مسجد زیبا و رویایی نصیر الملک - شیراز

[امیر‌حسین]

 نصیر الملک یکی از مساجد قدیمی شیراز میباشد. مسجد نصیر الملک به لحاظ جغرافیایی در محله گود عربان که در قدیم به محله اسحق بیگ معروف بوده واقع در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی شاه چراغ و در کوچه نصیر الملک است.

این بنا ملقب به نصیر الملک شیراز فرزند میرزا علی اکبر عوامل موثر حاکم وقت فارس بنای مسجد را در تاریخ 1294 آغاز و در تاریخ 1305 به پایان برسانید که به معماری میرزا محمدحسن و محمدرضا ساخته شده است.

مسجد نصیر الملک به دستور میرزا حسن علی خان ملقب به نصیر الملک، که از اعیان و اشراف شیراز بود، ساخته شد. معماری آن کار محمد حسن معمار بوده است. مدت ساخت آن حدود 12 سال و از سال 1255 تا 1267 خورشیدی بطول انجامیده است. 

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

مرمت، حفظ و نگهداری این بنای باشکوه و ارزشمند با رعایت استانداردهای بین‌ المللی مرمت آثار تاریخی از سالها پیش توسط موقوفه نصیر الملک به تولیت آقای محمود قوام آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

مسجد نصیرالملک از دیدگاه کاشی کاری ارزنده ترین مسجد ایران و دیدگاه ساختمان سازی به ویژه کاشی کاری و مقرنس بی مانند است مساحت آن 2890 متر مربع و زیر بنای ان 2216 متر مربع است در این مسجد از شیشه‌ های رنگی استفاده شده به همین علت آن را مسجد صورتی ایران نیز میگویند.

مسجد یک سر در ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچه جنوبی و مسجد و به امامزاده جنب آن مرتبط میباشد ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزیینات فراوانی از گل سرخ گل زنبق شیراز است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

این سردر دارای دو جرز است و هر جرز به سه قسمت تقسیم شده و در بالای آن یک تابلو با کاشی هفت رنگ قرار دارد. درب چوبی مسجد دارای قابی سنگی با تزیینات اسلیمی و سنگ یک پارچه بزرگ است و روی آن یک قوس پنج و هفت بکار رفته در بالای قاب سنگی یک کتیبه کوچک که سنگی با شعر شوریده شیرازی و تاریخ ساخت آن با خط نستعلیق آمده است.

از ورودی اصلی مسجد وارد هشتی میشویم که با یک پیچ 90 درجه در سمت چپ به راهرویی میرسد که به حیاط مسجد وصل میشود این هشتی با آجر ساخته شده و تنها به قرینه در ورودی تابلوی از کاشی نصب گردید که در پایین این تابلو شعر معروف سعدی و نام معمار آن آماده است.

حیاط این مسجد به شکل چهار گوش است که در میان آن یک حوض مقابل ایوان مسجد احداث شده و دور تا دور این مسجد با کاشی هفت رنگ تزیین شده است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

این مسجد دارای دو ایوان است ایوان شمالی که با ارتفاع هشت متر ساخته شده و ایوان جنوبی که فاقد کاربری خاصی میباشد به منظور قرینه سازی با ایوان شمالی ایجاد شده است. طاق نمای سمت ایوان جنوبی به علت وجود دو در که یکی به داخل اتاق کوچک ایجاد شده و دیگری به گلدسته ‌ها راه دارد تقارن خود را از دست داده ‌اند.

مسجد نصیر الملک دو شبستان دارد یکی در غرب و دیگری در شرق شبستان شرقی یک شبستان زمستانی بوده که به سمت قبله است همچنین در هوای بسیار گرم تابستان می بایست مورد استفاده قرار میگرفت که جهت جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب و گرم شدن شبستان طراحی شده است.

در پشت این شبستان دری است که به چاه بزرگی باز میشود که به آن گاو چاه میگویند این قسمت محل نگهداری حیوان آبکش هدایت گردیده است. شبستان غربی یکی از زیباترین شبستان‌ های مساجد ایران است که با تزیینات کاشی و آجر با نقاشی ‌هایی از گل سرخ کار شده بود اما تعمیراتی در حدود 70 سال قبل روی آن انجام شده بود که کاشی فیروزه‌ ای روی آن را پوشاند.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

ستونهای مسجد نصیرالملک یکی از زیبا ترین ستونهای اماکن تاریخی شیراز است که با یک سری گلدان شروع میشود این شبستان دارای ستون 6 تایی است که دو طاق چشمه پوشش سقف را نگه داشته پوشش ها از کاربندی 22 است هفت طاق چشمه ‌ای در بین دو ستون قرار دارد در انتهای این ردیف و چشمهای کاشی کاری شده به محراب فوق ‌العاده زیبا میرسیم.

