وضعیت مسلمانان چین را بهتر بشناسیم !

[Azarbayjanliam]

مبارزات مردم مسلمان اويغورستان واكنش جهان اسلام به ويژه رهبران ديني مسلمانان و علماي حوزه هاي علميه جمهوري اسلامي ايران را به دنبال داشت.

شناسنامه

نام دولتی: زین ژئانگ

نام جهانی: سینکینگ

جمعیت: 9 میلیون

مساحت: تقریبا معادل ایران

مرکز: اورومچی

زبان محلی: اويغوري ( لهجه ای از زبان های ترکی )

دين: اسلام

خط محلی: عربي

خط رسمی: مندرین

شهرهای مهم: اورومچی، تنگری داغ (چینی > تیانشان!)، کاشغر(قاشقار)، ختن، آلتون، قرمای، خامو، تورفان، یارکند، قولجه، کؤمؤل، آغسو، قوشه

«اویغور»ها ،«ئویغور»ها یا «اویقور»ها مردم ساکن غرب چین هستند که منطقه سکونتشان، ایالت خود مختار سین‏کیانگ در شمال غرب چین است. اویغورها یكی از اقوام قديمي ومهم تركان هستند كه داراي فرهنگ و تمدني غني و داراي خط اويغوري هستند. هر جند در طول تاريخ در منطقه وسيعي از چين و آسياي ميانه زندگي مي كرده اند، ولي اكنون بيشتر در مناطق شمال غرب چین امروزی زندگی می كنند. نام رسمی و چینی این سرزمین منطقه خودمختار شین جیانگ (یا سین كیانگ) می باشد، اما اویغورهای از نظر تاریخی این منطقه یعنی كشور خود را اویغورستان یا تركستان شرقی یا به هر دو نام می نامند.

اویغورستان از شمال با قزاقستان، از شمال شرق با مغولستان و از غرب و شمال غرب با قرقیزستان و تاجیكستان هم مرز است. در غرب و جنوب غرب آن افغانستان و در جنوب تبت و کشمیر تحت کنترل هندوستان قرار دارد و چین در شرق آن قرار می گیرد.تركستان شرقی سرزمینی وسیع به وسعت 640،000 كیلومتر مربع می باشد كه یك ششم قلمرو چین امروزی را در برمی گیرد و از نظر جغرافیایی بزرگترین استان چین محسوب می شود. بر اساس سرشماری حکومت چین در اویغورستان جمعیت اویغورها بیش از 9میلیون نفر براورد شده است. با این وجود بعضی منابع غیر رسمی اویغور جمعیت اویغورها را رقمی بیش از 35 میلیون تخمین زده است. بر اساس سرشماری دولت چین در سال 2000 میلادی جمعیت این استان 4/18 میلیون نفر اعلام شده که 59% آن اویغور، 41% هان(چینی)می باشد.

جمعیت شیعیان بیش ازپنج میلیون نفر تخمین زده می‏شود که تعداد زیادی از آنها در سین‏کیانگ زندگی می‏کنند ؛ اما گزارش دقیقی از آمار آنها در دست نیست.

«خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» در کتاب جامع التواریخ در شرح اقوام و قبایل ترکی ـ مغولی در رابطه با لفظ اویغور می‏نویسد: «ایغور به ترکی یعنی "جمع شدن". این نامگذاری به این خاطر بود که تغزخان خان ترک 9 فرزند داشت که به آنها اغوز می‏گفتند. فرزند اول بنا بر سنت دیرین باید به پادشاهی می‏رسید و به همین خاطر باید با دختر عمویش ازدواج می کرد. اما وی در نهان، مسلمان و موحّد بود، پس به نامزد خود گفت من مسلمان و موحدم و اگر می‏خواهی با تو ازدواج کنم باید به دین اسلام درآیی، و به او تأکید کرد که این راز را با کسی نگوید. نامزد وی این موضوع را به پدر و عمویش بازگو کرد. در نتیجه فرزند اول مورد عتاب افراد خانواده قرار گرفت و از او خواستند به دین آباء و اجدادی بازگردد ولی او قبول نکرد. پس میان آنها درگیری در گرفت و کسانی که به دور اغوزخان جمع شدند را "ایغور" نام نهادند». بر اساس این نوشته، مبنای تشکیل اویغورها، مبنایی مذهبی و اسلامي بوده است.

