی را طلب می‌کند، اما «رضا بوشتکوهی»، صاحب یکی از مغازه‌های بزرگ فروش مواد آرایشی در کوچه مروی تهران، در این خصوص می‌گوید: «در این مغازه محصولاتی با کیفیت‌ها و قیمت‌های مختلف عرضه می‌شود، تا بدین صورت بتوانیم همه مشتریان خود را راضی کنیم.»

قشر مرفه جامعه، اقبال بیشتری به لوازم آرایشی نشان می‌دهند، زیرا حضور این قشر در عرصه‌های اجتماعی، بیشتر از زنان کمتر برخوردار است، اما این به این معنی نیست که زنان فقیر به سراغ لوازم آرایشی نمی‌روند.
سرپرست کمیته امداد امام خمینی(ره)، با اشاره به نتایج پژوهش انجام‌شده در کمیته امداد امام خمینی (ره) اعلام کرد: «نتایج پژوهش انجام‌شده در کمیته امداد نشان می‌دهد، بیشترین دارایی دختران مددجو، علی‌رغم فقر اقتصادی آنها، لوازم آرایش است.»
حسین انواری، البته این موضوع را ناشی از فقر اقتصادی می‌داند که مانع از شکل‌گیری اخلاق سالم و فرهنگ مناسب در این دختران شده است.

آرایش برای کسب شخصیت
دخترانی در این کشور پول می‌دهند، لوازم آرایشی می‌خرند، آرایش می‌کنند تا اعتماد به نفس پایین خود را در پس چهره متفاوت خود، پنهان کنند.

امان‌الله قرایی‌مقدم، استاد دانشگاه و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی با اشاره به اینکه در ایران نحوه آرایش به عنوان معیاری برای شخصیت افراد تلقی می‌شود، می‌گوید: «براساس نحوه و نوع آرایش جوانان، شخصیت درونی و بیرونی، طبقه اجتماعی و همچنین طرز تفکر و نگرش و بینش آنان مشخص می‌شود.»

بررسی انجام‌شده توسط موسسه تحقیقات اقتصادی خصوصی(TMBA) نیز نشان می‌دهد نزدیک به ۱۴ میلیون زن ایرانی شهرنشین که بین ۱۵ تا ۴۵ سال سن دارند هر ماه به طور متوسط هفت‌دلار صرف خرید لوازم آرایشی می‌کنند.
نسیم شبستری، روانشناس در رابطه با استفاده بیش از حد جوانان امروز از لوازم آرایش توضیح می‌دهد: «آرایش‌های تند، نشانه اعتماد به نفس پایین است. افراد خجالتی و کسانی که هنوز به خودباوری اجتماعی و شخصی نرسیده‌اند، از آرایشی استفاده می‌کنند که به تصور خودشان برایشان شخصیت می‌آورد.»

در خصوص علل گرایش جوانان به آرایش هنوز پاسخ مشخصی وجود ندارد. در ۳۰ سال گذشته، هیچ پژوهش میدانی و موثری که به بررسی دقیق علت استفاده زیاد از لوازم آرایشی بپردازد، صورت نگرفته و بنابراین علت‌هایی که در این خصوص بیان می‌شود، مواردی است که به صورت موردی به اطلاع کارشناسان رسیده است.

نبود پژوهش دقیق در این حوزه، اما آسیب بیشتری داشته است. آگاهی، اولین رکن برنامه‌ریزی برای مواجهه با یک مساله است و زمانی‌که علت یک موضوع مشخص نباشد، قطعا برنامه‌ریزی صحیحی نیز نمی‌توان برای آن انجام داد.