بدنه این مسجد عمدتا آجر است اما معمار برای پرهیز از یکنواختی دیوار کاشی آورده است در شبستان غربی یک محراب بسیار زیبا با ایجاد یک فرورفتگی در بدنه چوبی شبستان ایجاد گردیده است. مسجد نصیر الملک معماری ایران در زمان قاجار است که مانند یک نگین می درخشد که بعد از آن معماری مذهبی دچار افول شد.

تمام سقف، داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و بر روی آن آیات قرآنی نوشته شده است در سمت جنوب طاقی وجود دارد که ارتفاعش کمتر از طاق مروارید است و تمام سطح بیرونی و داخلی آن کاشی ‌کاری شده و سقف آن مانند طاق شمالی مقرنس ‌کاری گشته است در پایان نام محمدحسن معمار و محمدرضا کاشی پز که از معماران و سازندگان بنا بوده ‌اند و نیز تاریخ شروع آن در 1293 هجری قمری و اتمام آن در 1305 هجری قمری ذکر شده است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

مسجد نصیر الملک دارای صحن وسیعی میباشد که در سمت شمال مسجد قرار گرفته است. در ورودی دارای طاق نمایی بزرگ است، که سقف آن با کاشی ‌های رنگارنگ مزین گشته است. درهای ورودی این مسجد، دو در بزرگ چوبی است که در بالای آن بر روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی به مناسبت سازنده مسجد و سال اتمام آن نوشته شده است.

مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی است. شبستان غربی که پوشش آجری دارد و بیشتر بروی آن کار شده و زیباتر است٬ طاق این شبستان بر روی ستونها سنگی و با طرح مارپیچ بر روی آن در دو ردیف شش ‌تایی و به تعداد دوازده عدد به نیت دوازده امام قرار گرفته است و همچنین این شبستان دارای هفت درگاه که آن را به صحن مسجد مرتبط میکند، با هفت در چوبی با شیشه ‌های رنگارنگ میباشد.

سنگتراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل شیراز است. طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاریهای زیبا تزیین شده است. کف آن با کاشی ‌های فیروزه ‌ای و سقف آن با نقش گل و بوته و آیات قرآنی مزین گشته است. این شبستان در واقع شبستان تابستانه محسوب میشود.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

شبستان شرقی که به زیبایی شبستان غربی نیست، شبستان زمستانه به حساب می ‌آید، دارای هفت ستون بدون طرح و ساده است و در یک ردیف در وسط قرار گرفته ‌اند. در جلوی شبستان شرقی، ایوانی قرار گرفته که با هشت طاق نما از حیاط مجزا گشته است. در آن شبستان دری وجود دارد که به یک چاه آب گشوده میشود.

همچنین در این مکان یک حوضچه و یک دالان نیز موجود است. هر دو شبستان بر خلاف معمول به خاطر جهت گیری ساختمان قبله در امتداد محور قبله واقع شده ‌اند.

نمایی از ایوان جنوبی همراه با حیاط و حوض سنگی مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی است. ایوان شمالی دارای سه نیم طاق در سه طرف است و از سمت چهارم به صحن راه دارد، همچنین این ایوان داری 4 غرفه است و سقف میانی آن با مقرنس کاری و کاسه سازی پنج کاسه مزین گشته است. ایوان جنوبی نیز دارای دو گلدسته است و در حیاط آن نیز حوضی مستطیل شکل و سنگی با فواره وجود دارد.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

سقف پنج کاسه ‌ای در سمت شمالی مسجد طاق نمایی به نام طاق مروارید وجود دارد، که تمام سقف، داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و بر روی آن آیات قرآنی نوشته شده است و در دو طرف این طاق نما دو طاق کوچکتر نیز وجود دارد.

در سمت جنوب نیز طاقی وجود دارد که ارتفاعش کمتر از طاق مروارید است و تمام سطح بیرونی و داخلی آن کاشی ‌کاری شده و سقف آن نیز مانند طاق شمالی مقرنس ‌کاری گشته است. بر روی آن نیز دو گلدسته وجود دارد که در ورودی این دو گلدسته دو طاق نمای کوچکتر در دو طرف طاق اصلی وجود دارد.

مسجد نصیر الملک اثرگذارترین پایگاه در فرهنگ و مکتب اسلامی است و با ورود اسلام به ایران و همچنین فارس نقش مسجدها پر رنگ شده و کاربری مذهبی داشته است.

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.