چالوس

[spent †]

شهرستان چالوس یکی از زیباترین، معروفترین و مهم‌ترین مناطق شمالی کشور است که طبیعت زیبا، جاده‌های مشهور و جاذبه‌های متعدد تاریخی و طبیعی آن سبب شده این منطقه مورد توجه تمام مردم داخلی و گردشگران خارجی باشد
چالوس از شهرهای مهم و تاریخی استان مازندران است و زمانی از توابع رویان محسوب می‌شد و در جلگه‌ میانی‌ سواحل‌ دریای‌ خزر واقع‌ شده‌ است‌. چالوس با 2/4 درصد جمعیت در مجاورت شهرستان ساحلی نوشهر قرار دارد.
مورخان اسلامی چالوس را به عنوان شالوس و چالس خوانده اند و در پیرامون آن دو شهر کوچک دیگر به نام کبیره و کچه نیز وجود داشته است.
بعضی از علمای جغرافیانویس، چالوس را از آبادی‌های طبرستان دانسته‌اند. محمد بن اویس از امرای دوره تسلط خلفای عرب به دستور خلیفه معتصم به حکمرانی چالوس منصوب شد. [چالوس؛ جاده همیشه زیبای دنیا]
محمدبن اویس حکمران رویان (قسمتی از طبرستان) بود و پسرش احمد نیز حکمران چالوس بود. شهر چالوس در زمان حمله امیر تیمور تخریب شد و تا قرن‌های متمادی به صورت روستایی کوچک بود.
چالوس در دهه اول قرن 14 شمسی (1310) با پشتیبانی دولت وقت آرام آرام به صورت شهری سازمان یافته در آمد و امروزه به شهری زیبا با امکانات فراوان جهانگردی تبدیل شده است.
این شهرستان هم اکنون دارای دو بخش مرکزی و کلاردشت است. منطقه توریستی کلاردشت در سیر تاریخ از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و استقرارهای طولانی با فرهنگی گسترده در پیش از تاریخ و دوره اسلامی را به همراه داشته است.
چالوس و کلاردشت و نمک آبرود از قطب های گردشگری کشور محسوب می‌شوند که با راه‌اندازی بزرگراه 120 کیلومتری جدید تهران – شمال، موقعیت استراتژیک این شهرستان تقویت می‌شود. تولید گل و گیاه در چالوس همانند سایر شهرهای غرب استان رونق دارد.
شهر چالوس دارای مراکز تفریحی و گردشگری فراوانی است که در زیر به برخی از این مراکز اشاره شده است. [آشنایی با جاده چالوس]
آبشار اکاپل
آبشار اکاپل در جنگل کوهستانی سردی چال کلاردشت واقع شده و چشم انداز و مناظری بدیع دارد. همجواری این آبشار با ییلاقات کلاردشت و زیبایی طبیعی آن که دریاچه ولشت را نیز در خود جای داده، قابلیت تفرجگاهی آن را به طور فوق العاده‌ای افزایش داده است.
آبشار سواسره
آبشار سواسره مشرف به ناحیه‌ای از توابع بلده قرار دارد و حدود 100 متر ارتفاع دارد. این آبشار دارای آبی فراوان با پخشابی منحصر به فرد است. فضای این منطقه کوهستانی – بیشه ‌ای است و چشم‌اندازهایی بکر و شگفت‌انگیز دارد.
آبشار هریجان
آبشار هریجان مشرف به روستایی به همین نام در نزدیکی گردنه هزارچم در جاده تهران ـ چالوس قرار دارد. این آبشار بیش از 9 متر ارتفاع دارد و یکی از زیباترین آبشارهای رشته کوه البرز است.
آبشار هریجان با آب فراوان، فضای مرتفع و بیشه ای وچشم انداز کوهستانی، دره‌ای و جنگلی از فراز کوهی سنگی با پخشابی ویژه سرازیر و در پایین دست به آبشارهای متعددی تبدیل می شود.
پارک جنگلی چالوس
پارک جنگلی چالوس (فی ین) در 7 کیلومتری جاده چالوس ـ تهران واقع شده است. رودخانه چالوس از کنار آن می‌گذرد و ویژگی خاص و جالبی به آن بخشده است. در این پارک، اردوگاهی احداث شده که کلبه و کومه‌هایی برای اقامت مسافران دارد. این پارک امکانات خاص تفرجگاهی نظیر میز، نیمکت وجایگاه بازی بچه‌ها نیز دارد.

پارک جنگلی نمک آبرود
این پارک بیش از 200 هکتار مساحت دارد و مانند سایر پارک های جنگلی، درختان خودرو و انبوهی را درخود جای داده است. گونه های مختلف گیاهان شمشاد آن بیش از 700 سال برآورد گردیده است. پارک نمک آبرود با طبیعت بکر و وحشی، ضمن حفظ سیستم های اکولوژیکی به عنوان یکی از پارک های جنگلی زیبای جهان محسوب می شود.
