بازی آنلاین
آپلود عکس
باباهای اصفهان
کلمه بابا در زبان فارسی اسم است و در معانی پدر، پیران کامل، رئیس و بزرگ، سرکرده، ریش سفید طایفه، قلندر، هم شهری و آن کس که در کاری بزرگ باشد و پدر بزرگ یا جدّ، استعمال شده است.
این کلمه لقب و شهرت عده زیادی از عرفاء و صوفیها به خصوص در قرن هفتم و هشتم هجری بوده است. ذیلاً به نام عدهای از آنان که در اصفهان بودهاند، اشاره میکنیم و شرح حال بیشتر اینان غیرمعلوم و عموماً از عرفاء بودهاند.(1)
1- «بابا اسماعیل» در رساله ارشاد (ص44) گوید: قبر صاحب بن عباد در بین عوام به بابا اسماعیل معروفست.
1- مرحوم مهدوی نام بیست نفر از باباها را در حواشی کتاب رجال اصفهان یا تذکرهالقبور مرحوم آقای گزی آورده است. رجال اصفهان، ص64 و در صفحه 201، ده نفر دیگر را ذکر کرده و در کتاب دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص152 اسامی 36نفر از باباها را نوشته است. دراین کتاب فهرست باباها را کاملتر کرده است.
2- «بابا اصفهانی».
3- «بابا الهی» در نزدیک مقبره صاحب بن عباد در محله طوقچی.
4- «بابا امیر» نام یکی از باغات چهارباغ اصفهان.
5- «بابا باب الله» نزدیک مسجد ساروتقی در محله جویباره.(1)
6- «بابا بدلاء» در محله دروازه حسن آباد بقعه دارد. (بابا بودلار).
7- «بابا بیات» در اواحر اراضی تخت فولاد جزو اراضی فرودگاه [قدیم اصفهان] قرار گرفت.
8- «بابا پولاد» (در اول تخت فولاد جنب غسالخانه قدیم جزو ساختمان اداره مخابرات گردید.)
9- «بابا توتا» (تونتاب) در محله جویباره اصفهان.
10- «بابا نون تاب» همان بابا توتای سابقالذکر است.
11- «بابا جوزاء» نزدیک شاه میرحمزه در کنار جاده کارلنگ.
12- «بابا حاجی» در قریه بزم رویدشت اصفهان.
13- «بابا حسن» جوی بابا حسن در محله بیدآباد به نام او معروفست.
14- «بابا حیدر» از دهات استان چهارمحال بختیاری است.
15- «بابا خدادوست» بابا دوست خدا در قریه مارچی از دهات رویدشت اصفهان.
16- «بابا دنبه» در پشت باغ نوابیها خیابان صارمیه.
17- «بابارضی» نامش در تذکره نصرآبادی ذکر شده است.(ص284)
18- «بابا رکنالدین» در تخت فولاد، معروفترین باباهای اصفهان.
19- «بابا سرخ» در دنبال نهر جویشاه اصفهان.
20- «بابا سعید» در حوالی اصفهان.
21- «بابا سلطان قلندر».
22- «بابا سنگکی» در نزدیک مسجد جامع اصفهان.
23- «بابا سوخته».
1- بابا باب الله در نزدیک مقبره ساروتقی در محله جهانباره میباشد. ر.ک: رجال اصفهان، ص201.
24- «بابا شهاب» [الدین] در قریه آزادان از بلوک ماربین متصل به شهر.
25- «بابا شیخ احمد» در قریه سهروفیرزوان از بلوک لنجان اصفهان.
26- «باباشیخ حسین» در یکی از دهات سمیرم (در قریه پوده).(1)
27- «باباشیخ علی» در لنجان قریه به نام او معروفست(2) دارای بقعه و بارگاه [میباشد].
28- «باباشیخ علی» در قریه اشکهران از دهات رویدشت اصفهان.
29- «بابا شیخ علی» در قریه گیشی (جیشی) از توابع رویدشت اصفهان.
30- «باباشیر» در بازارچه حسن آباد.
31- «بابا صفی».
32- «باباصلت» در نزدیک مقبره صاحب بن عباد.
33- «بابا عباس».
34- «بابا عبدالله» در کوچه پشت مسجد سلام.
35- «باباعبدالله» در خوزان سده ماربین اصفهان.
36- «باباعبدالله» در لنجان اصفهان.
37- «بابا عریان» در نزدیک مقبره جناب صاحب بن عباد.
38- «بابا علمدار» در محله الیادران(3) اصفهان دارای بقعه و قبری دراز تقریباً به طول هفت متر.
1- قریه پوده اکنون جزو سمیرم نیست و بین طالخونچه و دهاقان واقع است و در تقسیمات کشوری جزو بخش دهاقان از شهرستان شهرضا میباشد.
