تانک شرمن و مقایسه ی آن با پانزر و تایگر

[L²evi]

تاریخچه ی ساخت شرمن

تانک آمریکایی شرمن اولین تانک متوسط کار آمد آمریکا است. ساخت این تانک در اوت سال 1940 مطرح شد زیرا آمریکا نیاز به یک تانک برای جایگزینی تانک ام3 داشت. ام4 شرمن بر اساس نیازهای نیروی زمینی آمریکا مبنی بر تانکی با داشتن توان پشتیبانی پیاده نظام و مقابله با تانک های زرهی آلمانی ساخته شد.

  

اهداف تانک شرمن

شرمن با سیستم تعلیق ارتجاعی موتور در عقب، داشتن لاستیک برروی چرخ ها برای انعطاف بیشتر برجک متحرک با قابلیت 360 درجه بود. اولین نسخه ی تولید در سپتامبر 1941 عرضه شد که شباهت بسیاری با تی6 داشت با این تفاوت که درب جانبی نداشت.

از سال های 1942 به بعد این تانک به عنوان تانک تهاجمی برای شکستن خطوط دفاعی دشمن استفاده شد که پس از این کار پیاده نظام خطوط راتثبیت می کردند ولی این نقشی نبود که درابتدا برای آن ساخته شده باشد. هدف اولیه ی آن پشتیبانی پیاده نظام بود. مقابله با تانک های متوسط اگرچه در برنامه ی شرمن بود اما در سال های 1940 و 1941 میلادی(که آمریکا هنوز وارد جنگ نشده بود) تاکتیک ارتش این کشور استفاده از زره کوب برای مقابله با نیروی زرهی آلمان بود که به این منظور شرمن بیشتر از هر تانک دیگری به عنوان ضد تانک به کار گرفته شد. البته دیدن حملات برق آسای آلمان با تانک های متوسط موجب تغییر کاربری شرمن به عنوان نیروی مهاجم اصلی شد.

یک تانک شرمن M4 A1 در ساحل سرخ در سال 1942 در هنگام حمله ی متفقین به سیسیل. این نمونه دارای توپ 75م م بود و حداقل تا اواسط سال 1943 از تمامی تانک های شناخته شده ی آلمانی بهتر بود.

مشخصات تانک شرمن

شرمن تانکی دارای 5 خدمه شامل راننده – فرمانده – توپچی – گلوله گذار و کاربر رادیو بود. سلاح اصلی تانک در برجک بسته به مدل آن متفاوت بود. اکثر مدل های شرمن دارای توپ 75م م مدل ام3 بودند. این توپ دارای نفوذ  76 م م در مسافت 450 متری در زره شیب دار به شیب 90 درجه با گلوله ی ای پی بود. این توپ دارای سرعت دهانه ی 619 متر برثانیه برای گلوله های ای پی بود. توان نفوذ این توپ از 50 م م تانک های آلمانی چون پانزر3 برتر بود. برخی نمونه ها نیز مجهز به توپ 76 م م ام1 بود که اهداف زرهی را هدف قرار می داد. نفوذ این توپ 93 تا 109 م م در 500متر در زره 90 درجه بود. ساخت توپ ام1 واکنش به توپ 75 م م سرعت بالای پانزر4 و توپ 88م م تایگر1 بود. در توپ 76م م سرعت دهانه و قدرت نفوذ بهبود یافته بود.

به غیر از توپ اصلی برجک مجهز به دو مسلسل 7/62 م م ام1919 بود که یکی جلوی تانک و دیگری درون برجک هماهنگ با توپ اصلی بود. البته برخی از آن ها مجهز به مسلسل سنگین 12/7 م م برونینگ نیز بودند. زره اکثر شرمن ها از روبه رو دارای برجکی با 64 تا 76 م م زره به زاویه ی 30 درجه از نوع فولاد بود و دو طرف برجک دارای  زره 50 م م با زاویه ی 5 درجه و در عقب آن زره به میزان 64 م م با زاویه ی 90 درجه بود. سقف برجک نیز 25 م م زره داشت. جلوی بدنه نیز 51 م م زره در اختیار داشت.