اویغورها در قرن هشتم میلادی پس از تسلط بر ۹ قوم همجوار، امپراتوری بزرگ خود را در مغولستان امروز برپا کردند که از دو امپراتوری شرقی و غربی تشکیل می شد. پایتخت امپراتوری شرقی «چاربالغاس» و پایتخت امپراتوری غربی «توفار» نام داشت. در حفاری‏های اخیر چاربالغاس، کشف حصاری به ارتفاع ۱۲ متر، سبب شهرت جهانی این منطقه شد.

مستندات تاریخی نشان می دهد كه اویغورها پیشینه تاریخی بیش از 4000 ساله دارند. در طول تاریخ اویغورها فرهنگ و تمدنی درخشان و منحصر بفرد را بوجود آورده اند وخدمات چشم گیری را به تمدن جهان ارزانی كرده اند. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، كاوش های علمی و باستانشناسی در منطقه اویغورستان منجر به كشف معبد های غاری، ویرانه های صومعه ها، نقاشی های دیواری، همچنین مدارك و مینیاتورهای ارزشمندی شد. امروزه آثار و اشیاء بجا مانده از فرهنگ و تمدن اویغور كلكسیون های اصلی موزه های برلن، لندن، پاریس، توكیو، لنینگراد و موزه عتیقه جات آسیای مركزی در دهلی نو را تشكیل می دهند.

اویغورها در طول تاريخ سه رسم الخط متفاوت داشته اند.آنها بعد از اتحاد با گؤگ تركها در قرون 6 و 7 رسم الخط اورخون را بكار بردند. بعدها رسم الخط اویغوري را بكار گرفتند. این رسم الخط برای مدت 800 سال نه تنها به وسیله اویغورها حتي دیگر اقوام ترك و همچنین مغولها و منچوها در اوایل حكومتشان در چین به كار برده شد. بعد از پذیرش اسلام نيز اويغورها به همراه خط عربي سال ها از خط اويغوري استفاه مي كردند و نخستين ترجمه قرآن كريم به زبان تركي به تركي اويغوري و خط اويغوري انجام يافته است. در قرن 10 اویغورها خط عربی را بر گزيدند و استفاده از این رسم الخط در قرن 11 کاملا متداول شد.

بسیاری از آثار ادبی اولیه اویغور ها ترجمه هایی از متون مذهبی بودایی است، اما در گنجینه میراث فرهنگی آثار داستانی، شعری نیز وجود داشته است. بعد از پذیرش اسلام فرهنگ و تمدن اویغورها رونق گرفت. در میان صدها اثر بجا مانده از این دوره می توان به اثر تاريخي "قوتاد قو بیلیك" اثر یوسف خاص حاجب (70-1067)، "دیوان اللغات الترك" اثر شيخ محمود كاشغری و عتبه الحقايق" " اثر احمد یوكنكی اشاره كرد.

اویغور ها دانش وسیعی در در داروسازی و طبابت داشتند. تعداد 103 گیاه مختلف كه در طبابت اویغورها استفاده می شد در یك دایره المعارف پزشكی چینی كه به وسیله شی ژن (1593-1518) تالیف شده ، ثبت شده است.دانشمندان غربی ادعا می كنند كه طب سوزنی یك كشف چینی نیست بلكه بوسیله اویغورها كشف شده است. در سالهای اخیر مقامات چینی چندین موسسه برای مطالعه طب سنتی اویغور در اویغورستان تاسیس كرده اند.

اویغورها صاحب پیشرفت های عظیمی در زمینه معماری، هنر، موسیقی و نقاشی بودند. بر طبق مطالعات دانشمندان غربی ، اسناد كشف شده در اویغورستان ثابت می كند در قرون وسطی شعر، ادبیات ، تئاتر، موسیقی و نقاشی چینی بطور گسترده ای از اویغورها تاثیر پذیرفته است.

