شکل های مختلف ارتباطات انسانی

[L²evi]

در چارچوب میانکنش های انسانی ارتباطات به شکل های گوناگونی وجود دارد. هر کدام از این شکل ها در بافتی متفاوت روی می دهند. نخستین شکل ارتباطات درون فردی یا ارتباط با خود است. به بیان ساده ارتباطات درون فردی زمانی روی می دهد که فردی با خودش ارتباط برقرار می کند. در واقع ارتباطات درون فردی همان ندای درونی یا صدای ذهن است که هر فردی در موقعیت های مختلف روزمره آن را می شنود.
در چارچوب میانکنش های انسانیارتباطات به شکل های گوناگونی وجود دارد. هر کدام از این شکل ها در بافتی متفاوت روی می دهند. نخستین شکل ارتباطات درون فردی یا ارتباط با خود است. به بیان ساده ارتباطات درون فردی زمانی روی می دهد که فردی با خودش ارتباط برقرار می کند. در واقع ارتباطات درون فردی همان ندای درونی یا صدای ذهن است که هر فردی در موقعیت های مختلف روزمره آن را می شنود. گاهی ارتباطات درون فردی شکل نوشتاری پیدا می کند و آن زمانی است که مثلا فرد خاطرات روزانه خود یا سیاهه ای از کارهایی که طی روز باید انجام دهد را می نویسد. اگر سیاهه کارهای روزانه را به واسطه کامپیوترها یا تکنولوژی های ارتباطی دیگر بنویسد ارتباطات درون فردی با واسطه کامپیوتر می شود. ارتباط درون فردی هرچند شکلی فردی از ارتباط است اما بر میانکنش های فردی در شکل های دیگر ارتباطات تاثیر می گذارد. مثلا فردی که قصد سخنرانی دارد پیش از سخنرانی در مورد صحبت هایی که می خواهد به زبان بیاورد، نحوه آغاز سخنرانی و چیزهای دیگر فکر می کند. یا فردی که در یک مهمانی است پیش از این که شروع به صحبت با مهمانان دیگر کند در مورد این که چه چیزی می خواهد به زبان بیاورد یا چه رفتارهای ارتباطی از خود بروز بدهد می اندیشد.  
شکل دیگر ارتباط، ارتباطات دونفره یا میان فردیاست. البته تفاوت ظریفی میان ارتباطات دونفره و میان فردی وجود دارد، هر چند در بسیاری از موارد آن ها را به جای هم به کار می برند. آن تفاوت این است که ارتباطات میان فردی در برخی موقعیت ها ممکن است میان بیشتر از دونفر روی بدهد. اما به بیان ساده ارتباطات دو نفره تبادل اطلاعات یا معنا میان دو نفر است، مانند هر شکلی از ارتباط میان دو فرد در موقعیت های مختلف روزمره (مثلا گفتگوی دو نفر سر میز شام). گاهی این ارتباط شکل نوشتاری پیدا می کند مانند تبادل نامه میان دو فرد. گاهی نیز با واسطه وسایل الکترونیکی مانند تلفن ممکن می شود که به آن ارتباط نقطه به نقطهنیز می گویند. گاهی نیز این ارتباط به واسطه کامپیوترها و شبکه های ارتباطی مبتنی بر کامپیوتر ممکن می شود که به آن ارتباط میان فردی با واسطه کامپیوتر می گویند، مانند تبادل ایمیل یا گفتگو [چت] از طریق اینترنت.
شکل سوم ارتباطات گروه های کوچکاست. هر فرد روزانه در گروه های کوچک مختلفی با دیگران ارتباط برقرار می کند. خانواده، جمع های دوستانه، گروه همکاران، تیم های ورزشی و ... نمونه هایی از گروه های کوچک هستند. در گروه های کوچک تمامی اعضا فعال هستند و در فرایندهای ارتباطی درون گروه (کم یا زیاد) مشارکت دارند. در عین حال در گروه های کوچک ممکن است در موقعیت های مختلف یکی از اعضای گروه رهبری گروه را بر عهده بگیرد (مثلا پدر یا مادر خانواده). همین طور ممکن است اعضا در برخی موقعیت ها از مواضع یک عضو دیگر حمایت کنند یا علیه آن موضع بگیرند و موقعیت های اکثریت و اقلیت درون گروه شکل بگیرد. همچنین در گروه های کوچک خطرپذیری افراد افزایش پیدا می کند و ممکن است کارهایی که یک فرد به تنهایی شهامت انجامش را نداشت در بستر میانکنش های گروهی انجام بدهد. ارتباطات با واسطه کامپیوتر در گروه های کوچک نیز روی می دهد. مثلا مشارکت در بازی های کامپیوتری مبتنی بر شبکه شکلی از ارتباطات گروه های کوچک با واسطه کامپیوتر است.
