چگونه بچه ها را به درس خواندن عادت دهیم؟

[♱ ᴠɪᴄᴛᴏʀ ♱]

اگر فرزند شما به درس و مطالعه علاقه ای ندارد بهتر است این مطلب را از دست ندهید.

 

همه ما با بهانه‌هايي كه بچه‌ها براي درس خواندن مي‌آورند، كم و بيش آشنا هستيم. به عنوان مثال براي اين‌كه تكاليفشان را انجام ندهند، مي‌گويم حالم بد است، سر درد دارم، دستم درد مي‌كند، دفترم را گم كرده‌ام و به هر حال سعي در طفره رفتن از انجام تكاليف را دارند و گاهي اوقات نيز مي‌بينم كه هر كاري را به درس خواندن ترجيح مي‌دهند و انجام تكاليف را به وقت ديگري موكول مي‌كنند. فكر مي‌كنيد دليل اين‌گونه رفتارها چيست؟ چرا بعضي بچه‌ها براي انجام تكاليفشان اين‌قدر بي‌علاقه هستند؟ چرا برخي ديگر علي‌رغم اين‌كه مي‌دانند دير يا زود بايد تكاليفشان را انجام دهند، باز هم اين‌قدر از انجام آن طفره مي‌روند و آن را به زماني ديگر موكول مي‌كنند؟

 

آيا به نظر شما راهي وجود دارد كه بتوان رفتار اين‌گونه بچه‌ها را تغيير داد؟ پاسخ نه مثبت است نه منفي. تنها كاري كه مي‌توان انجام داد اين است كه يك سري اصول و قوانيني را با توجه به انتظارات شما و شرايط فرزندتان براي شما مطرح كنيم تا با پيروي از آن‌ها، بتوانيد به نتايج قابل قبولي دست يابيد.

 

نكته قابل توجه اين است كه بچه‌ها بايد ياد بگيرند تكاليفشان را خود به تنهايي انجام دهند. اين كار نيز درست مانند ساير مهارت‌ها نياز به يادگيري دارد. هما‌ن‌طور كه ما به بچه‌ها راه رفتن را مي‌آموزيم و آن‌ها خود دويدن را ياد مي‌گيرند، همان‌گونه كه ما به آن‌ها هجي كردن لغات را ياد مي‌دهيم و آن‌ها خود نوشتن را فرا مي‌گيرند، بنابراين طرز صحيح مطالعه و انجام تكاليف را نيز بايد به آن‌ها آموزش دهيم و اين خود اولين گامي است در جهت موفقيت و پيشرفت تحصيلي فرزندتان، پس به اين نكات با دقت توجه كنيد:

 

1- همواره در جريان امور مدرسه قرار بگيرند. از تكاليف و دروس فرزندتان كاملا آگاه باشيد.
بهتر است بدانيد سياست كاري مدرسه به چه ترتيبي است و انتظارات معلمين از فرزندتان چيست. اگر احيانا با روش‌هاي آن‌ها موافق نيستيد، پيشنهادات خود را به آن‌ها بگوييد تا آن‌ها نيز نقطه نظرات خود را به شما ارايه دهند.

 

2- از مسايل فرزندتان باخبر باشيد.
اگر واقعا قصد داريد تاثير خوب و مثبتي بر روي فرزندتان بگذاريد بايد كاملا از مسايل شخصي او آگاه باشيد. مطمئن باشيد شما تنها كسي هستيد كه مي‌توانيد در اين مسير به او ياري كنيد.

 

رفتارها و عكس‌العمل‌هاي او را مورد ارزيابي قرار دهيد و متوجه شويد كه علت بي‌علاقگي او به درس خواندن چيست.

 

سعي كنيد با صحبت كردن با فرزندتان، او را درك كنيد و دليل بي‌علاقگي او را به مطالعه جويا شويد. برخي از بچه‌ها مي‌گويند: ”دوست ندارم درس بخوانم.“ ”درس خواندن خيلي سخت است.“ ”از درس و كتاب متنفرم.“ بعضي ديگر به جزييات بيشتري اشاره مي‌كنند و مي‌گويند: “معلمم را دوست ندارم.“ ”سر كلاس درس‌ها را متوجه نمي‌شوم و خجالت مي‌كشم از معلم سوال كنم. چون مي‌ترسم بچه‌ها را مسخره كنند.“ ”رياضي را دوست ندارم.“ با دقت كامل به او گوش فرا دهيد، زيرا تمام صحبت‌هاي او براي شما مفيد خواهد بود.