قبل از اسلام اویغورها به مذاهبی مانند شامانیسم، بوداییسم اعتقاد داشتند. مذهب بودایی در اوایل معرفی به سرعت در میان مردم ترك اویغورستان گسترش یافت. در شهر ختن 14 صومعه بزرگ وجود داشت. اویغورهای اویغورستان در سال 934 در دوران حكومت ساتوك بوغراخان اسلام را پذیرفتند. از آن زمان به بعد اسلام تنها مذهب در اویغورستان تا به امروز بوده است.

در قرن نهم میلادی، پس از جنگ‏های خونین با قرقیزها، امپراتوری اویغورها از هم پاشید و بخش عمده اتباع آن به چین مهاجرت کردند.

در قرن نوزدهم میلادی، یک جنگ سالار اویغور به نام «یعقوب بيگ» کوشید در ترکستان امپراتوری جدیدی ایجاد کند، اما موفق نشد. قیام او از پشتیبانی همه اقوام ترک و مغول چین برخوردار نشد و مسلمانان چین حتی علیه او به پاخاستند. سرانجام قیام یعقوب بيگ به وسیله ارتش منچوری سرکوب شد. در این نبردها میلیون‏ها اویغور و چینی کشته شدند.

قدرت، عزت، شوكت و فرهنگ اویغور كه در طول تاریخ رشد و گسترش یافته بود و بیش از 1000 سال آسیای مركزی را تحت نفوذ و تسلط خود داشت، با تهاجم منچوها به اویغورستان و در خلال حكومت ملی گراها بخصوص چینی های كمونیست رو به افول نهاد.

به دنبال پیروزی کمونیست ها در جنگ های داخلی، جمهوری خلق چین با به رسمیت شناختن خودمختاری سین کیانگ، خودگردانی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اویغورها را در چارچوب جمهوری خلق به رسمیت شناخت. حزب کمونیست چین با این اقدام توانست نخبگان اویغور را به خود جذب کند. آنها نخستين كساني بودند كه ادبیات انقلابی «مائو تسه‏تونگ» را به زبان‏های ترکی، عربی و فارسی ترجمه ‏کردند.

با توجه به اختلافات دینی، نژادی و فرهنگی بین اویغوریان و چینیان، این منطقه بحراني ترین منطقه چین به شمار مي رود و مبارزات مردمی بعد از اشغال اویغورستان مداوم بوده است. عالمان مذهبي و طريقتي اغلب مبارزات مردمي را رهبري مي كردند. افرادی چون خواجه جهانگیر، خواجه صادق، خواجه بزرگ خان، کنترل شش شهر " آلتی شهر" را مدتها در دست داشتند.

با وقوع انقلاب مائویستی ، اویغورستان مدتی از چین منفک شد ولی بعد از جنگ جهانی دوم، مجددا به چین واگذار شد.در سال 1960 حدود 60000 از ایشان از مرز قزاقستان گریختند. در رمضان 1997، تظاهرات مردمی قولجه به خون کشیده شد.

مبارزين بيشتر به سياست هاي نژادپرستانه و ضد ديني چيني ها معترض هستند .چيني ها همواره با اعمال سياست آسيمولاسيون به دنبال اهداف خود بوده اند.چیني ها نخستین آزمایش اتمی خود را در حوزه تاریم انجام داده و جنایت ضد انساني مرتكب شده اند. به تفتیش عقائد اسلامی- ملی در سطح گسترده مبادرت مي نمايند . زبان و خط مندرین را در ترکستان شرقی ترویج نموده و کودکان را به دلیل کمبود امکانات و مدرسه، از والدین شان جدا و ده ها هزار کیلومتر دور تر مطابق فرهنگ چین تربیت می کنند. حکومت مرکزی چین دولت چین با وعده توسعه اقتصادی، عقاید مذهبی و فعالیت‏های فرهنگی مردمش را بشدت کنترل می‏کند؛ لذا در سرکوب مسلمانان اویغور هم بسیار فعال بوده ‌است؛ به طوری که از ۹۳۸ مدرسه زبان عربی که در سال ۱۹۸۹ مشغول به کار بودند، آخرین مدرسه این گروه در ۱۹۹۶ توسط دولت چین تعطیل گردید. در سال ۲۰۰۵ نیز ۳۷ دانش‏آموز به جرم تحصیل در مراکزآموزش اسلامی دستگیر شدند، وتعداد کثیری از دانشجویان به جرم اجرای مراسم دینی وعمل به احکام شریعت از دانشگاه‏ها اخراج شده‌اند. شاغلینی که نماز می‌خوانند از سر کار اخراج، و امامان جماعت ۲۳۰۰۰ مسجد این ناحیه مجبورند نام و تعداد نمازگزاران مساجد خود را به مقامات دولتی گزارش دهند.