مقایسه ی شرمن با همآوردانش در صحنه ی نبرد

زره شرمن شیب زیادی نداشت که این عیب بزرگی بود درحالی که روس ها برای کاهش قدرت نفوذ مهمات ضد تانک تمام تلاش خود را برای افزایش زره تانک تی34 کردند. در اوایل جنگ و ورود شرمن این زره کارگر بود ولی هنگامی که سرو کله ی توپ 88 م م و 75م م آلمانی ها بر روی تایگر1 و پانزر4 پیدا شد شرمن حتی از فاصله­ی 1500 متر هم شکار می شد. به مرور زمان در نسخه های بعدی شرمن بر قطر زره افزوده شد وخدمه تلاش می کردند با قرار دادن کیسه های شن،آجر،تکه های آهن و بتن تا آنجا که می توانند جلوی نفوذ مهمات آلمانی را بگیرند. اگرچه کیسه های شن دربرابر گلوله های ضد زره گلوله های ضد زره تانک های دشمن کارآیی نداشتند ولی به خوبی راکت هایی چون پاسترفستن را دفع می کردند. در سال 1944 ژنرال پاتن فهمید کیسه های شن فایده ای در برابر گلوله های تانک ندارد و تنها وزن تانک را افزایش می دهد. از این رو وی اعلام کرد نصب این کیسه ها روی تانک ممنوع است ولی به تقلید از آلمانی ها دستور داد ورقه های فولادی جوشکاری شده روی تانک نصب کنند. این ورقه ها از 1945روی شرمن ها نصب شد. اولین نسخه ی عملیاتی شرمن که ساخته شد برای ارزیابی به انگلیسی ها تحویل داده شد. در مجموع آمریکا از شرمن در 16 لشکر زرهی و 70 گردان مستقل طی جنگ جهانی دوم بهره برد. در مرحله ی اول رزولت خواستار تولید 120000 شرمن شد ولی به دلیل کمبود فولاد این مقدار به 53500 عدد کاهش پیدا کرد. شرمن به صورت همزمان در آمریکا، کانادا و انگلستان تولید می شد و هرکدام نامی داشتند. اولین توپی که روی شرمن سوار شد توپ 75 م م بود که در 1942 تنها توپ موثر در حال تولید بود.  نسخه های دیگر با توپ 105 م م نیز به عنوان زره کوب ساخته شدند. در مجموع حدود 50000 شرمن ساخته شد که شامل مین روب، تانک پل گذار، جرثقیل و… می شد.

اولین میدان نبرد شرمن توسط انگلیس در شمال آفریقا بود انگلستان به سرعت 300 تانک شرمن را در نسخه ی ای1 از آمریکا دریافت کردند و آن را برای مقابله با آلمانی ها به شمال آفریقا فرستادند. اولین میدان نبردی که شرمن به خود دید نبرد العلمین 1942 بود. در این عملیات شرمن توسط سپاه هشتم انگلستان به کار رفت. بعد از آن آمریکایی ها نیز از شرمن در مصر بهره بردند. در این نبرد توپ 75 م م شرمن نشان داد کارآمد تر از توپ 53 م م پانزر3 آلمانی ها می باشد. برخی از نسخه های پانزر3 دارای توپ لوله کوتاه 75 م م بودند که سرعت دهانه ی آن کمتر از توپ 75م م­ شرمن بود. نسخه ی ای1و2 تا 1944 که ای 3 وارد نبرد شد در خدمت متفقین بودند. دلیل ورود ای3 ورود پانزر4 و تایگر1 به صحنه ی نبرد بود. ای دو تانک دارای زره ضخیم تر و توپی بسیار کارآمدتر و قوی تر بودند. تانک پانزر4 آخرین سری پانزر دارای توپ سرعت بالای 75م م بود که قدرت نفوذ آن به مراتب بیشتر از توپ شرمن بود. از این رو توپ 76م م با سرعت دهانه ی بالا روی شرمن نصب شد که قدرت نفوذ مناسبی داشت. این نسخه ها در 1944 در صحنه ی نبرد اروپا وارد شدند. در نبرد نرماندی شرمن در مقابل نسخه های آخر پانزر و تایگر به کلی دست وپا بسته بود. به طوری که خدمه ی تانک های آلمانی به آن لقب تانک کاغذی داده بودند. مشکل این بود که در 1943 که تایگر1 وارد خدمت شد انگلیسی ها و آمریکایی ها گمان می کردند تایگر تانکی متوسط با زرهی مشابه پانزر4 است. از این رو بر این باور بودند که توپ 76 م م شرمن از پس این تانک بر می آید. ژنرال آیزنهاور بر این مطلب تاکید کرده بود. اما تایگر تانکی سنگین (نه متوسط) بود و نسبت به پانزر4، 40 م م زره بیش تر داشت. (120 م م زره از برجک) در ابتدای ساخت شرمن نسخه هایی با توپ 75 م م از فاصله ی 900 متری پانزر3 و نسخه های ابتدایی پانزر4 را مورد هدف قرار می دادند ولی با ورود نسخه ی جدید پانزر4 و تایگر1 فرماندهان آمریکایی به شدت شوکه شدند. به گونه ای که تلفات شرمن بسیار بالا رفت و تا می خواست به برد مناسب شلیک برسد، شکار می شد. تانک های شرمن با توپ 75 م م کاملا درمانده بودند اما شرمن هایی با توپ 76 م م فقط از نظر زره عقب بودند. این تانک از 900-800 متری می توانست پانزر4 را هدف قرار دهد اما هنوز در مقابل   تایگر1 ناکارآمد بود. برای هدف قرار دادن تایگر1 می بایست از 100 متری در جلو یا 300 متری از پهلو به آن شلیک میکرد که مسلما قبل از رسیدن به چنین فاصله ای منهدم می شد. بعد از پایان نبرد نرماندی بیش از نیمی از شرمن هایی که در این عملیات بودند نابود شده بودند. برای نمونه از 166 شرمن موجود در دو تیپ 8 و 29 زرهی انگلستان 94 شرمن نابود شده بودند که 56% شرمن های این دو تیپ بوده. هنگامی که تایگر2 وارد میدان شد اوضاع برای شرمن اسفناک شد. این تانک ها را حتی اگر از فاصله ی 1 متری هدف قرار می دادند گلوله ی توپ در آن نفوذ نمی کرد زیرا زرهی به ضخامت 180 م م از جلو بود. فقط با حیله و حملات هوایی می توانستند از پس تایگر1و2 برآیند.

نویسنده: جواد (große Führer)

کاری از گروه جنگ افزار