مانتره درمانی در ایران باستان

[tyjtfhdhr]

تلقين در درمان برخي از بيماري هاي رواني هوده اي نيکو بخشيده است و بايد با برپايي يک پيرامون آرام وآسوده با کوشش در همدردي و آرامش روحي همراه باشد تا بر اراده ي بيمار چيرگي يابد. البته از تلقين منفي بايد دوري جست، تلقين بايد مثبت باشد يعني از درد و بيماري سخن گفته نشود بلکه از به دست آوردن تن درستي نويد داده شود و هوده اي که از آن گرفته شده در بيماري هاي رواني است که خود در اثر انديشه نادرست در بيمار پيدا شده است. مانند اين که شخص بيمار نيست و خود را بيمار مي خواند و سرچشمه ي اين انديشه و تلقين بر وجدان خودِ وي هم نا آشکار و به راستي غيرارادي است.

در ايران باستان تلقين با نيايش نيز همراه بوده است و آن را روي هم رفته مانتره مي ناميدند و اين روش درمان را مانتروبئشه زو يا «مانتره درماني» مي ناميدند. در مکتب مزديسنا باور داشتند آن که از «گياه درماني» و «کارد درماني» هوده نگرفته است بايد با ايماني پاک از مانتره درمان جويد و مانتره پزشک مهم تر از همه است. در ارديبهشت يشت بند ... آمده است:

«از اشا (پاکي و راستي) درمان جوييد، از داد درمان جوييد، از گياه درمان جوييد، از کارد درمان جوييد، از مانتره درمان جوييد که درمان دهنده، درمان دهنده تر، درمان دهنده ترين است».

مانتره در ديدِ آريايي ؛

آرياييان مي پنداشتند که در شماري از واژه هاي مانتره که به زبان رانده مي شود، در برخي واژه هاي گفتاري نيرويي نهفته است که خدايان را به همراهي مي کشاند و انسان را توانا مي سازد که بر دردها و آسيب ها پيروز شود. بنابراين مانتره ترفندي کارساز و نيرومند بود که در برابر آن ها به کار مي رفت ولي باور نخستين آرياييان در برابر اثر مانتره ساده بود پس باورهاي آن ها بخردانه به شمار مي رفت ولي پسين تر کم کم به خرافات آلوده شد و انديشه کردند مانتره مي تواند برخي از کسان آدمي را که داراي توانايي ويژه هستند به هر امري توانا سازد و با سخن مانتره مينو ي ايريامن را از خود خشنود سازند. چنان که در ونديداد پرگرد ??بند ??ـ?? آمده است: «با همه دردها، آسيب ها، مرگ ها، نظرهاي ناپاک رويارويي مي نمايم، بشود که ايريامن ارجمند بپسندد تا به ياري مردان و زنان، براي ياري از منش پاک به سوي ما آيد، با پاداش گران بهايي که در خور باور است، من از او پاداش دلخواه دادگري را خواستارم، بشود که ايريامن اراده کند براند همه دردها، آسيب ها، مرگ ها، نظرهاي ناپاک».

مانتره در مکتب مزديسنا؛

هنگامي که يونانيان از آپولون خداي دارو و درمان، بابلي ها و آشوريان، از بت ها و الهه ها درمان مي جستند و برخي مانند کلدانيان با اوهام و خرافات دست به دامان جادوگران مي زدند، ايرانيان اهورا مزدا را بئشه زه يعني «آسيب زدا»، بئشه زيوتمه يعني «درمان بخش ترين» و پشوتنا يعني «نگهدارتن» مي خواندند و در هنگام بيماري در اثر باور از وي درمان مي خواستند و باور داشتند زمزمه ي سخن مانتره از همه برتر است. چنان که در هرمزد يشت بند ?ـ ? آمده است:

«پرسيد زرتشت از اهورامزدا کدام سخن از پاک مانتره بزرگوارتر است که سراينده را زور و نيرو افزايد که در دل و نفس وي آشکار شود، کدام نيرومندترين، پاکي افزاينده ترين، تن درستي بخش ترين، چاره بخش ترين، انگره مينو و دُرج زادترين است؟

اهورامزدا فرمود:

«اي اسپيتمان زرتشت! نام من و سخن مقدس من نيرومندترين، پاکي افزاينده ترين، تن درست بخش ترين، چاره بخش ترين انگره مينو و دروج زداترين است .