گفته می‏شود اغلب طلاب اویغوری که در خارج درس خوانده در زندان‏های دولت چین به سر می‏برند. مسلمانان ساکن استان سین کیانگ دولت چین را به تلاش برای نابودی نمادهای دینی و فرهنگی خود متهم کرده‏اند و برخی سازمان‏های مردمی برای رهایی از این محدودیت ها خواستار جدایی سین کیانگ و ایجاد کشور مستقل ترکستان در این منطقه شده‏اند. سازمان عفو بین الملل معتقد است که ۵۰۰ نفر اویغور از ۱۹۸۵ تا کنون به جرم "استقلال طلبی" اعدام شده‌اند.

در سال‏های اخیر مقامات چینی برای شکستن فضای انحصاری زندگی مسلمانان اویغور و بر هم زدن موازنه جمعیت ‏در این منطقه، جماعتی از نژاد "هان" ـ که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‏دهند ـ را به این استان وارد می‏کنند تا مسلمانان را به حاشیه برانند.

مخالفان حکومت چین در سین کیانگ، دولت مرکزی را متهم می‏کنند که به منظور تغییر در ترکیب قومی این استان و محو فرهنگ بومی آن، "هان"‏ها را مهاجرت به این بخش از چین تشویق کرده‏اند.

در ماه گذشته میلادی چینی‏های هان با اویغورهای شاغل در یک کارخانه اسباب‏بازی سازی در منطقه "شاگوان" در استان "گوانگ دونگ" واقع در جنوب چین درگیر شده و چند تن از اویغورها را به قتل رساندند.

مقامات چینی تعداد اویغورهای مقتول را دو نفر اعلام کردند. اما اویغورها در اورومچی می‏گویند که تعداد مقتولین اویغور در کارخانه خیلی بیشتر از این تعداد بوده است. آنها می گویند که هان‏ها تعداد 20 الی 100 نفر از اویغورها را خفه کرده و مسموم نموده اند. اویغورها می‏گویند مقامات دولتی موارد خشونت علیه اویغورها را به طور جدی دنبال نمی‏کنند.

در طي دو سال گذشته اين دومين بار است که تحولات اجتماعي و سياسي چين در مرکز توجه جهانيان قرار مي گيرد.

روز یکشنبه 14 تیر 1388 (5 ژوئیه 2009) در پی انتشار شایعاتی در مورد حمله چینی‏ها به مهاجران اویغور در جنوب چین، در شهر «اورومچی» راهپیمایی عظیمی برگزار شد. مسلمانان چینی در این راهپیمایی برای اجرای عدالت در مورد هموطنان اویغوری خود که ماه گذشته در کارخانه‏ای کشته شدند دست به اعتراضات مسالمت آمیزی زدند که با مقابله گروهی از غیرمسلمانان چینی و پلیس به خاک و خون کشیده شدند.

در روزهای بعد هم درگیری‏های پراکنده‏ای میان طرفین روی داد و اعتراضات به شهرهای دیگر این استان نیز سرایت کرد. در شهر «کاشغر» هم تجمع اعتراضی برگزار شد.

چیني ها هر اندیشه ديني و فرهنگي تحت نام " ترکستان شرقی" را سرکوب می كنند. معروف ترین آنها " حرکت اسلامی ترکستان شرقی" می باشد،

برخی از گروه های مبارز که مورد عتاب چینی ها قرار گرفته است ، عبارتند از:

• سازمان ترکستان شرقی

• بنیاد فرهنگی همبستگی ترکستان شرقی

• سازمان آزادیبخش حزب الطاهر

• جبهه متحد انقلابیون ترکستان شرقی

• جمهوری اسلامی- ترکی ترکستان شرقی

• حزب موتلفه اول جمهوری ترکستان شرقی



ظرف ۱۲۰ سال گذشته، اویغورها 130 قیام کرده‏اند که به وسیله چینی‏ها سرکوب شده است. آنها در فاصله سال های ۱۸۸۴ تا ۱۹۷۲ ،۱۰۰ بار دست به قیام زدند که میانگین آن بیش از سالی یک بار می‏شود. در این قیام ها هزاران اویغوری کشته شدند.