شکل چهارم ارتباطات عمومیاست. در ارتباطات عمومی گروه بزرگ تر از آن است که همه اعضا در فرایندهای ارتباطی مشارکت داشته باشند. شکل هایی از ارتباطات عمومی در کلاس های درس، سخنرانی ها، کنسرت های موسیقی و مانند این ها روی می دهد. یکی از ویژگی های مهم ارتباطات عمومی این است که میزان مشارکت اعضا در این شکل از ارتباط برابر نیست. معمولا یک (یا در مواردی چند نفر) به شکل فعال در فرایندهای ارتباطی شرکت می کنند و دیگر اعضا دریافت کننده پیام هستند یا مشارکت محدودی دارند، مانند کلاس های درس که معلم تدریس می کند و دانشجویان گوش می دهند و البته ممکن است گاهی داوطلبانه یا به درخواست معلم در فرایندهای ارتباطی مشارکت کنند. با وجود این که بازخورد کلامی معمولا در ارتباطات عمومی محدود است اما در مقایسه با ارتباطات جمعی (شکل پنجم ارتباطات) بازخورد فوری است. چرا که در بسیاری موارد بازخوردهای غیرکلامی بلافاصله دریافت می شوند، مثلا چرت زدن افراد در جلسات سخنرانی یا بی قراری دانشجویان سر کلاس درس نمونه ای از بازخوردهای غیرکلامی هستند. ضمن این که در ارتباطات عمومی ارتباط گر اصلی معمولا فرصت دارد محتوای ارتباطی که قصد ارایه آن را دارد سازمان دهی و آماده کند. انواع ارتباطات راه دور که به واسطه تکنولوژی های مختلف امکان پذیر می شوند ارتباطات عمومی با واسطه کامپیوتر را ممکن می کنند، مثلا کنفرانس های راه دوری (تله کنفرانس) که از طریق تکنولوژی های مختلف مبتنی بر شبکه های کامپیوتری و موبایلی امکان پذیر می شوند نمونه ای از ارتباطات عمومی با واسطه کامپیوتر هستند.
شکل پنجم و آشنای ارتباطات، ارتباطات جمعی است. ارتباطات جمعی از طریق رسانه های جمعی روی می دهد. رسانه های جمعی شامل روزنامه ها، مجله ها، رادیو و تلویزیون، کتاب، صنعت سینما، صنعت موسیقی، اینترنت و بازی های کامپیوتری می شود. محتوای ارتباطات جمعی معمولا از سوی سازمان های رسانه ای بزرگ (خصوصی، عمومی یا دولتی) آماده و منتشر یا پخش می شوند، هر چند امروزه شبکه های کامپیوتری و تکنولوژی های نوین ارتباطی تولید و انتشار محتواها برای گروه های کوچک و در برخی موارد افراد را تسهیل کرده است. تفاوت مهم ارتباطات جمعی با ارتباطات عمومی این است که ارتباطات جمعی به ویژه در شکل های سنتی آن یعنی رسانه های چاپی، رادیو، تلویزیون و سینما یک طرفه است و بازخورد محدود است. البته رسانه های سنتی تلاش کرده اند برای تطبیق دادن خود با محیط رسانه ای جدید شیوه های جدیدی برای دریافت بازخوردها به کار گیرند، مثلا دریافت و انتشار پیامک ها در جریان پخش مستقیم یک برنامه رادیویی یا تلویزیونی، ولی به طور کلی رسانه های سنتی بر اساس ماهیتشان در بیشتر موارد امکان دریافت و انتشار فوری بازخورد ها را ندارند. مثلا واکنش مخاطبان به یک مقاله منتشر شده در یک روزنامه یا سریال پخش شده از تلویزیون با تاخیر امکان انتشار از همان رسانه ها را پیدا خواهد کرد. از ویژگی های دیگر ارتباطات جمعی این است که در این شکل از ارتباطات هدف ارتباط برقرار کردن با مخاطبان انبوه است و در برخی موارد این ارتباط به شکل هم زمان با میلیون ها فرد برقرار می شود (مثلا پخش زنده یک مسابقه ورزشی). همچنین فرایندهای دروازه بانی اهمیت و تاثیر بسیار زیادی در این شکل از ارتباطات دارند.