تله‌کابین نمک آبرود
یکی از بخشهای مهم توریستی نمک آبرود تله کابین است. این تله کابین که در جنوب شرقی شهرک نمک آبرود واقع شده، امکان صعود به بالای قله زیبای مدوبن را فراهم می‌کند قله کوه مدوبن، با داشتن امکانات پذیرایی مسافرین و همچنین اختلاف دمای حدود ۱۰ درجه سانتیگراد نسبت به پای کوه در ماه‌های گرم سال فضای دلنشین و خاطره انگیزی را برای گردشگران خواهد داشت.
تله کابین نمک آبرود دارای ۴۲ کابین ۴ نفره می‌باشد که با سرعت ۳ متر بر ثانیه مسیر ۲۱۰۰ متری را کمتر از ۱۲ دقیقه طی می‌کند. ارتفاع دکل تله کابین بین ۴ الی ۴۹ متر متغییر است.
متوسط جابجایی مسافرین در طول سال با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی منطقه و همچنین ایام تعطیل سال متفاوت بوده بطوریکه در ایام غیر تعطیل بین ۷۰۰ الی ۱۰۰۰ (نفر در روز) و در ایام تعطیل بین ۲۵۰۰ الی ۳۵۰۰ (نفر در روز) متغیر است.
دریاچه سد دریوک
این دریاچه که در حدود یک هکتار وسعت دارد، روبروی دره ولی آباد هزارچم و در دامنه کوه دال کمر قرار گرفته است. عمق آن حدود 5 متر است و آبی شیرین دارد و اطراف آن را مراتع و مرغزار احاطه کرده است. به همین جهت این دریاچه مامن و زیست گاه پرندگان بومی و وحشی است.
درماه های زمستان نیز پرندگان مهاجری مانند غاز و مرغابی در اطراف آن مشاهده می شود. اقلیم مناسب و فضای طبیعی و دلنشین آن با چشم اندازهای بدیع، جلوه تفرجگاهی جذابی را به این دریاچه بخشیده است.
از آن جایی که این مجموعه دریاچه‌ها دارای راه‌های دسترسی، محوطه های اتراق، چشم اندازه های طبیعی، مرغزارهای وسیع، پرندگان گوناگون و همچنین استفاده های طبی می باشند، قابلیت‌های فوق‌العاده مناسبی برای ایجاد و احداث کانون‌های تفرجگاهی، زیستگاهی و پژوهشی دارند.
دریاچه ولشت
این دریاچه در جنوب غربی چالوس و شمال شرقی منطقه کلاردشت در میان دره‌ای عمیق قرار گرفته است. وسعت آن حدود 15 هکتار و عمق متوسط آن 20 متر می باشد.
حجم آب دریاچه حدود 3 میلیون متر مکعب برآورد شده و شیرین است و به همین دلیل نیز مأمن پرندگان مهاجر، ماهی و سایر آبزیان است.
دریاچه ولشت از جمله دریاچه‌هایی است که در نزدیکی منطقه کوهستانی تخت سلیمان علم کوه قرار دارد و به دلیل قرار گرفتن در یک گودال بزرگ محاط به تپه‌های کم ارتفاع کلمه، از دید پنهان است. دسترسی به دریاچه از طریق مرزن‌آباد و سمت غربی جاده چالوس امکان پذیر است.
مرداب کندوچال
مرداب کندوچال در میان جنگل انبوه فی ین چالوس قرار گرفته است. این تالاب یک هکتار وسعت و حدود 4 تا 5 متر عمق دارد.
آب این مرداب از چشمه های اطراف تأمین می شود و شیرین است.
غیر از درختان جنگلی که دورتادور آن را فرا گرفته اند، پیرامون و سطح مرداب نیز پر از نی و گیاهان مردابی است. این تالاب در ارتفاع 730 متری دریا قرار گرفته است و مأمن پرندگان و آبشخور وحوش است.
کاخ اجابت
کاخ اجابت در دوره پهلوی، در روستای اجابت از بخش کلاردشت ساخته شد. این کاخ در محلی مشرف به منطقه کلاردشت بنا شده، تزئینات و گچبری‌هایی زیبا به شیوه معماری اروپا دارد.
محوطه این کاخ بسیار زیباست و در داخل آن لوسترهایی نفیس و گران قیمت قرار دارد. حیاط کاخ پوشیده از درختان سرو سرسبز است و در حال حاضر به عنوان استراحت گاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاخ چای‌خوران

کاخ چای‌خوران با شماره ثبت تاریخی 1045 در جنوب میدان معلم چالوس و در منطقه‌ای موسوم به محوطه کاخ واقع شده اداره میراث فرهنگی چالوس در آن قرار دارد.