مبارزات مردم مسلمان اويغورستان واكنش جهان اسلام به ويژه رهبران ديني مسلمانان و علماي حوزه هاي علميه جمهوري اسلامي ايران را به دنبال داشت كه به موضع گيري هاي برخي از آنان ذيلا اشاره مي شود.

حضرات آیات «مکارم شیرازی»، «صافی گلپایگانی»، «نوری همدانی»، «سبحانی»، «جوادی آملی» و «صانعی» از مراجع عظام تقلید مقیم قم و نیز نهادهای مدنی غیردولتی ـ مانند مجمع جهانی اهل‏بیت (ع)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی ـ نسبت به این بحران موضع گرفتند. برخی جملات بیانیه‏ها و بیانات آنها به شرح زیر است:

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی: اخبار وحشتناكى كه از ايالت سين كيانگ چين درباره كشتار وسيع و سركوب مسلمانان اين منطقه منتشر شده است، موجب تأسف شديد هر مسلمان و انسان آزاده‏اى است... گرچه دولت چين آن را يك نزاع قومى قلمداد مى‏كند، ولى حمايت دولت از گروه مخالف و سركوب شديد مسلمانان و تعطيلى مساجد آنها، همه حكايت از اين دارد كه توطئه‏اى بر ضد مسلمين منطقه در جريان است. درست است كه دولت و ملت چين روابط دوستانه و نزديكى در امور اقتصادى و سياسى با ما و ساير كشورهاى اسلامى دارند، ولى اين دليل بر آن نمى‏شود كه برادران و خواهران مسلمان ما را در آن منطقه به وضع فجيعى سركوب كنند و ما خاموش بنشينيم... از همه مسلمانان و تمام آزادگان جهان دعوت مى‏كنيم كه اعتراض شديد خود را نسبت به اين حركت غير دوستانه اظهار دارند و يك صدا از دولت چين بخواهند كه به اين وضع خاتمه داده و مجرمان را مجازات كنند. مردم از مسئولان دولت جمهورى اسلامى نيز انتظار دارند در اين مورد سكوت نكنند و موضع قوى مناسبى بگيرند و برادران و خواهران مسلمان خود را تنها نگذارند.

آیت الله العظمی نوری همدانی: متأسفانه این روز ها جنایتی بزرگتر و وحشتناک تر از آنچه که در کشور آلمان واقع شد ویک زن مسلمان به خاطر رعایت حجاب کشته شد، در کشور چین اتفاق افتاده است... برهر مسلمان لازم است هنگامیکه هرچند یکنفر از مسلمانان به واسطه فکر و فرهنگ شیطانی مورد ظلم قرار بگیرند چه در غرب باشد یا در شرق، بی تفاوت نباشند... مسلمانان از دولت چين، مجازات مجرمين و رعايت حقوق شهروندي را مي‌خواهند، و از دولت جمهوري اسلامي ايران نيز انتظار مي‌رود که سکوت نکند و موضع مناسب و لازم را اتخاذ کند و برادران و خواهران اسلامي را تنها نگذارد و به وظيفه اسلامي خود عمل کند.

آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی: از کشورهای اسلامی می‌خواهیم که در این تجاوزات که در گوشه و کنار دنیا به حقوق مسلمانان می‌شود عکس‌العمل نشان داده و هیچ تبعیض و تفاوتی قائل نشوند. باید به طور مناسب و مؤثر اعتراض نموده و تجاوز به حقوق مسلمانان در هر کجا و هر کشوری که باشد محکوم نمایند و با مسلمانان چه چینی باشد یا اروپایی یا از هر جای دیگر همدردی نمایند... از مجامع بین‌المللی و مدعیان دفاع از حقوق بشر می‌خواهیم که این دوگانگی‌ها و سیاست‌بازی‌ها را در مسئله حقوق بشر کنار بگذارند و انسان‌ها را به دو بخش مخالف و موافق غرب تقسیم نکنند و وضع حقوق بشر در چین را نادیده نگیرند. انسان‌ها در همه جا باید از حقوق انسانی خود برخوردار باشند و مورد ظلم و ستم وسلب حقوق خود قرار نگیرند. از وزارت امورخارجه نیز می‏خواهیم که در مقابل کشتار‌ مسلمانان بی‌دفاع چین موضع گرفته و اعتراض نمایند و وظیفه‌ اسلامی و انسانی خود را به بهترین وجه انجام دهند.