2- روستای بابا شیخ علی از توابع شهرستان لنجان در مسیر جاده قدیم شهرکرد است.
3- محله الیادران از توابع ماربین در شمال محله لنبان و قسمتی از خیابان های صارمیه (جهاد)، خرم و چهار راه جهاد در آن قرار دارد. دانشمند فرزانه آقای محمد مهریار معتقد است: «واژه الیادران به معنای آریا آتش است، زیرا در زبان پارسی باستان حرف «ل» به «ر» تبدیل میشود و کلمه آریا ساخته میشود. قسمت دوم «دران» خلاصه کلمه آذران است که به معنای آتش یا آتشکده است. ر.ک فرهنگ نامهای کهن اصفهان، جلد اول، ص203. قبرستان الیادران در کنار مقبره باباعلمدار بود که هم اکنون به دو مدرسه یکی دبیرستان دخترانه دهخدا در کنار خیابان جهاد (صارمیه) و دیگری در شمال مقبره به نام مرکز پیشدانشگاهی شریف واقفی داخل کوچه باباعلمدار، تبدیل شده است.
39- «بابا علی» در شاه طور از قراء رویدشت اصفهان معروفست که وی طیالارض داشته است.
40- «بابا فولاد حلوایی» در تخت فولاد اصفهان.
41- «بابا قادر» در حوالی مقبره صاحب بن عباد، اخیراً قبر را از بین برده و مقبره به صورت کتابخانه درآمده [است].
42- «بابا قاسم» در محله میدان کهنه (سبزه میدان) دارای بقعه و بارگاه و از آثار باستانی اصفهان است.
43- «بابا قارداش» در آبچوبه از مزارع جشوقان کوهپایه. عوام وی را دلاک حضرترضا علیهالسلام میدانند.
44- «بابا قزوینی».
45- «بابا قلندر».
46- «بابا لغات»= «بابا لکات» در محله خواجو قرار داشته است (مرآت البلدان ناصری).
47- «بابا لنگر» در نزدیک الور از بلوک کرون اصفهان.
48- «بابا متکا».
49- «بابا محمدعلی».
میرزا طاهر نصرآبادی در تذکرهالشعراء(ص426) مینویسد: بابامحمدعلی در کمال دردمندی بود، صحبت حکیم شفایی را دریافته، در فن مثنوی طبعش خالی از لطف نبود... دو سال قبل از این فوت شد (سال تألیف تذکره 1083هـ میباشد) از اشعار اوست در تعریف پل حسنآباد (پل خواجو).
ندانم چون کنم تعریف آن پـل کزو ایجاد شد راه توکـل شکوه بحر اگر آن جا کشد سر جهد مانند میمونی زچنبر
50- «بابا محمود» پل بابا محمود در لنجان اصفهان معروفست. نزدیک باغ محمود از دهات گرکن لنجان.
51- «بابا ملا» در قریه ازیران رویدشت، بقعه و بارگاه است.
52- «بابا نوش» در نزدیکی سنبلستان در اول کوچهای به نام او از بازارچه نو. بقعه او تجدید بنا گردیده است.
53- «بابا وجدی» (بابا اوحدی) در لنجان.
54- «بابا یحیی» در تکیه بابا رکن الدین در تختفولاد اصفهان.(1)
شرح حال مختصر باباقاسم (شرح حال بابا رکنالدین در کتاب دانشمندان و بزرگان اصفهان [ص153]، رجال اصفهان [ص64] و سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان یالسانالارض و دیگر کتابها نوشته شده است).
بابا قاسم
در ضلع غربی خیابان هاتف نرسیده به خیابان ابنسینا، مقبره باباقاسم قرار دارد. مقبره باباقاسم و در جنب او مدرسه امامیه و یا مدرسه باباقاسم، از آثار قرن هشتم هجری میباشد. برای آگهی از وضع ساختمان مدرسه به کتاب «نفیس گنجینه آثار تاریخی اصفهان» (ص302 تا 310) مراجعه شود.
مقبره باباقاسم که یکی از باباهای اصفهان در قرن هشتم بوده و احتمالاً در این محل ساکن و در مدرسه مجاور تدریس میکرده است، به شکل هرمی و دارای هشت ترک میباشد (مقبره بابا رکنالدین در تختفولاد دارای دوازده ترک و ظاهراً نشانه شیعه دوازده امامی بودن آن است)
شرح حال باباقاسم هم چون دیگر باباهای اصفهان غیرمعلوم اما تصوف و عرفان او و شهرتش از بنای گنبد و بقعه او ظاهر است. گنبد مقبره باباقاسم در سال 741هـ به وسیله سلیمان بن ابیالحسین بن طالوت دامغانی بنا گردیده و در سال 1044هـ به وسیله شخصی به نام آقا زمان فرزند آقا جمال میوه فروش تعمیر شده است.
