توت‌عنخ‌آمون

[SɪʟᴠᴇʀMɪɴᴅ]

توت‌عنخ‌آمون یا توتنخآمِن (‎*tuwt-ʕankh-yamān‏) (معنای نام: پنداشت زنده آمون) پادشاهی ۱۳۳۳-۱۳۲۷ (پیش از میلاد)یازدهمین فرعون مصر باستان از دودمان هجدهم یا همان پادشاهی نو شناخته می‌شود. نام آغازینش توتنخآمِن(به معنای : پنداشت زنده آمون) بود. او از نامدارترین فراعنه مصر باستان است و عامه مردم او را با نام پادشاه توت می‌شناسند.

آرامگاه توت‌عنخ‌آمون در تاریخ ۴ نوامبر ۱۹۲۲ در دره پادشاهان توسط هاوارد کارتر کم و بیش دست‌نخورده یافت‌شد. از محل دفن او، به عنوان یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در سده بیستم میلادی یاد می‌شود. پس از کشف شگفت‌انگیز مقبره توت‌عنخ‌آمون درقرن بیستم او تبدیل به مشهورترین فرعون مصر شد. در یک مقبره سنگی سه تابوت وجود داشت که آخرین آنها تابوت طلایی حاوی بدن مومیایی شده توت عنخ آمون بود. جسدی که سه هزار سال، کاملاً سالم حفظ شده بود.

به رغم شهرت امروزی توت‌عنخ‌آمون، دوران فرمانروایی او بسیار کوتاه بود و تأثیر کمی بر جامعه مصر گذاشت. درواقع او تنها یک پسربچه بود که در نه سالگی تاجگذاری کرد و در سن ۱۹ سالگی پس از ده سال پادشاهی درگذشت. با این حال، برخی معتقدند که تأثیر او پس از مرگش بیش از دوران حیاتش بود. پس از آنکه افرادی که وارد مقبره‌اش شدند جان خود را از دست دادند، این شایعه شکل گرفت که فرعون کسانی که آرامش مقبره‌اش را برهم زدند نفرین و مجازات می‌کند.

او رهبر بازگشت از آیین آتونیسم به آمونیسم، آیین باستانی مصر بود و در نه سالگی به پادشاهی رسید. وزیر و جانشین احتمالی وی آیه(آیی) شاید بر بسیاری از تصمیمهای سیاسی او اثرگذار بوده باشد. از توت‌عنخ‌آمون در کتاب سینوهه نیز روایت شده‌است.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
https://uupload.ir/files/x7yx_220px-mask_of_tutankhamun_2003-12-07.jpg

شجره‌نامهٔ توت‌عنخ‌آمون هنوز به‌طور دقیق شناخته نشده‌است و نظریه‌های گوناگونی وجود دارد. مثلاً مورخان نمی‌دانند که آیا او فرزند آخناتون است یا آمنهوتپ سوم یا حتی آیه، کشیش بزرگ آمون.

توتنخآمِن در ۹ سالگی با سومین دختر آخناتون و نفرتیتی، انخ‌اسن‌پاآتون (کسی که برای آتون زندگی می‌کند) ازدواج می‌کند و پس از مرگ اسمنخکاره، با نام توتنخآمِن به پادشاهی می‌رسد. همسر جوانش نیز نام عنخ‌اسن‌آمون (کسی که برای آمون زندگی می‌کند) را برای خود برمی‌گزیند.

