بروجرد

[spent †]

از پیشینه و تاریخ پیش از اسلام شهر بروجرد كه در گویش لری «وروگرد» و در لهجه محلی بروجردی «ورویرد» نامیده می‌شود، مدارك كافی به دست نیامده است. گروهی بروجرد را از بناهای فیروز ساسانی می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را محل گرد آمدن دوباره سپاهیان شكست خورده یزد گرد سوم می‌شناسند.
در زمان حكومت قاجار، حسام‌السلطنه حاكم خوزستان و لرستان، بروجرد را مقر حكومت خود قرار داد و با تعمیر قلعه‌های آن، خندقی دور شهر ایجاد كرد. عوامل مؤثر از قبیل آب و هوای معتدل كوهستانی، دشت حاصل‌خیز رسوبی سیلاخور، شبكه آبهای روان دائمی، مراتع طبیعی، موقعیت استراتژیك جغرافیایی و سیاسی و گسترش شبكه ارتباطی و تجاری باعث جذب جمعیت و توسعه آن بوده‌اند.
جاذبه‌های ديدنی
قبر واعظ اصفهانی
تپه قرق
رود سزار
مسجد جامع بروجرد
مسجد سلطانی بروجرد
مقبره شاهزاده ابوالحسن
امام زاده جعفر
گورستان رازان
گورستان میر احمدی
صنايع و معادن
صنايع‌كارخانه‌ای بروجرد بسيار متنوع است. از جمله اين صنايع می‌توان به ساخت صابون، موكت، پارچه، فرش ماشينی، تيرچه بلوك و موزاييك اشاره کرد. از معادن اين منطقه‌اطلاعات مستندي در دست نيست.
کشاورزی و دام داری
اقتصاد بروجرد بر اساس كشاورزی و صنعت استوار است. آب كشاورزی آن از چاه های ژرف و نيمه ژرف و رودخانه ها تامين می شود. محصولات كشاورزی بروجرد عبارتند از: گندم، انگور، ‌سيب درختی،‌ هلو، آلو، زردآلو، گلابی و تره بار. بخش ديگر اقتصاد بروجرد مبتنی بر صنايع است که به دو شکل دستی و كارخانه ای است. صنايع دستی شهر شامل بافت قالی و گليم و صنايع کارخانه‌ای آن مشتمل بر ساخت صابون، موكت، پارچه، فرش ماشينی، تيرچه بلوك و موزاييك است. مهم ترين صادرات شهرستان بروجرد شامل گندم، انگور، سيب درختی، هلو،زردآلو،آلو،گلابی،تره‌بار،خشكبار،قالی،اجناس ورشو و تمام محصولات صنعتی شهرستان است.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان‌بروجرد از شمال به ملاير (استان همدان) از خاور به سربند (استان مركزی) و دورود، از جنوب به خرم آباد و از باختر به سلسله محدود شده‌است. مركز اين شهرستان در 48 درجه و 45 دقيقه درازای خاوری و 33 درجه و 23 دقيقه پهنای شمالی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا 1570 متر است. آب و هوای بروجرد معتدل و نيمه خشك و ميزان بارندگی ساليانه آن به 600 ميليمتر می رسد. بروجرد در مسير راه اصلی خرم آباد ـ همدان قراردارد و از اين طريق با خرم آباد (به سوی جنوب باختری) 102 كيلومتر و با همدان (به سوی شمال) 135 كيلومتر فاصله دارد. جاده ای به طول 103 كيلومتر نيز از 8 كيلومتری شهر بروجرد گذشته و به شهر اراك می پيوندد. براساس تقسيمات كشوري در سال 1377 مساحت اين شهرستان بالغ بر 1603 كيلومتر مربع بوده است براساس آمار جمعيتي در سال 1375 جمعيت اين شهرستان بالغ بر 316014 نفر بوده است كه از اين رقم بالغ بر 217804 نفر جمعيت مركز شهرستان بروجرد است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
از پيشينه و تاريخ پيش از اسلام شهر بروجرد كه در گويش لری ‹‹وروگرد›› و در لهجه محلی بروجردی ‹‹ورويرد›› ناميده می شود، مدارك كافی به دست نيامده است؛ اما سنگ لوحه هايی که به خط پهلوی در بروجرد و اطراف آن ديده شده دليل محکمی برای قديمی بودن اين شهر است. عده‌ای بنای اين شهر را به منوچهر نسبت می دهند و قدمت آن را بالغ بر 4000 سال می دانند. عده ای ديگر (از جمله دكتر معين) معتقدند که بروجرد حدود 2000 سال قبل ساخته شده است. بروجرد به واسطه داشتن مراتع و زمين های سرسبز، در زمان مادها يكی از مراتع سلطنتی به شمار می‌رفته، و تا زمان ساسانيان سالانه دوازده هزار راس از اسب های شاهی در آن تعليف می‌شده‌اند.در زمان حكومت قاجار، حسام السلطنه حاكم خوزستان و لرستان، بروجرد را مقر حكومت خود قرار داد و با تعمير قلعه های آن، خندقی دور شهر ايجاد كرد. از آن به بعد با توجه به عوامل موثری از قبيل آب و هوای معتدل كوهستانی، دشت حاصل خيز رسوبی سيلابخور، شبكه آب های روان دايمی، مراتع طبيعی، موقعيت مهم جغرافيايی و سياسی و گسترش شبكه ارتباطی و تجاری باعث جذب جمعيت و توسعه شهرستان بروجرد شدند.