اسامی خلفاء راشدین در شش شمه کوچک به خط ثلث پوسته شده بر زمینه لاجوردی در بالای درب چوبی مدخل مقبره نوشته شده که نام سه خلیفه اول را مؤمنین شکستهاند و فقط نام مبارک حضرت علی علیهالسلام باقی است و نشانگر آنست که باباقاسم از جمله عرفاء و صوفیه سنی مذهب میباشد.
در داخل بقعه باباقاسم قبری است که صاحب آن، پهلوان میرزاعلی فرزند استاد حیدر متوفی 1153هـ.ق است. ر.ک مصلح الدین مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان، ص71. فوطهباف و تاریخ آن 25ذیحجه سال 985هـ میباشد. نام باباقاسم محمد و سال وفات او ظاهراً 740هـ بوده است. در جنب مقبره باباقاسم قبر آقاهادی خطیب از فضلاء قرن 13هجری میباشد، ماده تاریخ وفاتش که بر سنگ قبر او منقور است.
سال وفات خطیب رفت چو هفتاد روز هادی نام و نشان گفت خرد: «یاغفور» 1297
یعنی 20شوال 1296هـ که هفتاد روز چون برآن افزایند اول سال 1297میشود.
توضیح: مدرسه باباقاسم در عهد صفویه به نام مدرسه صفویه شهرت داشته است به کتاب «تاریخ مدارس دینی اصفهان» یا «اصفهان دارالعلم شرق» تألیف نویسنده مراجعه شود.
کوچه باغ حرم
کوچهای که از محل شیر در کوشک (زاویه درکوشک) و مسجد درکوشک به سمت مسجد و بازارچه رحیم خان میرود را به مناسبت آن که حرم سلاطین و حکمرانان آققویونلو در آن جا بوده کوچه حرم یا کوچه باغ حرم و در سالهای اخیر به نام کوچه کهنه چینها معروف شده است.
از آثار حکمرانان آققویونلو در این کوچه: مدرسه ترکها، حمام زینب بیگم و کوچه حرم میباشد. مسجدی در این کوچه از آثار ترکمانان وجود داشته که به مرور زمان خراب شده بود و فقط زمین آن باقی بود. در سالهای اخیر به دستور حضرت آیتالله حاج سیّدعبدالحسینطیّب، از اجلّه علماء و مؤلفین معاصر و مؤلف 1- کتاب تفسیر «اطیبالبیان» 2- «کلمالطیب» [در عقاید] و غیره، تجدیدبنا گردید.
در باغ حرم، مقبره و خانقاه عارف مشهور مرحوم حاح سیّد احمد دهکردی از مشایخ سلسله خاکساریه قرار دارد. مشارالیه فرزند مرحوم آقا سیّدمحمدباقر حسینی دهکردی است. که در حدود سال 1285هـ در شهرکرد متولد گردید و در موطن خود و اصفهان و نجفاشرف در خدمت بزرگان علماء هم چون آخوند ملامحمد حسین دهکردی، دائی خود در شهرکرد و آقاسیّد ابوالقاسم دهکردی و میرزامحمدحسن نجفی و آخوند کاشی در اصفهان و آخوند خراسانی در نجف تحصیل نمود. وی شاعر و ادیب و عارف بود و در اصفهان خانقاهی ساخته و به ارشاد و هدایت مردمان پرداخته عدهای از خوانین بختیاری از مریدان و ارادتمندان وی بودند. در جریان مشروطیت ایران در زمره آزادیحواهان وارد شده و دراین راه کوششها کرده و یکی از عوامل گرایش خوانین بختیاری به مشروطیت بود. سرانجام در 12جمادیالاولی سال 1339در اصفهان وفات یافته در خانقاه خود مدفون گردید. در طریفت به نام «رحمت علیشاه حقانی» معروف بوده است. کتابهای زیر از آثار اوست: 1- آغاز حقیقت 2- برهان حقیقتنامه 3- رشحات رحمت 4- دیوان اشعار 5- مثنوی در شرح و تفسیر آیه نور 6- مثنوی در شرح و توضیح حدیث کمیل در معنی حقیقت که از حضرت امیر علیهالسلام سؤال کرد 7- منطقالطیر منظوم در شرح هفت وادی و غیره.(1)
مزار باغ درویش
در یکی از کوچههای خیابان کاوه در سمت مغرب که به سمت شمسآباد تیران و آهنگران و بالاخره دروازه تهران میرود، آثار گورستان قدیمی مشاهده میشود که دو بقعه نیمه خراب و یک بقعه خراب در داخل یکی از باغات آن جا به نام باغ درویش موجود بود.