 

همواره به طور واضح با فرزندتان صحبت كنيد. در مورد گفته‌هاي او قضاوت نكنيد و تنها به دنبال يافتن راه‌حل باشيد. البته ممكن است مدتي طول بكشد تا شما متوجه عمق مشكل فرزندتان شويد، ولي سرانجام از لابه‌لاي صحبت‌هاي او پاسخ را پيدا خواهيد كرد. با شناخت كامل فرزندتان، شما مي‌توانيد مشكل او را حل كنيد و راه مناسب را براي پيشرفت در امور درسي او پيدا كنيد.

 

3- به چه دليل مي‌خواهيد فرزندتان درس‌خوان باشد؟
از خودتان بپرسيد: چرا مي‌خواهم رفتار و افكار فرزندم را در مورد درس‌ خواندن تغيير دهم؟ آيا به اين دليل است كه از بحث و مشاجره با او خسته شده‌ام، يا اين‌كه اين موضوع آرامش خانواده را بر هم زده است؟ و يا تنها به اين دليل است كه خودم او را اين طور تربيت كرده‌ام؟ به هيچ يك از اين سوالات نمي‌توان به طور قطع پاسخ مثبت داد. دليل اصلي كه دوست داريم فرزندمان درس‌خوان و اهل مطالعه باشد اين است كه قدرت تمركز بالايي داشته باشد و بتواند حواسش را كاملا بر روي يك موضوع جمع كرده، مطالب درسي را به خوبي درك كند. زيرا تنها در اين صورت است كه او مي‌تواند پله‌هاي ترقي را يكي يكي بالا رود و در زندگي به موفقيت دست يابد.

 

شما نبايد از فرزندتان انتظار داشته باشيد كه تكاليفش را از روي اجبار انجام دهد. نكته قابل توجه اين است كه او بايد در مورد درس خواندن احساس مسووليت كند و هنگامي كه كاري را آغاز كرد، با اراده و جديت كامل آن را به اتمام برساند. قطعا چنين شخصي در زندگي خوشبخت و موفق خواهد شد.

 

4- انتظارات به جايي از او داشته باشيد.
بعد از اين‌كه متوجه شديد به چه دليل مي‌خواهيد فرزندتان درس بخواند و تكاليفش را انجام دهد، نوبت به اين مي‌رسد كه يك سري سياست‌ها و روش‌هايي را اتخاذ كنيد كه با پيروي از آن‌ها بتوانيد به هدفتان راحت‌تر برسيد. شايد اين موضوع به نظر دشوار و پيچيده بيايد. ولي سعي مي‌كنم آن را با يك مثال براي شما روشن كنم. سياست من به اين ترتيب است كه به فرزندم نشان دهم كه براي رسيدن به هدفمان بايد با هم همكاري كنيم و به يكديگر اعتماد كامل داشته باشيم. او نبايد فكر كند من او را مجبور به درس خواندن مي‌كنم و او بايد به حرف‌هاي من گوش دهد. بر عكس بايد مرا مانند يك دوست صميمي ببيند كه بهترين‌ها را براي او آرزومندم.

 

قوانيني كه براي خودم گذاشته‌ام: همواره منصفانه قضاوت كنم و متعادل باشم. ديدم نسبت به مسايل باز باشد و يك طرفه قضاوت نكنم. كاملا براي او توضيح دهم كه انتظارات من از او چيست. با او تند و خشن برخورد نكنم، آرامش خود را حفظ كنم. سعي كنم هيچ‌گاه اين قوانين را زير پا نگذارم. قوانيني كه براي فرزندم در نظر گرفته‌ام: به هيچ عنوان دروغ نگويد و براي رسيدن به موفقيت از هيچ تلاشي دريغ نورزد. (البته اگر در درسي نياز به كمك داشت، آن را مطرح كند) به اين قوانين احترام بگذارد و آن‌ها را تحت هيچ شرايطي نقض نكند.