آيت‏الله العظمی جعفر سبحاني: ما تصور مي‏کرديم که فقط غرب ستمگر به حقوق مسلمانان تجاوز مي‌‏کند و آنان را از حقوق اوليه خود که حقوق اساسي و انساني است، محروم مي‌سازد، ولي خبرهاي رسيده از چين حاکي از آن است که در آن نقطه دنيا، مسلمانان بي ‌پناه مورد تجاوز چين کمونيست ديروز و چين سرمايه دار امروز قرار گرفته وبي‌ رحمانه سرکوب مي ‌شوند... مسلمانان اويغور خواهان حقوق شهروندي خويش هستند و بايد دولت چين نسبت به تمام قوميت ‌ها به يک نظر بنگرد و حقوق همگان را رعايت کند... اين نوع برخورد، قلوب يک و نيم ميليارد مسلمان جهان را جريحه‌ دار کرد و حيثيت کشور چين را در سطح جهان خدشه‌دار مي‌سازد، چين که خود در سازمان ملل و شوراي امنيت عضويت دارد نبايد با جان و مال ملت خود، اين چنين رفتاري کند... غرب از اين اختلافات بهره‌ ‌برداري کرده و هرگز به مسلمانان دربند، کمک نمي‏کند... دفاع از مظلوم و ستمديده، يک وظيفه انساني و اسلامي است... ما از سازمان‏هاي بين‏‌المللي و حقوق بشري و بالاخص سازمان‌ کنفرانس اسلامي درخواست مي‌‏کنيم که هرچه زودتر به مسئوليتي که بر عهده گرفته‌ اند عمل کرده و از جان و مال مسلمانان چين دفاع کنند و نگذارند حقوق آنان بيش از اين پايمال شود.

آیت‌الله العظمی جوادی آملی: دولت چین باید در برخورد با مسلمانان تجدید نظر کرده و به این مسایل پایان دهد. فشار بر مسلمانان به مصلحت کشور چین نیست و او باید از سرگذشت شوروی سابق و فروپاشی آن عبرت بگیرد؛ جهان را نمی توان با الحاد اداره کرد. دولت چین نباید هیچ ملیتی را بر ملیت دیگر ترجیح دهد و با مسلمانان نیز باید برخوردهای حسنه داشته باشد و آنها را مورد بی‏مهری قرار ندهد.

به غیر از مراجع عظام تقلید و برخی نهادها و سازمان‏های مدنی غیردولتی، دو تن از مقامات رسمی ایران نیز در این رابطه موضع‏گیری کردند:

«آیت‏الله هاشمی رفسنجانی» رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در نماز جمعه روز 26 تیر 1388 نسبت به حادثه سین‏کیانگ ابراز تأسف كرد و به دولت چین هشدار داد که این مسائل به نفع آن نیست.

«منوچهر متكي» وزیر امور خارجه وقت نیز در دو تماس تلفني جداگانه با «كمال احسان اوغلو» دبير كل سازمان كنفرانس اسلامي و نیز «یانگ جیه» وزير امور خارجه چين، كشته و زخمي شدن تعداد زيادي از مسلمانان اين كشور مورد بحث و بررسي قرار داد. وی در اين گفت‏وگوهاي تلفني، نگراني جمهوری اسلامی از شرايط پيش آمده را اعلام نمود و خواستار حمايت از حقوق مسلمانان چين و پيگيري این مسأله شد.

متن برگرفته از: دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.taqrib.info/persian (با اصلاحاتی از جانب خود بنده)

[FARID.SHOMPET]

تاپیک خوبی گذاشتید ولی خواهش میکنم اسپم ندید . پس از هر سپاس کاربران شما یک اسپم گذاشتید.

[Azarbayjanliam]

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
لینک انتقال به بخش موسیقی ملت اویغور