قبر دو بقعه بدون سنگ لوح و هیچگونه اثری که صاحب قبر شناخته شود نداشت و برحسب اظهار یکی از پیران محل از قول پدرش آن جا را قبر یکی از خانزادگان زندیه میدانست و از اسم و رسم آن اظهار بیاطلاعی مینمود، اما قبور داخل باغ که بر روی سکوئی قرار داشت و دارای سنگ لوح بود به قرار زیر مشاهده و در تاریخ پنجشنبه 23/5/48 با چندی از دوستان از آن جمله مرحوم عباس بهشتیان، که حقاً عاشق و شیفته این گونه آثار متروکه و گمنام بود، بدان جا رفته و با دقت مورد نظر قرار داده و گفتار چند تن از مردم این ناحیه را از مرد و زن درباره آنها شنیده و در مقدمه کتاب «دانشمندان و بزرگان اصفهان» [صیا] در همان تاریخ ثبت کرده اینک اسامی مدفونین:
1- «رکن الدین مسعود» فوت 7ذیالحجه الحرام سال 926هـ.ق.
2- «بیبی جهان دختر زینالدین علی بن ظهیرالدین ابراهیم رنانی» فوت 12
1- سیّدمصلحالدین مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان؛ ص114؛ سیّدمصلحالدین مهدوی، رجال اصفهان، ص176. رمضان 912هـ.ق.
3- «دختر جلالالدین جابراصفهانی» فوت پنج شنبه 22رجب 975هـ.ق. و چند [دو] قبر دیگر که سنگ لوح آنان خوانده نشد. قبر وسط که هیچ گونه آثاری نداشت را گفتند: محمدعرفه نام داشته است.
بقعه از آثار قرن دهم هجری و مدفونین از بزرگان و رؤسا بودهاند.
در سالهای اخیر، در زمان حکومت سابق نمیدانم به چه علت اداره اوقاف وقت آن جا را امامزاده معرفی کرد(1) و باغ آن جا را که ملکیت اشخاص بود، تصرف کرده و مردم نیز از روی حسن نیت و پاکی اعتقاد هدایا و نذوراتی تقدیم داشته برای آن جا بقعه و بارگاهی ساختند و با این سیاست از اهمیت و موقعیت سایر امامزادگان محترم ندانسته کاستند.
1- در تاریخ 27/5/79 برای مشاهده آثار و قبوری که مرحوم مهدوی نام برده به شمس آباد رفتم، به پیرمردی 63ساله به نام آقای مصطفی نریمانی مستخدم مدرسه راهنمایی عرفان برخورد کردم. وی بیان داشت: «من خادم امامزاده اسماعیل در خیابان هاتف بودم. روزی «سرهنگ زاهدی» رئیس اوقاف وقت، به من حکمی داد که از این پس خادم امامزاده ابوالبرکات هستی، بنده نیز به این محل آمدم، دو تا باغ بود یکی به نام «درویش» حدود 150متری جنوب مادی شمسآباد و دیگری «باغ ملا» چسبیده به شمال مادی. در هر دو باغ بقعههایی بود. در بقعه باغ ملا حدود پنح قبر بود و در باغ درویش دوازده قبر وجود داشت که سرهنگ زاهدی میگفت این جا امامزاده است و دستور داد در باغ درویش بقعهای دایرهای بزرگ با آحر بسازند که گنبد آن ناتمام ماند. در سال 56روزی آمد و دستور داد تمام نذورات و اسباب و وسایل اهدایی مردم را به مسجدی که به نام خودش در کنار رودخانه زایندهرود نزدیک پل ابوذر فعلی ساخته بود، منتقل کردند. سال اول انقلاب اسلامی مردم شمسآباد پیگیری کردند و هر دو باغ را به مدرسه تبدیل کردند و من هم مستخدم مدرسهای که در باغ درویش ساختند، شدم. اکنون بقعه باغ درویش که سرهنگ زاهدی آن را سخت، نمازخانه مدرسه است و روی همه قبور سنگفرش شده است و بقعه باغ ملا را نیز در هنگام ساختن مدرسه خراب کردند.
شایان توجه است احکامی که آقای مصطفی نریمانی نشان داد، مراتب گفتههای وی را تأیید میکرد. هم اکنون باغ درویش به مدرسه راهنمایی عرفان و باغ ملا یا سیّد به دبستان و مدرسه راهنمایی دخترانه مریم تبدیل شده است. تاریخ تأسیس هر دو مدرسه سال 1359ش میباشد، ولی در آن هیچ گونه آثار قبوری دیده نمیشود و آقای مصطفی نریمانی محل بقعه «باغ ملا» را در کنار دیوار غربی مدرسه مریم نشان داد.
شرح سنگها و دیگر مطالب در مقدمه کتاب «دانشمندان و بزرگان اصفهان» ملاحظه شود.