فرعون جوان، تحت تأثیر وزیرش آیه، دستور می‌دهد که تمامی نام‌های آتون و آخناتون را از معابد پاک کنند و نام آمون را که در دورهٔ حکومت آخناتون حذف شده بود دوباره حک کنند. از آن پس، به دستور کشیشان، بردن نام آخناتون که جنایت‌کار بزرگ خوانده می‌شود قدغن است. او پایتخت خود را شهر تب (تبس، تیبس، تبای)(که از زمان آخناتون رها شده بود) قرار می‌دهد و حدود ۱۰سال حکومت می‌کند، بی آن که پادشاهی او جلال یا درخشندگی خاصی داشته باشد. وی آخرین فرعون دودمان شکوهمند هجدهم است؛ آیه پس از چهار سال پادشاهی حکومت را به رامسسیان (دودمان نوزدهم) می‌سپارد.
توتنخآمِن در مقایسه با دیگر فرعون‌های بزرگ تاریخ مصر ثروت عظیمی ندارد، ولی آنچه گنج او را از سایرین تمایز داده‌است اثاث قبر در مقبرهٔ دست نخورده‌اش است که در تمامی این سال‌ها از هر دزدی به دور مانده‌است؛ و این در حالی است که آرامگاه‌های فراعنهٔ بزرگ هزاران بار در طول تاریخ مورد دست‌برد دزدان قرار گرفته‌است. البته به نظر می‌رسد که مقبرهٔ این فرعون جوان دو بار بلافاصله پس از مرگش دچار دزدی مختصر شده‌است. اما این دزدان در مقبره بی‌نظمی از خود برجای نگذاشته‌اند و ظاهراً به دنبال وسایل کوچک فلزی و سبک بوده‌اند. آنچه آرامگاه توتنخآمِن را از دست‌برد نجات داد ورودی کوچک و پنهان شده در زیر سنگ‌ها بود که در طول همهٔ این سالها جلب توجه نکرد. به‌علاوه، توتنخآمِن دورهٔ حکومت کوتاه و بی غوغایی داشت و گنجینهٔ او عظیم نبود؛ به همین دلیل پس از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده شد.

چهارمین تابوت[۱۷] توتنخآمِن به تنهایی از ۱۱۰۰ کیلوگرم طلای خالص ساخته شده بود. در یکی از اتاق‌های مقبرهٔ او حدود ۶۵۰ وسیله (جام، کوزه، مجسمه، تخت، گنجه، ...) پیدا شد که تعدادی از آن‌ها با طلا و سنگ‌های گران‌قیمت تزیین شده بودند. در این اتاق همچنین یادگارهای وی از دوران کودکی قرار داشتند: اسباب‌بازی‌های ارزشمند، پر، میز و صندلی‌های کوچک، ... در همان اتاق تخت‌هایی روان با سرهای گاو، شیر، اسب آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، لباس‌هایی از پوست پلنگ، گنجه‌هایی از عاج و جواهرات پیدا شد. از ارزشمندترین اشیاء در این اتاق می‌توان به مجسمه‌هایی از طلای خالص و درشکهٔ شکار فرعون اشاره کرد. در جمع بیش از ۳۵۰۰ شیٔ از آرامگاه توتنخآمِن جمع‌آوری شد.

چنین شکوهی پرسشی را به دنبال داشت: آرامگاه‌های کاملاً غارت شدهٔ فراعنهٔ بزرگ چه چیزهایی را می‌توانست دربرداشته باشد، وقتی مقبرهٔ کوچک فرعونی ساده که ۱۰ سال بیش‌تر حکومت نکرده بود (آن نیز در سنین کودکی و نوجوانی) چنین شکوهمند بود؟

انتقام فرعون
مرگ ناگهانی لرد کارناروون، مسئول جستجو در مقبرهٔ توتنخآمِن باعث شایعه‌ای شد که مدت‌ها در بسیاری رسانه‌های سراسر جهان با گرمی دنبال شد. جملهٔ معروفی که بر روی در ورودی مقبرهٔ فرعون نوشته شده بود («مرگ هر کسی را که خواب فرعون را به هم بزند دربر خواهد گرفت.»)، باعث شد که مردم از طلسمی حرف بزنند که تمامی افرادی را که در کشف آرامگاه توتنخآمِن دست داشتند از بین می‌برد.
بازسازی چهره
بازسازی چهره توت عنخ آمن در سال ۲۰۰۵ توسط شورای عالی آثار باستانی مصر و نشنال ژئو گرافیک انجام شد. سه تیم مجزا (مصری، فرانسوی و آمریکایی) به‌طور مجزا فعالیت خود را آغاز کردند. در حالی که تیم مصری و فرانسوی از هویت چهره با خبر بودند گروه آمریکایی کاملاً ناآگاه بودند. چهره‌های باز سازی شده سه گروه بسیار شبیه به هم بودند اما در نهایت چهرهٔ گروه فرانسوی با سیلیکون مدل‌سازی شد.

مجله نشنال ژئوگرافیک در شماره ماه ژوئن سال ۲۰۰۵ پرتره‌ای از چهرهٔ فرعون با تیتر شاه توت را بر روی جلد مجله منتشر کرد که چهره بازسازی شدهٔ او را که با اسکن‌های لیزری و سی تی اسکن که به کمک نرم‌افزارهای رایانه ای مدلسازی شده بود نمایش می‌داد.