کسي که نام مرا زمزمه کند، سخن مانتره را زمزمه کند مانند جشون پشت، زره پيش سينه، به ضد انگره مينوي نابکار بکار رود نه درد به وي رسد نه آسيب، قدرت اين سخن چنان است که گويي هزار مرد يک مرد را نگهباني کند».

و هم چنين در ارديبهشت يشت بند ... آمده است:

«اي بيماري ها نابود شويد، اي مرگ نابود شو، اي آسيب رسانندگان نابود شويد، اي پتيارگان نابود شويد، اي آزار رسانندگان نابود شويد، اي تب نابود شو، اي پليدترين تب نابود شو، اي مايه ي درد و رنج و بيماري نابود شو، اي ترومتي نابود شو، اي پئيري ميتي نابود شو اي بد نظر نابود شو، اي جهي کا نابود شو، اي باد طرف شمال، اي بادي که از سوي پليدي ها مي آيي نابود شو».

مانتره در مکتب اکباتان (هنگ مادان) ؛

گذشته نگاران بيگانه نيز از اين روش درمان در ايران باستان نام برده اند چنان که پلوتارک در سده ششم پيش از ميلاد مي نويسد:

«سردار يوناني تمستوکلس که در مکتب اکباتان راه يافته بود

پزشکان مغ را ديده بود که با نيروهاي فرا گيتي بيماران را درمان مي کردند

و آن را دانش مغي مي گفتند و کمتر به بيگانگان ياد مي دادند و جزو دانش هاي پنهاني بود».

راهکار نفساني در دانشکده ي گندي شاهپور ؛

پزشکان دانشکده پزشکي گندي شاهپور در درمان برخي از بيماري ها «راهکار نفساني» به کار مي برند چنان که جبرئيل پوربوخت ايشو در سال ???هجري از گندي شاهپور به دربار هارون الرشيد فراخوانده شد. هارون از وي خواست يکي از نديمه ها را که به فلج دستِ راست دچار شده بود درمان بخشد. جبرئيل بوخت ايشو دستور داد نديمه را آوردند و به هنگام ديدن وي بدون سرآغاز چنان دست پيش برد که انگار مي خواهد وي را از ستر عورت بيندازد. کنيزک بي درنگ چنان دست پيش برد و بر دست جبرئيل زد که هارون شگفت زده گرديد.

ابسرواسيون ؛

در ميان زرتشتيان هنوز به پيروي از باورها مکتب مزديسنا روش درمان با مانتره رواج دارد و اين برابر درمان کليسايي اروپاييان در سده هاي گذشه به نام «اگزرسيسم» مي باشد.

اين گونه درمان که به حقيقت بايد آن را «درمان مذهبي» ناميد بدين گونه اجرا مي شود:

بيمار را شستشو داده صمغ ها و گياهان ويژه، مانند صندل، کندر و عود را در مجمري روي آتش مي ريزند و سراينده ي مانتره با گفتار زير و بم با يک آهنگ ويژه موسيقيايي اين تلقين و نيايش را براي بيمار مي سرايد و کم و بيش يک نوع پسيکوموزيکوتراپي انجام مي گيرد و اثر آن به گونه ناآشکار روي دستگاه رواني و عصبي يک نوه عمل تورپياژ محسوب مي شود زيرا بيماران در پايان اين مراسم يک نوع حالت شعف و اميدواري در خود حس مي نمايند. در باره ي کارايي و چگونگي عمل مانتره مي توان باورها دارمستتر را در زير بازگو داشت:

«دعاي آدمي معمولاً برابر با گيتي است، انسان نيازهاي ساده ي خود را در برابر هر چيزي به هنگام نبود آن ضمن نيايش مي خواهد چنان چه برابر مقررات گيتي همان مقصود بايد موجود شود، بنابراين انسان مي بيند که دعاي او برآورده مي گردد.

از اين موضوع چنين هوده مي گيرد که نيايش هوده مند است و به شُوند(دليل) نابي نيت و باور و سادگي طبع در هر چيزي،

شُوند فرا گيتي را بر شُوند طبيعي برتري مي دهد،

همين رسيدن به هدف، باور ايرانيان را درباره کارايي مانتره راسخ تر مي سازد».