کلمه بابا در زبان فارسی اسم است و در معانی پدر، پیران کامل، رئیس و بزرگ، سرکرده، ریش سفید طایفه، قلندر، هم شهری و آن کس که در کاری بزرگ باشد و پدر بزرگ یا جدّ، استعمال شده است.
این کلمه لقب و شهرت عده زیادی از عرفاء و صوفیها به خصوص در قرن هفتم و هشتم هجری بوده است. ذیلاً به نام عدهای از آنان که در اصفهان بودهاند، اشاره میکنیم و شرح حال بیشتر اینان غیرمعلوم و عموماً از عرفاء بودهاند.(1)
1- «بابا اسماعیل» در رساله ارشاد (ص44) گوید: قبر صاحب بن عباد در بین عوام به بابا اسماعیل معروفست.
1- مرحوم مهدوی نام بیست نفر از باباها را در حواشی کتاب رجال اصفهان یا تذکرهالقبور مرحوم آقای گزی آورده است. رجال اصفهان، ص64 و در صفحه 201، ده نفر دیگر را ذکر کرده و در کتاب دانشمندان و بزرگان اصفهان، ص152 اسامی 36نفر از باباها را نوشته است. دراین کتاب فهرست باباها را کاملتر کرده است.
2- «بابا اصفهانی».
3- «بابا الهی» در نزدیک مقبره صاحب بن عباد در محله طوقچی.
4- «بابا امیر» نام یکی از باغات چهارباغ اصفهان.
5- «بابا باب الله» نزدیک مسجد ساروتقی در محله جویباره.(1)
6- «بابا بدلاء» در محله دروازه حسن آباد بقعه دارد. (بابا بودلار).
7- «بابا بیات» در اواحر اراضی تخت فولاد جزو اراضی فرودگاه [قدیم اصفهان] قرار گرفت.
8- «بابا پولاد» (در اول تخت فولاد جنب غسالخانه قدیم جزو ساختمان اداره مخابرات گردید.)
9- «بابا توتا» (تونتاب) در محله جویباره اصفهان.
10- «بابا نون تاب» همان بابا توتای سابقالذکر است.
11- «بابا جوزاء» نزدیک شاه میرحمزه در کنار جاده کارلنگ.
12- «بابا حاجی» در قریه بزم رویدشت اصفهان.
13- «بابا حسن» جوی بابا حسن در محله بیدآباد به نام او معروفست.
14- «بابا حیدر» از دهات استان چهارمحال بختیاری است.
15- «بابا خدادوست» بابا دوست خدا در قریه مارچی از دهات رویدشت اصفهان.
16- «بابا دنبه» در پشت باغ نوابیها خیابان صارمیه.
17- «بابارضی» نامش در تذکره نصرآبادی ذکر شده است.(ص284)
18- «بابا رکنالدین» در تخت فولاد، معروفترین باباهای اصفهان.
19- «بابا سرخ» در دنبال نهر جویشاه اصفهان.
20- «بابا سعید» در حوالی اصفهان.
21- «بابا سلطان قلندر».
22- «بابا سنگکی» در نزدیک مسجد جامع اصفهان.
23- «بابا سوخته».
1- بابا باب الله در نزدیک مقبره ساروتقی در محله جهانباره میباشد. ر.ک: رجال اصفهان، ص201.
24- «بابا شهاب» [الدین] در قریه آزادان از بلوک ماربین متصل به شهر.
25- «بابا شیخ احمد» در قریه سهروفیرزوان از بلوک لنجان اصفهان.
26- «باباشیخ حسین» در یکی از دهات سمیرم (در قریه پوده).(1)
27- «باباشیخ علی» در لنجان قریه به نام او معروفست(2) دارای بقعه و بارگاه [میباشد].
28- «باباشیخ علی» در قریه اشکهران از دهات رویدشت اصفهان.
29- «بابا شیخ علی» در قریه گیشی (جیشی) از توابع رویدشت اصفهان.
30- «باباشیر» در بازارچه حسن آباد.
31- «بابا صفی».
32- «باباصلت» در نزدیک مقبره صاحب بن عباد.
33- «بابا عباس».
34- «بابا عبدالله» در کوچه پشت مسجد سلام.
35- «باباعبدالله» در خوزان سده ماربین اصفهان.
36- «باباعبدالله» در لنجان اصفهان.
37- «بابا عریان» در نزدیک مقبره جناب صاحب بن عباد.
38- «بابا علمدار» در محله الیادران(3) اصفهان دارای بقعه و قبری دراز تقریباً به طول هفت متر.
1- قریه پوده اکنون جزو سمیرم نیست و بین طالخونچه و دهاقان واقع است و در تقسیمات کشوری جزو بخش دهاقان از شهرستان شهرضا میباشد.
