بازی آنلاین
آپلود عکس
[*]دعاى درخواست بارش باران
[*]تعداد بازدید : 6114
دعاى درخواست بارش باران
اين دعا را امام سجاد عليه السلام در عصر و جامعه اى انشا نموده است كه خبرى از دانش هواشناسى در آن نبود . از اين رو ، نكات علمى اى كه حضرت زين العابدين عليه السلام در اين دعا گوشزد نموده است ، پرده از گوشه اى از علم بى انتهاى مقام امامت و كرامت آن امام همام بر مى دارد .
اللهم اسقنا الغيث ، و انشر علينا رحمتك بغيثك المغدق من السحاب المنساق لنبات أرضك المونق فى جميع الآفاق ؛
خدايا ! بارانى گوارا به ما بنوشان . بار الها ! رحمتت را به واسطه ى باران هاى ريزان از ابرهايى كه در آسمان روان اند و مأمور باريدن بر گل و گياهان زمين گشته اند ، بر ما فرو بار .
باد و باران ، نمادى از حشر موجودات
يكى از عوامل حيات بخش در چرخه ى زيست بر روى كره ى زمين باران است كه به صورت متناوب از ابرهاى پراكنده ى در اتمسفر و با مقدار متفاوت بر اقليم هاى متنوع زمين مى بارد . خداوند سبحان مى فرمايد :
(والله الذى أرسل الرياح فتثير سحابا فسقناه الى بلد ميت فأحيينا به الأرض)؛خدا كسى است كه بادها را مى فرستد و ابرها را مى شوراند و سپس ما آنها را به سوى سرزمين هاى مرده مى فرستيم و زمين را بدان زنده مى كنيم .
باد و باران بهارى تحول نفخه ى صور را براى انسان ها به نمايش مى گذارد ، زيرا هنگامى كه باران و هواى معتدل بهارى بر پوست زمين و نباتات افسرده و بى حركت مى بارد و مى وزد ، دنياى مرده ى زمستانى را يك باره به جهان حركت و زندگى تبديل مى كند كه حيات در انواع و اقسام گل و گياه و بستان جريان مى يابد ؛ چنان كه انگار اسرافيل در صور دميده و رستاخيز را نويد داده است . اين پديده از مهم ترين قرائن فهم چگونگى حشر موجودات است كه با دميدن در صور اسرافيل آغاز مى شود و خداوند متعال ، تعلق اراده ى ربوبى به رستاخيز عمومى را به دميدن در صور و بيدار باش در لشكرگاه نظاميان تشبيه نموده است.
دانش هواشناسى در آيات و روايات
اين دعا نكته هاى بسيار جالبى دارد كه از كرامت هاى حضرت سجاد عليه السلام مى باشد ، زيرا آن چه در اين دعا ذكر شده ، بر سيستم پيدايش ابر و باد و باران دقيقا منطبق است . با آن كه خطه ى عربستان از كم ابرترين و كم باران ترين مناطق است و در آن سامان از دانش جوى هم چون ساير علوم ، خبرى نبود . خداوند سبحان نيز در قرآن كريم يك صد و پنج بار از ابر و باد و باران با تعبيرهاى مختلف نام برده است . هم چنين در روايتى از اميرمؤمنان عليه السلام سؤال مى كنند كه ابر كجا است ؟ حضرت مى فرمايد :
على شجر كثيف على ساحل البحر يأوى اليها ، فاذا أراد الله أن يرسله أرسل اليه ريحا فأثاره ، و وكل به ملائكة يضربون بالمخاريق و هو البرق فيرتفع ؛
ابر بر فراز درخت بزرگ و متراكمى در ساحل دريا قرار دارد كه در آن جا ساكن است . هرگاه خداوند سبحان بخواهد ابر را بياورد ، بادى را به سوى آن گسيل مى دارد و فرشتگانى را مأمور مى سازد كه با تازيانه هايى (يعنى همان آذرخش) ضربتى بر آن وارد سازند تا بالا برود و باران زا گردد و ببارد .
توضيح اين كه ، ابر عبارت از توده هايى از هواى فشرده است كه با ذرات بسيار ريز آب همراه است . ذرات آب در اثر وزيدن باد بر سطح دريا و گذشتن از جنگل هاى انبوهى كه در كنار دريا رشد كرده اند - و آن جنگل ها نيز به نوبه ى خود از رطوبت بسيارى برخوردارند - ابرها را تشكيل مى دهند و ابرها پس از تشكل در اثر اختلاف درجه ى حرارت ، سر به آسمان مى كشند و در بالاى جو - كه بسيار سرد است - به صورت فشرده تر جاى مى گيرند و گاه تا ارتفاع ده كيلومتر به طرف بالا حركت مى كنند و به صورت كوه هايى درمى آيند كه قسمت فوقانى آن از سوزن هاى يخى و برگ هاى برف پوشيده است . اگر درجه ى هوا همه جا يك نواخت باشد ، مانند فصل زمستان ، آن گاه مجددا ذرات بسيار ريز آب كه بادها آنها را از سطح درياها جمع كرده اند ، بالا رفته و طبقه ى ديگرى در جو تشكيل مى دهند و در اثر وزيدن بادهاى بسيار و زير و رو شدن ابرها ، انقلابى پديد مى آيد و در نتيجه برگ هاى برف در طبقه ى بالايى ، با ذرات آبى كه طبقه ى زيرين به هوا پرتاب شده ، مخلوط مى شوند و به صورت دانه هاى سنگين تر از هوا درآمده و از لا به لاى ابرها به زمين مى بارد و اين از باران هاى پرآب شمرده مى شود و براى احياى زمين و رويش ، بسيار مفيد است و درحقيقت هم از نظر زمان ، طولانى است و هم از نظر مكان ، فراگير.