 

5- ليستي از نقاط مثبت خود و فرزندتان تهيه كنيد.
اگر بخواهيد هر چه سريع‌تر به نتيجه دلخواه دست يابيد،‌ بهتر است با ديدي مثبت به اين قضيه نگاه كنيد. يعني ابتدا تمام نقاط مثبت خود و فرزندتان را روي يك كاغذ بنويسيد. شما مي‌توانيد از ديگر اعضاي خانواده نيز بخواهيد ليستي از نقاط مثبت شما و فرزندتان تهيه كنيد، سپس تمام اين نقطه نظرات را در كنار يكديگر قرار دهيد.

 

فكر مي‌كنيد با اين عمل به چه نتيجه‌اي خواهيد رسيد؟ با تكيه بر نقاط مثبت خود و فرزندتان قادر خواهيد بود فرزندتان را سريع‌تر تحت تاثير قرار دهيد و علاقه‌مند به مطالعه كنيد، بنابراين به هدفتان نزديك‌تر خواهيد شد.

 

6- ابتدا به فكر خود باشيد. (در اين صورت مي‌توانيد شرايط مناسب‌تري را براي فرزندتان مهيا كنيد.)
اگر به خاطر داشته باشيد هنگامي كه در هواپيما نشسته‌ايد، ميهمانداران به مادران توصيه مي‌كنند، در صورتي كه نياز به ماسك اكسيژن داشتيد، ابتدا بايد براي خود و بعد براي كودكتان ماسك را بگذاريد، اگر به اين موضوع با دقت نگاه كنيد متوجه مي‌شويد كه گر چه بسيار دشوار است كه ابتدا به فكر نجات خود باشيم ولي عقل حكم مي‌كند كه اين كار را بكنيم. چرا؟ چون اگر شرايط مادر مناسب نباشد و حالش خوب نباشد، به هيچ عنوان قادر نخواهد بود از كودكش مراقبت كند.

 

به همين دليل است كه براي گرفتن نتيجه بهتر شما بايد اول به فكر خودتان باشيد، به اندازه كافي استراحت كنيد، براي خود ارزش قايل شويد، خودتان را قبول داشته باشيد. در اين حالت است كه شما مي‌توانيد لبخند بر لب داشته باشيد و با مهرباني با فرزندتان برخورد كنيد.

 

7- به فرزندتان نشان دهيد براي نقاط مثبت شخصيتش ارزش قايل هستيد. براي دستيابي به تمام پيشرفت‌ها و موفقيت‌هايش او را مورد تشويق قرار دهيد.
سعي نكنيد اعمال پسنديده و پيشرفت‌هاي او را به زبان نياوريد. بر عكس از هر فرصتي استفاده كنيد و او را مورد تشويق قرار دهيد. با اين عمل، او متوجه مي‌شود كه شما علاوه بر ديدن و ابراز نقاط منفي او، توانايي ابراز كارهاي خوبش را نيز داريد.

 

تشويق و انتقاد را هم زمان با هم به كار نبريد. بسيار ناراحت‌كننده است اگر كسي به شما بگويد: ”عزيزم، امشب غذاي بسيار خوبي درست كرده‌اي، ولي آشپزخانه بسيار نامرتب است.“ ”تو در ادبيات خيلي زرنگي ولي نمي‌دانم چرا در رياضيات اين‌قدر ضعيف هستي.“

 

در اين شرايط، تمام توجه شما به كثيفي آشپزخانه و ضعيف بودن در رياضي جلب مي‌شود. بنابراين اگر انتقاد و تشويق را با هم به كار ببريد، افراد بيشتر متوجه انتقاد و نقاط ضعف خود خواهند شد تا تشويقي كه از آن‌ها به عمل آمده است.

 

بهترين كار اين است كه به محض انجام كار خوب و يا كسب موفقيتي او را مورد تشويق قرار دهيد تا انگيزه لازم را براي تكرار اين عمل در او ايجاد نماييد.

 

8- اوقات مطالعه فرزندتان را لذت‌بخش كنيد.
همواره اوقاتي را براي مطالعه فرزندتان فراهم كنيد كه بهترين اوقات زندگي هر دو شما باشد و در آينده با به خاطر آوردن اين لحظات هرگز دچار پشيماني و عذاب وجدان نشويد.

 

آرام باشيد و لبخند بزنيد. با لبخند زدن نه تنها حال شما بهتر مي‌شود بلكه با اين كار روي فرزندتان تاثير گذاشته و او را تشويق به خوش‌رفتاري مي‌كنيد. اين كار را تمرين كنيد و آن را جدي بگيريد. در هر شرايطي صدايتان را بلند نكنيد حتي اگر فكر مي‌كنيد او دچار اشتباهي شده است. گر چه گاهي اوقات اين كار بسيار سخت است ولي با تمرين و پيروي از يك سري قوانين ساده شما مي‌توانيد در حفظ آرامش خانواده و به موفقيت رساندن فرزندتان موثر باشيد.