2- روستای بابا شیخ علی از توابع شهرستان لنجان در مسیر جاده قدیم شهرکرد است.
3- محله الیادران از توابع ماربین در شمال محله لنبان و قسمتی از خیابان های صارمیه (جهاد)، خرم و چهار راه جهاد در آن قرار دارد. دانشمند فرزانه آقای محمد مهریار معتقد است: «واژه الیادران به معنای آریا آتش است، زیرا در زبان پارسی باستان حرف «ل» به «ر» تبدیل میشود و کلمه آریا ساخته میشود. قسمت دوم «دران» خلاصه کلمه آذران است که به معنای آتش یا آتشکده است. ر.ک فرهنگ نامهای کهن اصفهان، جلد اول، ص203. قبرستان الیادران در کنار مقبره باباعلمدار بود که هم اکنون به دو مدرسه یکی دبیرستان دخترانه دهخدا در کنار خیابان جهاد (صارمیه) و دیگری در شمال مقبره به نام مرکز پیشدانشگاهی شریف واقفی داخل کوچه باباعلمدار، تبدیل شده است.
39- «بابا علی» در شاه طور از قراء رویدشت اصفهان معروفست که وی طیالارض داشته است.
40- «بابا فولاد حلوایی» در تخت فولاد اصفهان.
41- «بابا قادر» در حوالی مقبره صاحب بن عباد، اخیراً قبر را از بین برده و مقبره به صورت کتابخانه درآمده [است].
42- «بابا قاسم» در محله میدان کهنه (سبزه میدان) دارای بقعه و بارگاه و از آثار باستانی اصفهان است.
43- «بابا قارداش» در آبچوبه از مزارع جشوقان کوهپایه. عوام وی را دلاک حضرترضا علیهالسلام میدانند.
44- «بابا قزوینی».
45- «بابا قلندر».
46- «بابا لغات»= «بابا لکات» در محله خواجو قرار داشته است (مرآت البلدان ناصری).
47- «بابا لنگر» در نزدیک الور از بلوک کرون اصفهان.
48- «بابا متکا».
49- «بابا محمدعلی».
میرزا طاهر نصرآبادی در تذکرهالشعراء(ص426) مینویسد: بابامحمدعلی در کمال دردمندی بود، صحبت حکیم شفایی را دریافته، در فن مثنوی طبعش خالی از لطف نبود... دو سال قبل از این فوت شد (سال تألیف تذکره 1083هـ میباشد) از اشعار اوست در تعریف پل حسنآباد (پل خواجو).
ندانم چون کنم تعریف آن پـل کزو ایجاد شد راه توکـل شکوه بحر اگر آن جا کشد سر جهد مانند میمونی زچنبر
50- «بابا محمود» پل بابا محمود در لنجان اصفهان معروفست. نزدیک باغ محمود از دهات گرکن لنجان.
51- «بابا ملا» در قریه ازیران رویدشت، بقعه و بارگاه است.
52- «بابا نوش» در نزدیکی سنبلستان در اول کوچهای به نام او از بازارچه نو. بقعه او تجدید بنا گردیده است.
53- «بابا وجدی» (بابا اوحدی) در لنجان.
54- «بابا یحیی» در تکیه بابا رکن الدین در تختفولاد اصفهان.(1)
شرح حال مختصر باباقاسم (شرح حال بابا رکنالدین در کتاب دانشمندان و بزرگان اصفهان [ص153]، رجال اصفهان [ص64] و سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان یالسانالارض و دیگر کتابها نوشته شده است).
بابا قاسم
در ضلع غربی خیابان هاتف نرسیده به خیابان ابنسینا، مقبره باباقاسم قرار دارد. مقبره باباقاسم و در جنب او مدرسه امامیه و یا مدرسه باباقاسم، از آثار قرن هشتم هجری میباشد. برای آگهی از وضع ساختمان مدرسه به کتاب «نفیس گنجینه آثار تاریخی اصفهان» (ص302 تا 310) مراجعه شود.
مقبره باباقاسم که یکی از باباهای اصفهان در قرن هشتم بوده و احتمالاً در این محل ساکن و در مدرسه مجاور تدریس میکرده است، به شکل هرمی و دارای هشت ترک میباشد (مقبره بابا رکنالدین در تختفولاد دارای دوازده ترک و ظاهراً نشانه شیعه دوازده امامی بودن آن است)
شرح حال باباقاسم هم چون دیگر باباهای اصفهان غیرمعلوم اما تصوف و عرفان او و شهرتش از بنای گنبد و بقعه او ظاهر است. گنبد مقبره باباقاسم در سال 741هـ به وسیله سلیمان بن ابیالحسین بن طالوت دامغانی بنا گردیده و در سال 1044هـ به وسیله شخصی به نام آقا زمان فرزند آقا جمال میوه فروش تعمیر شده است.
