گمشده‌ای به نام امنیت روانی

[L²evi]

واژه امنیت روانی برای ما ناآشنا نیست. وقتی دغدغه شغلتان را دارید و نمی دانید فردا باز هم سر پست خود هستید یا کس دیگری جایگزین شما خواهد شد.

وقتی پس از یک روز کاری طاقت فرسا به منزل برمی گردید و می خواهید محیطی آرام و بی استرس در فضای خانه حکمفرما باشد، زمانی که در ترافیک و از بین خودروها پس از ساعت ها توقف و بوق زدن و بوق شنیدن و مواردی از این قبیل که در فرهنگ عامه ما به جنگ اعصاب شهرت پیدا کرده است، به محل کار می روید و در زمان برگشت هم نگران هستید از چه راه و مسیری برگردید که ترافیک نباشد و البته در این خصوص فکر کردن زیاد با عث می شود راه به جایی نبرید و بیشتر در ترافیک بمانید! و... اینها مصادیق عینی و آشکار اهمیت نبود یا وجود امنیت روانی در جامعه است.
امنیت روانی در معنای عام به وجود محیطی سالم، بی دغدغه و عاری از تمام نگرانی هایی اطلاق می شود که این نگرانی ها سلامت ما را به خطر می اندازد. ترس از وقوع حوادث و اتفاقات ناگهانی، روبه رو شدن با جرایم، دلمشغولی های کاری، ناراحتی ها و دلخور شدن افراد از یکدیگر، هر کدام به تنهایی می تواند ما را وارد عرصه ای کند که جز غم و اندوه چیزی عایدمان نشود. از سویی نمی توان جلوی رشد بسیاری از اتفاقات و حوادث، همچنین رشد روز افزون شهرنشینی و دردسرهای آن را گرفت، اما با همبستگی اجتماعی و برقرار کردن فضای ارتباطی سالم در جامعه می توان تا حد زیادی اضطراب ها را کاهش داد.


نگرش مثبت به زندگی
آذر زمانی، روان شناس درباره تاثیر تغییر نگرش نسبت به زندگی بر امنیت روانی افراد به «جام جم» می گوید: تغییر نگرش در زندگی و خارج شدن از گذشته و استفاده از راهکارهای جدید می تواند شما را در کنترل محیط اطرافتان کمک کند. برخی اوقات لازم است تغییراتی در زندگی خود به وجود آوریم و برای یک بار هم که شده کیفیت زندگی مان را بهبود ببخشیم.
وی تاکید می کند: وقتی نخستین گام ها را برای پیشرفت و رشد در زندگی بر داریم، درمی یابیم باید کنترل بیشتری بر حال و آینده روش زندگی خود داشته باشیم. به این ترتیب تصمیمات بزرگ تری خواهیم گرفت و احساس شادمانی خواهیم کرد که این اقدامات امنیت روانی ما را در خانواده و جامعه بالا خواهد برد.


چند نکته مهم
 مهم ترین عوامل جلوگیری از برهم خوردن آرامش و امنیت روانی را در افراد موارد زیر می داند:
پذیرش تغییرات و فراز و نشیب های زندگی
تلقی نکردن حوادث منفی به عنوان شکستی اساسی
ضرورت اهمیت دادن به جنبه های مثبت زندگی
نتیجه گیری شتابزده نداشته باشید
تحسین کارهای مثبت و خوب خود حتی در تنهایی
از یاد بردن کینه ها و تمرین برای بخشایش دیگران
دور کردن انتظارات غیرمنطقی از خود و خانواده خود
جلوگیری از غلبه هیجانات بر نظم عقلانی زندگی
صبور بودن در برابر مشکلات
حفظ کردن ایمان و اعتماد خود در روابط خانوادگی و دوستانه


تحکیم زیر ساخت های آموزشی و فرهنگی
پروانه فتح اللهی، کارشناس ارشد روان شناسی نیز در خصوص لزوم توجه به امنیت روانی در نهادهای آموزشی می گوید: برقراری امنیت در جامعه ضروری است، اما اجتماع تنها در خیابان ها و پارک ها خلاصه نمی شود، بلکه مدارس و دانشگاه ها و حتی محیط های کاری را اعم از دولتی و خصوصی دربر می گیرد. متاسفانه دیده می شود امروزه برخی مدارس و دانشگاه ها به محلی برای ترویج برخی رفتارهای نادرست اجتماعی تبدیل شده در حالی که خانواده ها انتظار دارند، فرزندان آنها در کنار تحصیل در یک محیط امن اجتماعی از همه نظر رشد کنند.
وی ادامه می دهد: مشکلی که امروزه خانواده ها با آن درگیر هستند این است که مکان های تربیتی به مکان های ناامنی تبدیل شده اند.
نکته: جوان، سرشار از انرژی است که باید تخلیه شود. بهترین کار برای تخلیه انرژی جوانان، توسعه مکان های ورزشی و تفریحی است. وقتی در محله ای امکانات تفریحی نباشد امکان به بیراهه رفتن جوانان وجود دارد
این کارشناس معتقد است اعتیاد بزرگ ترین معضل اجتماعی است که این روزها سلامت و امنیت جامعه را به خطر انداخته است. وی با بیان این که دانشگاه ها و مدارس در کنار نهاد خانواده مهم ترین تاثیر را در پیشگیری از تسری اعتیاد در جامعه دارد، اضافه می کند: اعتیاد می تواند فرد را با سایر آسیب ها و جرایم آشنا کند و در نهایت امنیت جامعه را به خطرمی اندازد. فتح اللهی تصریح می کند: نقش آموزش و پرورش، دانشگاه ها و رسانه ها برای ایجاد امنیت روانی در بین نوجوانان و جوانان و آمادگی آنها در مقابل ناملایمات اجتماعی بسیار مهم است، چراکه این نهاد ها بیشترین تاثیر را در آموزش فرهنگ ارتباطی و اجتماعی برای نوجوانان و جوانان دارند.


