نقش پیش فرض های علوم درتفسیرقرآن ازمنظرعلامه طباطبایی

[_ʀᴇᴠᴇʀsᴇ sᴇɴsᴇ_]

باتوجه به مقدمه تفسیرالمیزان مبنای مرحوم علامه طباطبایی درروش تفسیرقرآن همان روش عقلایی است به این معنا که قرآن باروش های زبان شناسی متعارف وعقلایی که هرکلامی فهم وتفسیر می شود فهمیده می شود اولا وثانیا محکمات وغررآیات قرآنی مفسر متشابهات آن است.این مبنا مبتنی برسه پیش فرض است یک :خدای متعال درقرآن به زبان متعارف سخن گفته ،دو:قرآن نوروهدایت وتبیان است خصوصا نسبت به الفاظ خودش؛سه :سمبلیک سخن نگفته وزبان قرآن واقع نماست ،فلذا درتفسیر قرآن دردایره فهم الفاظ نیازی به پیش فرض های علوم بشری نیست اما ازیک نقطه نبایدغافل شد وآن این است که پیش فرض هایی که عقلا درروش عقلایی خود درفهم سخنان همدیگر مدنظرقرارمی دهند رانمی توان درتفسیرقرآن نادیده گرفت بلکه درنظرگرفتن آن ضروری است مثل لغت یااموری که درمقام تخاطب به طورقدرمتیقن میان دوطرف وجود داردو...مقصود علامه ازاینکه قرآن برای فهم مقاصدش نیازی به علمی خارج ازخود ندارددردایره مفهوم الفاظ ودرحوزه یافته های ظنی ونظریه های علمی بشراست وبدون نیاز به آن پیش فرض هم خودقرآن روشن وروشنگر خوداست لکن درتشخیص مصادیق مفاهیم الفاظ مفسرمی تواندنظریات قطعی علمی را دخالت دهد مثلاسماوات یک مفهوم لفظی دارد که طبق همان روش عقلایی فهم می شود اما اینکه مصداق این سماوات چیست مفسر میتواند طبق نظریات حدیثی یافلسفی یا عرفانی یاطبیعی اگر قطعی باشند مصداق سماوات رامعین نماید... فلذا قطعیات علوم بشری چه فلسفی-که عقل صریح حکم می کند به یقینی بودنشان- وچه طبیعی وچه تاریخی وچه مسلمات دینی ازمنظرمفسر ناخودآگاه درتفسیر به عنوان پیش فرض پذیرفته می شود واساسا مدنظر قرارندادن آن موجب پارادوکس نزد مفسرخواهدبودو درمقام عمل هم مرحوم علامه درالمیزان این قطعیات علوم رابه عنوان پیش فرض پذیرفته اند.اما سایر نظریات بشری که ظنی است بی شک به هیچ شکل فهم قرآن برآن متوقف نمی باشدلکن درتشخیص مصادیق الفاظ حتی آنها راهم میتوان به صورت احتمال ذکرکرد فلذا اینگونه نیست که مفسرقرآن مطلقا بی نیاز ازعلوم بشری باشد.