اسامی خلفاء راشدین در شش شمه کوچک به خط ثلث پوسته شده بر زمینه لاجوردی در بالای درب چوبی مدخل مقبره نوشته شده که نام سه خلیفه اول را مؤمنین شکستهاند و فقط نام مبارک حضرت علی علیهالسلام باقی است و نشانگر آنست که باباقاسم از جمله عرفاء و صوفیه سنی مذهب میباشد.
در داخل بقعه باباقاسم قبری است که صاحب آن، پهلوان میرزاعلی فرزند استاد حیدر متوفی 1153هـ.ق است. ر.ک مصلح الدین مهدوی، سیری در تاریخ تخت فولاد اصفهان، ص71. فوطهباف و تاریخ آن 25ذیحجه سال 985هـ میباشد. نام باباقاسم محمد و سال وفات او ظاهراً 740هـ بوده است. در جنب مقبره باباقاسم قبر آقاهادی خطیب از فضلاء قرن 13هجری میباشد، ماده تاریخ وفاتش که بر سنگ قبر او منقور است.
سال وفات خطیب رفت چو هفتاد روز هادی نام و نشان گفت خرد: «یاغفور» 1297
یعنی 20شوال 1296هـ که هفتاد روز چون برآن افزایند اول سال 1297میشود.
توضیح: مدرسه باباقاسم در عهد صفویه به نام مدرسه صفویه شهرت داشته است به کتاب «تاریخ مدارس دینی اصفهان» یا «اصفهان دارالعلم شرق» تألیف نویسنده مراجعه شود.
کوچه باغ حرم
کوچهای که از محل شیر در کوشک (زاویه درکوشک) و مسجد درکوشک به سمت مسجد و بازارچه رحیم خان میرود را به مناسبت آن که حرم سلاطین و حکمرانان آققویونلو در آن جا بوده کوچه حرم یا کوچه باغ حرم و در سالهای اخیر به نام کوچه کهنه چینها معروف شده است.
از آثار حکمرانان آققویونلو در این کوچه: مدرسه ترکها، حمام زینب بیگم و کوچه حرم میباشد. مسجدی در این کوچه از آثار ترکمانان وجود داشته که به مرور زمان خراب شده بود و فقط زمین آن باقی بود. در سالهای اخیر به دستور حضرت آیتالله حاج سیّدعبدالحسینطیّب، از اجلّه علماء و مؤلفین معاصر و مؤلف 1- کتاب تفسیر «اطیبالبیان» 2- «کلمالطیب» [در عقاید] و غیره، تجدیدبنا گردید.
در باغ حرم، مقبره و خانقاه عارف مشهور مرحوم حاح سیّد احمد دهکردی از مشایخ سلسله خاکساریه قرار دارد. مشارالیه فرزند مرحوم آقا سیّدمحمدباقر حسینی دهکردی است. که در حدود سال 1285هـ در شهرکرد متولد گردید و در موطن خود و اصفهان و نجفاشرف در خدمت بزرگان علماء هم چون آخوند ملامحمد حسین دهکردی، دائی خود در شهرکرد و آقاسیّد ابوالقاسم دهکردی و میرزامحمدحسن نجفی و آخوند کاشی در اصفهان و آخوند خراسانی در نجف تحصیل نمود. وی شاعر و ادیب و عارف بود و در اصفهان خانقاهی ساخته و به ارشاد و هدایت مردمان پرداخته عدهای از خوانین بختیاری از مریدان و ارادتمندان وی بودند. در جریان مشروطیت ایران در زمره آزادیحواهان وارد شده و دراین راه کوششها کرده و یکی از عوامل گرایش خوانین بختیاری به مشروطیت بود. سرانجام در 12جمادیالاولی سال 1339در اصفهان وفات یافته در خانقاه خود مدفون گردید. در طریفت به نام «رحمت علیشاه حقانی» معروف بوده است. کتابهای زیر از آثار اوست: 1- آغاز حقیقت 2- برهان حقیقتنامه 3- رشحات رحمت 4- دیوان اشعار 5- مثنوی در شرح و تفسیر آیه نور 6- مثنوی در شرح و توضیح حدیث کمیل در معنی حقیقت که از حضرت امیر علیهالسلام سؤال کرد 7- منطقالطیر منظوم در شرح هفت وادی و غیره.(1)
مزار باغ درویش
در یکی از کوچههای خیابان کاوه در سمت مغرب که به سمت شمسآباد تیران و آهنگران و بالاخره دروازه تهران میرود، آثار گورستان قدیمی مشاهده میشود که دو بقعه نیمه خراب و یک بقعه خراب در داخل یکی از باغات آن جا به نام باغ درویش موجود بود.
