انواع اختلالات شخصیتی

[sober]

شخصیت یعنی مجموعهای از رفتار و شیوههای تفکر وهیجانیشخص در زندگی روزمره که با ویژگی های بی همتا بودن، ثبات(پایداری) و قابلیت پیشبینی مشخص میشود. از این تعریف این نکات قابل استنباط است:
بی همتایی و تفاوت:
شخصیت یک فرد بیهمتاست و با وجود بعضی مشابهتها، دو شخصیت یکسان و همسان وجودندارد.
ثبات داشتن و پایداری:
اگر چه افراد در شرایط و محیط های گوناگون، ظاهرا رفتارهای متضاد و مختلفیدارند، ولی در طول زمان (مثلا چندین دهه) رفتار و همچنین شیوه تفکر آن ها دارای یکثبات نسبتا دائمی است.
قابلیت پیش بینی:
با توجه و مطالعه رفتار و نوع تفکر اشخاص میتوان سبک رفتاری و تفکری آنها را بااحتمال زیاد پیش بینی کرد. قابلیت پیش بینی رفتار با "ثبات در رفتار" رابطه متقابلدارد.
اختلال شخصیت چیست؟
آیا تا به حال کسی را دیدهاید که در برابر یک انتقاد ساده، واکنش خشمگینانهشدیدی داشته باشد؟
آیا از خود پرسیدهاید که:
چرا بعضی از افراد انواع "خال کوبی" را روی پوست خود دارند؟
چرا بعضی از افراد برای خود، خانواده و ... برنامه ریزی سختگیرانه دارند، بهصورتی که در شرایط بحرانی هم حاضر به تغییر آن نیستند؟
اختلالات شخصیتی گروهی از حالات روانی می باشند كه بیماری نبوده، بلكهشیوه های رفتاری هستند. خصوصیات این اختلالات عبارتند از:
* الگوهای رفتاری نسبتاً ثابت، انعطاف ناپذیر و ناسازگار كه به بروز مشكلاتی درارتباط برقرار كردن با دیگران و مشكلات شغلی و قانونی منجر می گردد.
* افراد دچار این حالات تصور می كنند كه الگوهای رفتاری شان طبیعی و صحیحاست.
* شخصیت این افراد در برخورد با موقعیتهایی که واکنش با آن ها مستلزم تغییراتو تصمیمات جدید است، ناسازگارمی باشد، یعنی تفکر و رفتار انعطاف ناپذیری از خودبروز میدهند.
بنابراین، اختلال شخصیت یعنی رفتارهای ناسازگار و انعطاف ناپذیر در برخورد بامحیط و موقعیت ها.
انواع اختلال شخصیت:
بدبین(پارانویید):
این افراد دارای شك و بی اعتمادی غیر منطقی هستند و حالت تدافعی و حساسیت بیش ازحدی نسبت به دیگران دارند.
منزوی(اسكیزویید):
از نظر هیجانی سرد هستند. در برقراری ارتباط با دیگران مشكل دارند. گوشهگیر ، خجالتی، خرافاتی و از نظر اجتماعی منزوی هستند
.
وسواسی:
كمال گرا، دارای عادت خشك و مردد بوده و نیازهای طبیعی خود را مهار میكنند.
نمایشی(هیستریك):
وابسته، فاقد بلوغ فكری، زود رنج، عاطل و باطل، دائم خواستار تشویق و توجهدیگران بوده و با ظواهر یا رفتار خود با دیگران ارتباط برقرار می كنند(جلب توجه میكنند).
خودشیفته(نارسیستیك):
دارای یك حس خودباوری بیش از حد بوده و شیفته قدرت هستند. نسبت به دیگران بیعلاقه هستند. خواستار توجه دیگران بوده و احساس می كنند كه سزاوار توجه ویژههستند.
دوری گزین(اجتنابی):
ترس و واكنش بیش از معمول نسبت به رد شدن،اعتمادبه نفس پایین، از نظر اجتماعی گوشه گیر و وابسته هستند.