پیشگیری بهتر از درمان
یکی از مهم ترین عواملی که امنیت روانی ما را به خطر می اندازد، وجود بزهکاری ها، جرایم و سایر مواردی است که نگرانی ما را نسبت به محیط زندگی و کار دو چندان می کند.
پریچهر ملکوتی، کارشناس ارشد جامعه شناسی، بسیاری از جرایمی که در جامعه ما رخ می دهد را برخاسته از کاهش امنیت اجتماعی می داند. وی در این باره به «جام جم» توضیح می دهد: ایجاد مزاحمت برای بانوان و کودکان، زورگیری، برخورد ها و دعواهای خیابانی و حتی معضلات اجتماعی همچون کودک آزاری، طلاق و اعتیاد همه از جمله معضلاتی است که رفع آنها به برقراری امنیت در جامعه برمی گردد. این جامعه شناس تاکید می کند: نهادها و دستگاه های فرهنگی نیز در راستای ارگان هایی چون نیروی انتظامی عملکردی درمانی دارند ولی نباید فراموش کرد که قبل از درمان به پیشگیری هم نیاز هست.



ارتباط مردم با نیروی انتظامی
سرهنگ عباس دانشجو، سرکلانتر ششم فاتب، امنیت اجتماعی را همدلی و همکاری مردم با نیروی انتظامی می داند. او با بیان این که حضور گسترده شهروندان در عرصه های مختلف فرهنگی و اجتماعی و هماهنگی و همدلی آنها می توانند تا حد زیادی مانع ایجاد ناامنی در جامعه شود، تاکید می کند: باید رویکرد مردم به پلیس تغییر کند، به گونه ای که پلیس را یار و یاور خود تلقی کنند و او بیگانه نباشد. نیروی انتظامی هم باید همواره در خدمت مردم باشد. به گفته دانشجو ریشه رشد جرایم خشن را باید از وجود عوامل خشونت زا در جامعه جستجو کرد و در این میان رسانه ها بیشترین نقش را در رواج فرهنگ خشونت زایی در جامعه دارند. وی با تاکید بر نقش مهم رسانه ها در این خصوص می گوید: رسانه ها نباید سعی کنند اخبار و اطلاعات را به صورت خشن انعکاس دهند تا مخاطبان بیشتری برای خود جذب نمایند، چرا که در غیر این صورت، مردم دچار نوعی خشونت طلبی می شوند.
دانشجو با تاکید بر اثرات منفی فیلم های خشن در افزایش بزهکاری ها در جامعه و به تبع آن کاهش امنیت اجتماعی تصریح می کند: علاوه بر فیلم، بازی های رایانه ای که امروز افزایش پیدا کرده به ترویج خشونت و رفتارهای خشونت بار در نسل جوان منجر می شود. بنابراین باید به این نکته توجه داشت که جوان سرشار از انرژی است و باید آن را به نوعی تخلیه کند. بهترین کار برای تخلیه سالم این انرژی، غنی کردن اوقات فراغت آنهاست. وی ادامه می دهد:باید مکان های ورزشی و تفریحی را در جامعه توسعه داد و به رایگان در اختیار آنها قرار داد تا بتوانند انرژی خود را در راه درست صرف کنند. وقتی در محله ای امکانات تفریحی نباشد امکان به بیراهه رفتن جوان وجود دارد.



چه باید کرد؟
گرایش به سمت بزهکاری های مختلف و ناهنجاری های اجتماعی نظیر اعتیاد، دزدی، قتل و خودکشی، بیماری های عصبی و مشکلات روانی و... در جوامع موازی با رشد و پیشرفت تکنولوژی و دغدغه ها و نگرانی های کاذب انسان امروزی در خصوص زندگی و آینده خود بویژه در جوامع در حال توسعه که ما نیز از آن مستثنا نیستیم، امنیت اجتماعی و اهمیت پرداختن به آن را بیش از پیش نمایان می کند. می توان با فرهنگسازی و رشد و ارتقای قدرت تصمیم گیری و اعتماد به نفس در قشر جوان و آسیب پذیر جامعه، امنیت روانی را به سطحی رساند که مقابل امواج پر تلاطمی که پایانی نیز ندارد با ایجاد فضایی پر از اعتماد و دوستی بین مردم و دستگاه های اجرایی و بویژه نیروی انتظامی و مردم موجب گسترش آرامش در فضای جامعه شود. چرا که تعلل در این امر با توجه به گسترده بودن مصادیق ایجاد ناامنی و مشکلات مختلف در عرصه های فرهنگی، روانی، سیاسی و اقتصادی، پیش شرط های شیوع مفاسد، بزهکاری ها و ناهنجاری ها، محیط مناسبی را برای تاثیر گذاری و رشد در جامعه خواهد یافت.