قبر دو بقعه بدون سنگ لوح و هیچگونه اثری که صاحب قبر شناخته شود نداشت و برحسب اظهار یکی از پیران محل از قول پدرش آن جا را قبر یکی از خانزادگان زندیه میدانست و از اسم و رسم آن اظهار بیاطلاعی مینمود، اما قبور داخل باغ که بر روی سکوئی قرار داشت و دارای سنگ لوح بود به قرار زیر مشاهده و در تاریخ پنجشنبه 23/5/48 با چندی از دوستان از آن جمله مرحوم عباس بهشتیان، که حقاً عاشق و شیفته این گونه آثار متروکه و گمنام بود، بدان جا رفته و با دقت مورد نظر قرار داده و گفتار چند تن از مردم این ناحیه را از مرد و زن درباره آنها شنیده و در مقدمه کتاب «دانشمندان و بزرگان اصفهان» [صیا] در همان تاریخ ثبت کرده اینک اسامی مدفونین:
1- «رکن الدین مسعود» فوت 7ذیالحجه الحرام سال 926هـ.ق.
2- «بیبی جهان دختر زینالدین علی بن ظهیرالدین ابراهیم رنانی» فوت 12
1- سیّدمصلحالدین مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان؛ ص114؛ سیّدمصلحالدین مهدوی، رجال اصفهان، ص176. رمضان 912هـ.ق.
3- «دختر جلالالدین جابراصفهانی» فوت پنج شنبه 22رجب 975هـ.ق. و چند [دو] قبر دیگر که سنگ لوح آنان خوانده نشد. قبر وسط که هیچ گونه آثاری نداشت را گفتند: محمدعرفه نام داشته است.
بقعه از آثار قرن دهم هجری و مدفونین از بزرگان و رؤسا بودهاند.
در سالهای اخیر، در زمان حکومت سابق نمیدانم به چه علت اداره اوقاف وقت آن جا را امامزاده معرفی کرد(1) و باغ آن جا را که ملکیت اشخاص بود، تصرف کرده و مردم نیز از روی حسن نیت و پاکی اعتقاد هدایا و نذوراتی تقدیم داشته برای آن جا بقعه و بارگاهی ساختند و با این سیاست از اهمیت و موقعیت سایر امامزادگان محترم ندانسته کاستند.
1- در تاریخ 27/5/79 برای مشاهده آثار و قبوری که مرحوم مهدوی نام برده به شمس آباد رفتم، به پیرمردی 63ساله به نام آقای مصطفی نریمانی مستخدم مدرسه راهنمایی عرفان برخورد کردم. وی بیان داشت: «من خادم امامزاده اسماعیل در خیابان هاتف بودم. روزی «سرهنگ زاهدی» رئیس اوقاف وقت، به من حکمی داد که از این پس خادم امامزاده ابوالبرکات هستی، بنده نیز به این محل آمدم، دو تا باغ بود یکی به نام «درویش» حدود 150متری جنوب مادی شمسآباد و دیگری «باغ ملا» چسبیده به شمال مادی. در هر دو باغ بقعههایی بود. در بقعه باغ ملا حدود پنح قبر بود و در باغ درویش دوازده قبر وجود داشت که سرهنگ زاهدی میگفت این جا امامزاده است و دستور داد در باغ درویش بقعهای دایرهای بزرگ با آحر بسازند که گنبد آن ناتمام ماند. در سال 56روزی آمد و دستور داد تمام نذورات و اسباب و وسایل اهدایی مردم را به مسجدی که به نام خودش در کنار رودخانه زایندهرود نزدیک پل ابوذر فعلی ساخته بود، منتقل کردند. سال اول انقلاب اسلامی مردم شمسآباد پیگیری کردند و هر دو باغ را به مدرسه تبدیل کردند و من هم مستخدم مدرسهای که در باغ درویش ساختند، شدم. اکنون بقعه باغ درویش که سرهنگ زاهدی آن را سخت، نمازخانه مدرسه است و روی همه قبور سنگفرش شده است و بقعه باغ ملا را نیز در هنگام ساختن مدرسه خراب کردند.
شایان توجه است احکامی که آقای مصطفی نریمانی نشان داد، مراتب گفتههای وی را تأیید میکرد. هم اکنون باغ درویش به مدرسه راهنمایی عرفان و باغ ملا یا سیّد به دبستان و مدرسه راهنمایی دخترانه مریم تبدیل شده است. تاریخ تأسیس هر دو مدرسه سال 1359ش میباشد، ولی در آن هیچ گونه آثار قبوری دیده نمیشود و آقای مصطفی نریمانی محل بقعه «باغ ملا» را در کنار دیوار غربی مدرسه مریم نشان داد.
شرح سنگها و دیگر مطالب در مقدمه کتاب «دانشمندان و بزرگان اصفهان» ملاحظه شود.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