وابسته:
غیرفعال، بیش از حد پذیرای نظرات دیگران، ناتوان در تصمیم گیری و فاقد اطمینانهستند. بی تفاوت، مهاجم، سرسخت، بدخلق و قهركننده، ترسان از صاحب اختیار بودن و سهلانگار هستند. همیشه كارها را به تعویق انداخته، استدلالی بوده و به سختی از دیگرانكمك پذیرفته یا عقاید خود را كنار می گذارند.
ضداجتماعی:
خودپسند، بی عاطفه، بی نظم و بی قاعده، تحریك پذیر و بی پروا هستند. از تجارب،درس عبرت نمی گیرند و در تحصیل و كار ناموفق هستند.
بینابینی:
تحریك پذیر، دارای شخصیت ناپایدار و تغییر شخصیتی هستند. احساسات خود از جملهخشم،ترس و احساس گناه را نابجا بروز می دهند. نمی توانند خود را كنترل كنند. مشكلاتهویتی دارند. ممكن است اقدام به خودزنی كنند(ایجاد جراحت یا سوزاندن قسمتی از بدنبرای كاهش تنش خود) و گاهی دست بهخودكشی میزنند.
عوامل افزایش دهنده خطر:
* سابقه سوء رفتار دیگران با فرد در كودكی
* سابقه خانوادگی اختلالات خلقی
عواقب مورد انتظار:
درمان برای برخی بیماران مؤثر بوده و یك تغییر تدریجی در شخصیت و رفتار به همراهدارد. برای سایر بیماران درمان نقش نگه دارنده داشته و در مورد برخی بیماران، نتیجهی درمان ناامید كننده است.
عوارض احتمالی:
- مشكل در حفظ شغل و ارتباط با دیگران،اضطرابوافسردگی
- سوءمصرف داروها
- عدم پایبندی به درمان
- خودكشی
میزان شیوع اختلال شخصیت
شیوع در جمعیت کلی
میزان شیوع اختلال شخصیت در کل جمعیت حدود 4 تا 6 درصد برآورد شده است. اگر چهدر بین انواع مختلف اختلالات شخصیتی، تفاوت های معنیداری وجود دارد، برای مثالبرآوردها برای اختلال پارانوئید حدود(5/0 تا 5/2 درصد) است، در حالی که برای اختلالاجتنابی بین(1 تا 10 درصد) اعلام شده است.
شیوع در بین دو جنس
در میزان شیوع اختلال شخصیت بین دو جنس، تفاوت های معنیدار دیده می شود. براینمونه طبق برآوردها، اختلال ضداجتماعی واختلالوسواسی- جبری در مردان بیشتر از زنان است. اختلال نمایشی و وابسته در زنان بیشتر ازمردان(گاهی دو برابر مردان) است.
درمان :
درمان این اختلالات مستلزم اعتماد متقابل بین درمانگر و بیمار است. تحقق این امرممكن است مشكل باشد، زیرا در این اختلالات اغلب انگیزه دریافت درمان مربوط بهاطرافیان بیمار است نه خود بیمار. دو راه کار درمانی وجود دارد:
1- درمان روان شناختی
* خانواده درمانی و گروه درمانی
* روش های تغییر رفتار با یادگیری مهارت های اجتماعی، تقویت رفتارهای به جا،محدودكردن رفتارهای نابجا، یادگیری بروز احساسات، تحلیل شخصی از رفتار و مسؤولیتپذیری در مورد رفتارها.
2- دارو درمانی
هیچ دارویی برای علاج یا درمان اختلالات شخصیتی وجود ندارد، ولی ممكن استداروهایی برای درمان بیماری های همراه با آن تجویز شوند، مثلاً:
- داروهایضد افسردگی
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضد روان پریشی
دکتر فاطمه آقامحمدرضا
منابع:
- روانپزشکی بالینی /تالیف دکتر قلعه بندی