هرگز از داروهای تاریخ گذشته استفاده نکنید

[♱ ᴠɪᴄᴛᴏʀ ♱]

بعضی از داروها با تمام شدن تاریخ انقضای شان، اثربخشی خود را از دست می دهند، ولی برخی دیگر مواد سمی از خود تولید می‌کنند و استفاده از آنها بسیار خطرناک است. در واقع فقط پزشکان و داروسازان می‌توانند بگویند کدام دارو خواصش را از دست می‌دهد و کدام دارو سمی می‌شود و شما به عنوان مصرف‌کننده بایستی داروهای تاریخ گذشته را دور بریزید و اصلا استفاد نکنید.
 
تاریخ مصرف دارو
نصفه و نیمه رها کردن درمان بیماری، یکی از خصلت‌های بد ما ایرانی‌ها محسوب می‌شود، ویژگی ناخوشایندی که موجب می‌شود تا وقتی درب هر قفسه و کابینت آشپزخانه را باز می‌کنیم با انبوهی داروی سرگردان مواجه شویم که بسیاری از آنها تاریخ مصرفشان گذشته است.داروهایی که خودسرانه و بی‌توجه به عوارض احتمالی شان، آنها را مصرف می‌کنیم.
اما آیا می‌دانید مصرف داروی تاریخ گذشته چه عوارضی دارد و با داروهای تاریخ گذشته چه باید کرد؟
 
دکتر هاله بخشنده، عضو هیات علمی دانشگاه زنجان و متخصص داروساز در این باره می‌گوید:
«تاریخ انقضای داروها یکی از مواردی است که به دلیل اثراتی که می‌تواند روی بدن داشته باشد، بسیار مهم است.
 
طبق تعریف علمی، تاریخ انقضا زمانی است که اثربخشی داروها تا آن زمان کاهش پیدا نمی‌کند.
تاریخ انقضایی که برای هر دارو در نظر می‌گیرند، بسته به فرم و نوع دارو، متفاوت است.
بسیاری از اقلام دارویی، با گذشت زمان و تمام شدن تاریخ مصرف شان، اثربخشی خودشان را از دست داده و غیرقابل مصرف می‌شوند، مثل تتراسایکلین‌ها که با گذشت تاریخ مصرفشان می‌توانند موجب امراض کلیوی شوند.
 
ممکن است با انقضای تاریخ مصرف یک دارو، خاصیت استریلیزه بودن فرآورده‌های استریل از بین برود و یا حتی ممکن است در ترکیبات شیمیایی مواد و ساختار آنها تغییراتی ایجاد شود که موجب پدیدآمدن نگرانی‌هایی برای مصرف‌کننده گردد.»
بعضی از داروها با گذشت زمان انقضای شان، مواد سمی از خود تولید می‌کنند و استفاده از آنها بسیار خطرناک است
 
دکتر بخشنده درباره شرایط استاندارد نگهداری هر دارو می‌گوید:
«معمولا روی اغلب داروها، شرایط استاندارد نگهداری دارو نوشته شده است، اما برای بیشتر داروها شرایط مطلوب، نگهداری در هوای خشک و خنک و اجتناب از یخ زدگی است. بنابراین بدترین جا برای نگهداری داروها، مکان‌های مرطوب مانند حمام است.
 
اگر دارو زیر نور آفتاب بماند و بیش از حد داغ شود، بهتر است آن را دور بریزید، حتی اگر تاریخ انقضای آن تمام نشده باشد.
بیشتر داروها با گذشتن عمرشان، خاصیت خود را از دست می‌دهند. البته نه به این معنی که با گذشت یک روز از تاریخ انقضا، دارو کلا خواص خود را از دست بدهد.
 
متخصصان دارو‌سازی معتقدند که قرص ها معمولا بیشترین میزان عمر را در بین داروها دارند، اما عمر داروهای مختلف با هم فرق می‌کند.
هر نوع دارو بسته به جامد یا مایع بودن و مواد نگهدارنده‌ای که در آن وجود دارد، عمر خاصی دارد.»
 
دکتر ابراهیم امینی فرد، متخصص داروسازی نیز می‌گوید:
«عمر داروها با یکدیگر متفاوت است. عمر شربت‌ها به نسبت دیگر فرآورده‌های دارویی نظیر قرص‌ها بسیار اندک است.
 
باید دقت داشته باشیم، وقتی در شربت را باز می‌کنیم، تنها مدت زمان اندکی برای مصرف آن مهلت داریم و تاریخ انقضای شربت ها شامل آنهایی که درب آن باز شده نمی‌شود، چرا که شربت به سرعت فاسد می‌شود.
 
تاریخ انقضای بعضی از فرآورده‌های بیولوژیک و بعضی از واکسن‌ها، بین شش تا نه ماه و نهایتا تا یک سال تعیین شده است.
برای بسیاری از فرآورده‌های جامد مثل قرص‌ها، تاریخ انقضا را تا پنج سال در نظر می‌گیرند.
 
کارخانه سازنده دارو موظف است تاریخ تولید و انقضا را روی دارو ثبت کند تا مصرف‌کننده از وضعیت دارو و انقضای آن باخبر شود.
بعضی از داروها با گذشت زمان انقضای شان، مواد سمی از خود تولید می‌کنند و استفاده از آنها بسیار خطرناک است.
 
در واقع فقط پزشکان و داروسازان می‌توانند بگویند کدام دارو خواصش را از دست می‌دهد و کدام دارو سمی می‌شود و شما به عنوان مصرف‌کننده بهتر است داروهای تاریخ گذشته را دور بریزید.»
 
دکتر علی مصباح متخصص بیماری های داخلی معتقد است:
«اگر داروها در جای مرطوب و یا در مقابل نور آفتاب، در سرما یا گرمای زیاد نگهداری شوند، تجزیه شده و فاسد می شوند و بعضی داروها وقتی که تجزیه می شوند، فقط اثرشان کمتر می شود، اما برخی دیگر بعد از تجزیه به ترکیب کاملا متفاوت و خطرناکی تبدیل می شوند.
 
از این رو استفاده از داروهای تجزیه شده و تاریخ گذشته می تواند برای بیمار، عواقب ناگواری را در برداشته باشد و حتی به مرگ منجر شود.
 
شهروندان باید هنگام خرید دوا به تاریخ مصرف آن توجه داشته باشند.
همچنین خانواده ها نباید از دواهای که در خانه دارند، برای درمان بیماری های دیگر استفاده کنند، زیرا برخی از بیماری ها علایم مشابهی دارند، اما درمان آنها متفاوت می باشد.
 
برای جلوگیری از بروز مسمومیت های دارویی بهتر است که داروها در جایی به دور از دسترس کودکان نگهداری شوند و هرگز نباید شربت هایی که درب آنها باز و مقداری از آنها مصرف شده اند را نگه داشت.»