راز درخواست بارش فراگير و متناوب
بنا بر مطالب ياد شده ، بارش سراسرى و فراگير كه مورد درخواست حضرت سجاد عليه السلام در اين جا است ، براى تعادل سيستم عمومى جبه هاى هوا و پيدايش لطافت فضا بسيار ضرورى است و اين خود نياز به بارندگى هاى مجدد و متناوب فراوان دارد ؛ بدين معنا كه دعاى امام عليه السلام براى بارش در همه ى آفاق براى افزايش نعمت ، ثروت و پيدايش آرامش و امنيت عمومى است و در ظهور و بروز سيتم هوايى مناسب و گردش و جنبش به صورت نسيم ها و بادهاى موسمى و تنظيم درجه ى حرارت و برودت مناطق مختلف ، سهم بزرگى خواهد داشت .
و امنن على عبادك بايناع الثمرة ، و أحى بلادك ببلوغ الزهرة ، و أشهد ملائكتك الكرام السفرة بسقى منك نافع ، دائم غزره ، واسع درره ، وابل سريع عاجل.
خدايا ! بر بندگان با رسيدن ميوه ها منت نه و شهرها را با پيدايش گل ها و سبزه ها زنده نما و آن دسته از فرشتگان گرامى را كه ويژه ى نزول باران هستند حاضر گردان تا باران هاى نافع بسيار و با ريزش پيوسته و پردامنه و تند و با شتاب ببارند .
آثار و فوايد باران
رسيدن ميوه ها ، برگى ديگر از دفتر لطافت نظام صنع و هديه اى پربار از غيب عالم است . تصور اين پديده هاى شگرف عالم طبيعت - پيش از آشنايى و مشاهده ى آنها - در توان فكرى انسان نيست . تدبر در صنع بديع و نمايش هنرى الهى ، حقيقتا انسان را به حيرت وا مى دارد و اين حيرت و تحسين پس از تجربه و شناخت نسبى علمى ، افزايش مى يابد و هر چه شناخت كامل تر گردد ، فرد متوجه مى شود كه اين نظام شگرف و آفرينش و حفظ آن در حيطه ى قدرت و اختيار هيچ كس جز قدرت و حكمت غيرمتناهى الهى نيست و هر متفكرى را به اين اعتراف وا مى دارد كه او آگاه و فرزانه است و هر چه را اراده كند ، مى تواند : (و هو الحكيم العليم) و (ان ربك فعال لما يريد).
رشد شكوفه ها و پيدايش گل ها و روييدن گياهان ، حيات تازه اى است كه دمادم از خزاين وجود ناشى مى گردد و زندگى انسانى را همراه با جهانى از طراوت و پيدايش ذوق و عشق زينت مى دهد .
امام معصوم عليه السلام از خداوند متعال درخواست مى كند كه مأموران باد و باران را احضار فرمايد تا بارشى نافع را ترتيب دهند .
ما از وزش باد و باريدن باران ، چيزى جز يك جا به جايى آرام و بارش قطراتى از آب احساس نمى كنيم ، ولى در عين حال مى دانيم كه كشمكش هاى شگفتى در فضا و سطح قاره ها و فلا ها صورت گرفته است و تموج هوا به طور منظم و دقيق و از روى حساب صورت پذيرفته است ، تا باران هاى حيات بخش جان فزا به طور معقول در فصل خود و به قدر نياز ببارد ؛ به گونه اى كه كم ترين اختلالى در اوضاع جوى و تراكم يا حجم و ميزان فشار جبهه هاى متنوع هواى گرم و خشك ، گرم و مرطوب ، سرد و خشك و نهايتا سرد و مرطوب رخ ندهد .
البته گاهى نوسانى اندك در رژيم گرمايش و سرمايش يك اقليم يا بر هم ريختگى مختصر در منحنى پراكندگى كانون هاى هواى پرفشار و كم فشار باعث مى شود كه سيل بنيان كن پديد آيد و با جريان يافتن بر سطح زمين هر چه سر راه باشد ، با خود بشويد و ببرد و گاه تند بادى بر شهر و ديارى وزيدن گيرد و همه چيز را در هم كوبد . قرآن كريم درباره ى قدرت فوق العاده ى يكى از اين بادها مى فرمايد : (تنزع الناس كأنهم أعجاز نخل منقعر ؛ مردم را از جا مى كند ، همانند تنه هاى درخت خرما كه ريشه كن شده باشند.) و يا حركت امواج سرما آن چه را كه مردم در زمين كشته اند يا رشته اند ، جاروب كند يا طوفان داغ ، ريشه ى هر جنگل و خرمن را بسوزاند .