این کاخ از بناهای دوره پهلوی اول است و بنای آن در محوطه‌ای به مساحت تقریبی ۴۰۰۰ متر مربع در یک طبقه و زیر زمین احداث شده‌است.
دو ورودی اصلی بنا در ضلع غربی و شرقی است و فضاهای داخلی ساختمان مشتمل بر دو بخش اصلی و خدماتی بوده که با راهروی میانی به هم مرتبط می‌شوند.
بخش اصلی شامل بالکن ستوندار شمالی و دو تالار مربع شکل در جنوب آن و یک تالار مستطیل شکل در جهت شمالی و جنوبی است که با تزئینات زیبای گچبری آراسته شده‌است. بخش خدماتی دارای دو اتاق و آبدارخانه و دو ایوان در دو سوی شرقی و غربی است.
پوشش بام آن به صورت شیروانی، تراس آن به شیوه خاصی نرده چینی شده و این کاخ همانطور که از نامش مشخص است به منظور استراحت موقت و کوتاه مدت بکار می‌رفته‌است.
این کاخ بر خلاف سایر کاخهای این دوره‌، بسیار ساده و بی پیرایه است. مصالح عمده آن از سنگ و آجر تشکیل شده. ساختمان کاخ بامی دارد که به شیوه خاصی نرده چینی شده است. نفوذ معماری اروپایی در ساختمان کاخ نیز به وضوح مشهود است.
دبستان پروین اعتصامی
دبستان پروین اعتصامی در ضلع شمالی خیابان امام شهر چالوس قرار دارد. در سال ۱۳۱۲ خورشیدی همزمان با احداث کارخانه حریربافی این بنا به عنوان رستوران کارخانه ساخته شد و در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۴ مرکز فرماندهی نیروهای ارتش شوروی سابق بود.
پس از خروج متفقین از سال ۱۳۲۵ این بنا با نام دبیرستان شاپور و پس از مدتی تحت نام دبستان پروین اعتصامی مورد بهره برداری آموزشی است.
ساختمان مدرسه از یک طبقه و زیرزمین تشکیل شده‌است و ورودی آن در جهت جنوبی و دارای سردر تزئینی است.
بقعه متبرکه سید محمد
بقعه متبرکه سید محمد در روستای زوات واقع در ضلع جنوبی کمربندی چالوس به تنکابن قرار دارد. بنای اصلی مقبره به صورت ۸ ضلعی می‌باشد که گنبدی ۸ وجهی بر فراز آن استوار است. گنبد بقعه از نوع دوپوش است.
کاروانسرای سر قله کندوان
بقایای کاروانسرای سنگی سر قله کندوان در منتهی الیه جنوبی مازندران و در سر قله کندوان قرار دارد. این کاروانسرا به شیوه ۴ ضلعی و با ابعاد ۱۴در۱۶ متر ساخته شده‌است. براساس شواهد موجود سقف کاروانسرا به شکل گنبدی بوده‌است.
کاروانسرای سنگی پای قله کندوان
کاروانسرای سنگی پای قله کندوان در فاصله ۲۰۰ متری شمال تونل کندوان واقع شده‌است. از نوع کاروانسراهای کوهستانی می‌باشد. شکل کلی بنا به صورت چهارضلعی در ابعاد 9 در 22 متر در امتداد شمالی ـ جنوبی است و از 2 ردیف طولی حجرات گنبددار تشکیل شده‌است.
امروزه ۵ گنبد بخش شرقی کاروانسرا باقی مانده‌است که همگی در قسمت فوقانی دارای نورگیر هستند. هر گنبد روی ۴ طاق استوار است و گنبدهای این بنا از نوع کلنبه‌ای می‌باشد.
صنایع دستی چالوس
عمده‌ترین هنر سنتی شهرستان چالوس، فرش کلاردشت است که علاوه بر فروش داخلی به کشورهای اتریش‌، فرانسه، ایتالیا، کانادا، آلمان و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز صادر می‌شود.
شباهت طرح‌های فرش کلاردشت با طرح‌های فرش کردستان و فارس و کرمانشاه بیانگر مهاجرت اقوام لر و کرد کوههای زاگرس در گذشته‌های دور به این منطقه‌است.
از انواع جنگلی و شکارگاه، شکری، مزرقان، ‌شاه عباسی، ‌گل سینی، قابل ذکر است و مهمترین دلایل شهرت آن کیفیت بسیار بالای رنگ قالی بدلیل استفاده از مواد گیاهی علاوه بر رنگ‌های شیمیایی در رنگرزی است.
علاوه بر قالی هنرهای سنتی چون نمدمالی، ‌حصیربافی، ‌جاجیم بافی، بافت جوراب و دستکش و کوزه گری نیز در منطقه کلاردشت رواج دارد.