آرایش برای زیبایی یا زشتی؟
ماجرای استفاده از لوازم آرایشی، اما همواره به زیبایی ختم نمی‌شود. لوازم آرایش تقلبی، انواع و اقسام بیماری‌های پوستی شامل اگزما، حساسیت و گاه عفونت‌های پوستی را به همراه دارد، که به گفته پزشکان حتی می‌تواند مسمومیت‌های داخلی به همراه داشته باشد.
اگرچه تاکنون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که مسئول حفظ و تامین سلامت مردم است، یا نهادهایی مانند وزارت بازرگانی و گمرک که مسئولیت کنترل بازار و صادرات و واردات را برعهده دارند، به‌طور رسمی درباره میزان دقیق قاچاق گسترده لوازم آرایشی به کشور سخنی نگفته‌اند، اما رشد فزاینده اخبار دستگیری قاچاقچیان که عمدتا از سوی پلیس یا مسئولان منطقه‌ای اعلام می‌شود، به وضوح حکایت از آن دارد که قاچاق مواد آرایشی، به ویژه از نوع غیراستاندارد و تقلبی آن، در کشور شدت گرفته است.

برخی منابع غیررسمی، معتقدند بین ۸۰ تا ۹۰ درصد لوازم و کالاهای آرایشی در ایران، به صورت قاچاق، از طریق مرزهای شرقی و غربی وارد می‌شود و تقریبا همه محصولات آرایشی که دارای مارک‌های معروف اروپایی یا امریکایی هستند، قلابی بوده و به طرز ماهرانه‌ای در چین، تایلند و ترکیه جعل شده و روانه بازار ایران می‌شوند.

استفاده از مواد آرایشی نامرغوب و غیراستاندارد، به دلیل وجود سرب و جیوه در ترکیبات آنها، باعث ایجاد عوارضی مانند بیماری‌های گوارشی و اسهال می‌شود.

دکتر امیرسادات افسری، پژوهشگر علوم پزشکی بالینی، با اشاره به اینکه مصرف لوازم آرایشی می‌تواند به عنوان عامل تخریبی پوست باشد، می‌گوید: «محصولات آرایشی تقلبی، آثار مخرب‌تری بر پوست برجای می‌گذارند و سلامت پوست شهروندان، به‌خصوص زنان در هر رده سنی را تهدید می‌کنند.»

وی معتقد است: مواد آرایشی که به عنوان یکی از ملزومات کیف دستی بانوان جلب توجه می‌کند، همواره به صورت دوجانبه ایفای نقش می‌کند، به گونه‌ای که در بخش اول سبب زیبایی و تغییر چهره ظاهری و در بخش دوم با تاثیر روی سلول‌های پوست، تاثیرات نامطلوبی را بر پوست صورت برجای می‌گذارد. این تاثیرات به صورت پیرشدگی پوست، بروز چروکیدگی در ناحیه پیشانی و چین خنده کم‌کم آغاز می‌شود، اما متاسفانه بانوان با دیدن آثار مذکور به خاطر پوشاندن چین و چروک‌ها از مواد آرایشی بیشتری استفاده می‌کنند که همین امر سبب ضربه و آسیب بیشتر به پوست می‌شود.»

استفاده از لوازم آرایشی به یکی از ملزومات زندگی زنان ایرانی بدل شده است. اینکه چرا استفاده از لوازم آرایشی تا این حد فراگیر و گسترده است، نیاز به پژوهش‌های قوی‌تری دارد، اما حال که زنان از لوازم آرایشی استفاده می‌کنند، این لوازم نباید واجد آلودگی یا آسیب بیشتر برای آنها باشد. قطعا وظایف نهادهای نظارتی و انتظامی در این بخش، قابل توجه است. افزایش ورود محصولات استاندارد و جلوگیری از قاچاق و نظارت مستمر، راه مطمئنی برای کاهش زیان‌های ناشی از لوازم آرایشی است. پاک‌ کردن صورت‌مساله واردات قانونی لوازم آرایشی، راهی برای مقابله با این مواد نیست. باید ورود لوازم آرایشی استاندارد در کنار کار فرهنگی به صورت توامان در دستور کار مسئولان قرار گیرد.