20-07-2015، 20:18
بزرگترین وسوسه شیطان چه کاری است؟
متن کامل پرسش
شکی نداریم که شیطان انسان را وسوسه میکند، اما بزرگترین وسوسه شیطان بر چه کاری است؟
پاسخ اجمالی
آنچه که از آیات و روایات بر میآید آن است که، بزرگترین وسوسه شیطان، دعوت و وسوسه کردن انسان به پیروی از «نفس امّاره» است. نفس امّاره، دشمن بزرگى است که آدمى را به کارهاى زشت و ناروا وامىدارد، مگر آنکه خدا به لطف خاص خود آدمی را حفظ فرماید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی».[1] شیطان، بالاترین وسوسهها را در این نفس انجام خواهد داد.
در اینجا به نمونهای از روایات -که از آنها فهمیده میشود بزرگترین دشمن انسان نفس امّاره است و به پیروی آن، بزرگترین چیزی را که شیطان به آن دعوت کرده و وسوسه میکند، پیروی از هواهای نفسانی است- اشاره میکنیم.[2]
1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «آفت دین، هوای نفس است».[3] و «برترین جهاد این است که به خاطر خداوند متعال با نفْس و هواهای نفسانیت جهاد کنى».[4]
2. امام علی(ع): «با نفس خویش مبارزه کن و توان و کوشش خود را برای آخرت به کار گیر».[5] و «جهاد کردن با نفْس، آن را در ارتکاب گناهان مهار میکند».[6]
3. امام صادق(ع): «خوشا به حال بندهای که برای خدا با نفْس و هوس خویش جهاد کند. هر که لشکر هوا و هوس خود را شکست دهد، به خشنودی خدا دست یابد و هرکه خِرَدش، با کوشش و شکستگی و فروتنی، بر بساط خدمت گزاری به خدا، بر نفْس امّارهاش چیره شود، به پیروزی بزرگی دست یافته باشد. میان بنده و خداوند حجابی ظلمانیتر و وحشتناکتر از نفْس و هوای نفْس نیست و برای کشتن این دو، سلاح و ابزاری چون احساس نیاز به خدا و خضوع و خشوع و گرسنگی و تشنگی کشیدن در روز و شب زندهداری نیست که اگر چنین کسی بمیرد، شهید است و اگر زنده بماند و همچنان به این راه ادامه دهد، خداوند فرجام او را به آن رضوان بزرگ ختم کند. خداوند عزّ وجلّ فرمود: «و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راههاى خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است».[7]، [8]
4. امام کاظم(ع): «برای بازداشتن نفْس خود از خواهشهایش با آن مبارزه کن که مبارزه با نفْس، همچون مبارزه با دشمنت، بر تو واجب است».[9]
به هر حال، همهی گناهان -به واسطه و یا بدون واسطه- به نفس امّاره بر میگردد، و مهار نکردن نفس امّاره و پیروی از هوسها و خواهشهای آن، باعث ارتکاب گناهان بزرگی همچون شرک به خداوند متعال میشود، چنانکه در قرآن کریم میخوانیم: «و آن کسى که براى خدا، شریکى قرار دهد، گناه بزرگى مرتکب شده است».[10]
[1]. یوسف، 53.
[2]. ر.ک: نمایه های «جلوگیری از وسوسهی گناه»، سؤال 3859؛ «مراحل آغازین خود سازی و تزکیهی نفس»، سؤال 387.
[3]. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولى محلاتى، هاشم، ج 10، ص 287، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. المتقی الهندی، علاء الدین علی کنز العمال، ج 4، ص 431، ح 11265، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1409ق.
[5]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائى، سید مهدى، ص 142، ح 182، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.
[6]. همان، ص 227، ح 112.
[7]. عنکبوت، 69.
[8]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 69، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[9]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص 399، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[10]. نساء، 48.
متن کامل پرسش
شکی نداریم که شیطان انسان را وسوسه میکند، اما بزرگترین وسوسه شیطان بر چه کاری است؟
پاسخ اجمالی
آنچه که از آیات و روایات بر میآید آن است که، بزرگترین وسوسه شیطان، دعوت و وسوسه کردن انسان به پیروی از «نفس امّاره» است. نفس امّاره، دشمن بزرگى است که آدمى را به کارهاى زشت و ناروا وامىدارد، مگر آنکه خدا به لطف خاص خود آدمی را حفظ فرماید: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی».[1] شیطان، بالاترین وسوسهها را در این نفس انجام خواهد داد.
در اینجا به نمونهای از روایات -که از آنها فهمیده میشود بزرگترین دشمن انسان نفس امّاره است و به پیروی آن، بزرگترین چیزی را که شیطان به آن دعوت کرده و وسوسه میکند، پیروی از هواهای نفسانی است- اشاره میکنیم.[2]
1. پیامبر خدا(ص) فرمود: «آفت دین، هوای نفس است».[3] و «برترین جهاد این است که به خاطر خداوند متعال با نفْس و هواهای نفسانیت جهاد کنى».[4]
2. امام علی(ع): «با نفس خویش مبارزه کن و توان و کوشش خود را برای آخرت به کار گیر».[5] و «جهاد کردن با نفْس، آن را در ارتکاب گناهان مهار میکند».[6]
3. امام صادق(ع): «خوشا به حال بندهای که برای خدا با نفْس و هوس خویش جهاد کند. هر که لشکر هوا و هوس خود را شکست دهد، به خشنودی خدا دست یابد و هرکه خِرَدش، با کوشش و شکستگی و فروتنی، بر بساط خدمت گزاری به خدا، بر نفْس امّارهاش چیره شود، به پیروزی بزرگی دست یافته باشد. میان بنده و خداوند حجابی ظلمانیتر و وحشتناکتر از نفْس و هوای نفْس نیست و برای کشتن این دو، سلاح و ابزاری چون احساس نیاز به خدا و خضوع و خشوع و گرسنگی و تشنگی کشیدن در روز و شب زندهداری نیست که اگر چنین کسی بمیرد، شهید است و اگر زنده بماند و همچنان به این راه ادامه دهد، خداوند فرجام او را به آن رضوان بزرگ ختم کند. خداوند عزّ وجلّ فرمود: «و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راههاى خود، هدایتشان خواهیم کرد و خداوند با نیکوکاران است».[7]، [8]
4. امام کاظم(ع): «برای بازداشتن نفْس خود از خواهشهایش با آن مبارزه کن که مبارزه با نفْس، همچون مبارزه با دشمنت، بر تو واجب است».[9]
به هر حال، همهی گناهان -به واسطه و یا بدون واسطه- به نفس امّاره بر میگردد، و مهار نکردن نفس امّاره و پیروی از هوسها و خواهشهای آن، باعث ارتکاب گناهان بزرگی همچون شرک به خداوند متعال میشود، چنانکه در قرآن کریم میخوانیم: «و آن کسى که براى خدا، شریکى قرار دهد، گناه بزرگى مرتکب شده است».[10]
[1]. یوسف، 53.
[2]. ر.ک: نمایه های «جلوگیری از وسوسهی گناه»، سؤال 3859؛ «مراحل آغازین خود سازی و تزکیهی نفس»، سؤال 387.
[3]. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق و مصحح: رسولى محلاتى، هاشم، ج 10، ص 287، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
[4]. المتقی الهندی، علاء الدین علی کنز العمال، ج 4، ص 431، ح 11265، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1409ق.
[5]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائى، سید مهدى، ص 142، ح 182، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.
[6]. همان، ص 227، ح 112.
[7]. عنکبوت، 69.
[8]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 69، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[9]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص 399، جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم، 1404ق.
[10]. نساء، 48.