 

9- از درس خواندن به عنوان تنبيه استفاده نكنيد. هرگز با رشوه دادن او را مجبور به مطالعه نكنيد.
اغلب ما عادت كرده‌ايم به محض اين‌كه مي‌بينيم فرزندمان رفتار بدي داشته است، به او مي‌گوييم: ”به اتاقت برو و تكاليفت را انجام بده.“ برخي ديگر اين طور مي‌گويند: ”اگر بتواني تكاليفت را نيم ساعته تمام كني، به تو فلان جايزه را مي‌دهم.“

 

بهتر است به جاي اين جملات به او بگوييد: ”به اتاقت برو و يك صفحه در مورد كاري كه انجام داده‌اي بنويس.“ يا اگر كودك نوشتن بلد نيست، به او بگوييد: ”نيم ساعت وقت داري در مورد كارت فكر كني، بعد تو را صدا مي‌كنم، بايد براي من توضيح دهي كه به چه نتيجه‌اي رسيده‌اي. تو اجازه نداري تكاليفت را انجام دهي، مگر اين‌كه اول اين كار را تمام كني. مطمئن باش هر چقدر بيشتر طول بدهي، از وقت بازي بعدازظهرت كم خواهد شد.“ بهتر است براي هر كاري به آن‌ها وقت بدهيد تا آن‌ها طبق آن، كارهايشان را انجام دهند.

 

بعد از اتمام تكاليفشان به آن‌ها بگوييد: ”سر ساعت تكاليفت را انجام دادي، من مي‌خواهم براي خودم چاي بريزم. تو هم مي‌خواهي يا اين‌كه دوست داري بستني بخوري؟“

 

10- به تلاش‌هاي فرزندتان ارج بگذاريد.
رابطه‌تان را با فرزندتان به گونه‌اي طراحي كنيد كه از كنار هم بودن احساس لذت و خوشحالي كنيد. در اين صورت است كه احساساتتان نسبت به يكديگر بهبود مي‌يابد و ناخودآگاه فرزندتان به صحبت‌هاي شما اهميت مي‌دهد و با علاقه بيشتري درس مي‌خواند.

 

هنگامي كه به برخي افراد به اجبار گفته شود كاري را انجام دهند،‌ سخت حاضر به انجام آن مي‌شوند. در صورتي كه اگر خود جزء افرادي باشند كه براي انجام آن كار برنامه‌ريزي كرده باشند، آن كار را با جديت هر چه تمام‌تر به اتمام مي‌رسانند.

 

بنابراين شما نيز مي‌توانيد از او بخواهيد نظراتش را در مورد بهتر درس خواندن و از آن لذت بردن و … براي شما مطرح كند. بعد با يكديگر در مورد آن به طور كامل و واضح صحبت كنيد و با به كارگيري آن‌ها، شرايط زندگي‌تان را تغيير دهيد و او را ناخودآگاه علاقه‌مند به مطالعه كنيد.

 

وظيفه والدين گر چه بسيار سخت و دشوار به نظر مي‌آيد ولي بسيار شيرين است. همه ما براي فرزندانمان ابراز نگراني مي‌كنيم، براي موفقيت‌شان برنامه‌ريزي مي‌كنيم، به آن‌ها اميد مي‌دهيم و آرزوي خوشبختي و سعادت براي آن‌ها مي‌كنيم. ولي اين را بدانيد كه بهترين و بزرگ‌ترين كاري كه شما مي‌توانيد براي فرزندانتان انجام دهيد اين است كه در طول زندگي براي آن‌ها بهترين دوست باشيد، به آن‌ها عشق بورزيد، همراه آن‌ها باشيد و آن‌ها را همواره مورد تشويق خود قرار دهيد. با اين كار شما بهترين خاطرات را براي آن‌ها به يادگار خواهيد گذاشت. قطعا با اين روحيات مثبت فرزندتان لحظه به لحظه به موفقيت بيشتري دست مي‌يابد و در آينده نه چندان دور همين عشق و محبت را نثار فرزندان خود نيز خواهد كرد.