خداوند منان گاه نمونه هايى از اين حوادث طبيعى را به نمايش مى گذارد تا مردمان بدانند كه سفيران الهى كه مأمور باد و باران هستند ، چگونه با نظم دقيق ، امواج آب و هوا را مهار فرموده اند ؛ امواج عظيمى از هوا برمى خيزند و ستون هاى بزرگى از آن به طور موازى هم چون پرنده اى عظيم الجثه و پرآب حركت مى كنند و در طول هزاران كيلومتر با وزش منظم و دقيق خود به مقصد معينى روان مى گردند و در اين حركت بر سر راه خود گاه كشتى ها را حركت مى دهند و گاه گل و گياه را تلقيح و بارور مى سازند و برودت و طراوت مناطق و قاره ها را تنظيم مى كنند ، تا سرانجام در قرار مكين خود جايگزين شوند .
همه ى اين ها نيروهاى الهى است كه قدرت لا يزالى او در طبيعت به وديعت گذارده است كه گاه از اين قدرت در لسان روايت به ملك مأمور باد يا باران تعبير شده است كه پيوسته دست اندركار و منشأ آثار بسيارند ، اما هرگز به چشم ديده نمى شوند و با اختلال در نظم حيرت انگيز هوا ، تنفس براى بشر مشكل مى شود چرا كه هوا ضرورى ترين عنصر براى ادامه ى حيات انسان است ؛ اگر انسان نبود آب و نان گاه تا چند روز تحمل مى كند ، ولى اگر در هوا خللى روى دهد ، حداكثر بقاى انسان از چند دقيقه تجاوز نخواهد كرد .
اختلاف درجه ى حرارت هوا يكى از اساسى ترين عوامل پيدايش باد ، باران و ابر است كه اين تفاوت يك دگرگونى و ناهم خوانى درونى بيش نيست ، ولى دامنه ى تحولاتى كه در عالم ايجاد مى كند ، آن چنان است كه اگر خداى داناى توانا آن را محدود و حساب شده قرار ندهد ، جهان را ويران مى كند ؛ مثلا اگر درجه ى حرارت هوا در همه ى نقاط زمين همسان باشد و به صورت سطحى افقى و به طور مساوى انرژى حرارتى خورشيد را دريافت كند و نيز همه جا فشار هوا همسان باشد ، در اين صورت با متراكم شدن هوا ، حرارت زمين آن چنان رو به فزونى مى گذارد كه زمين به صحرايى سوزان مبدل مى گردد و همه ى آن چه را كه پرورده ، مى سوزاند . بدين ترتيب ، تموج هوا همراه با ذرات آب ، حرارت و برودت ، كره ى زمين را معتدل ساخته و آماده ى زيست و كشت مى كند و چرخه ى اكو سيستم را برقرار مى سازد و رويش و بارش ، به ميزان متناسب جواب گوى نيازهاى محيط زيست مى گردد.
تحيى به ما قد مات ، و ترد به ما قد فات ، و تخرج به ما هو آت ، و توسع به فى الأقوات ، سحابا متراكما هنيئا مريئا طبقا مجلجلا ، غير ملث ودقه ، و لا خلب برقه .
خداوندا ! بارانى بفرست كه زمين هاى مرده را زنده كند و زيان هاى پيشين را جبران نمايد و بدين سان آن چه بايد به دست آيد ، مرحمت فرمايى و در روزى مردم گشايش كرامت كنى . ابرى را سوق ده كه فشرده باشد و آبى گوارا و صحت افزا ببارد ؛ ابرى كه طبقاتش روى هم قرار گيرد و رگبارى مبارك به همراه آورد ؛ ابرى كه صداى غرش رعد از آن به گوش رسد و بارانش دايم و برقش بى باران نباشد .
باران ؛ چگونگى تشكيل ، عوامل و ويژگى ها
نكته ى جالب اين فراز آن است كه در اين دعا برخى از ويژگى هاى باران به شكل زيبايى بيان شده است : باران زمين مرده را احيا مى كند ، زيان هاى گذشته در اثر بركات فراوان آن جبران مى گردد و به وسيله ى باران فرآورده هاى زمين ، نصيب ما مى شود .
آب باران در بسيارى از تركيبات شيميايى به عنوان عنصر واكنش دهنده و در برخى ديگر هم چون عامل تسريع واكنش (كاتاليزور) شركت مى جويد و در نتيجه ، فرآورده هاى با بركت و زندگى بخش آن تقديم انسان مى گردد .
نكته ى درخور توجه ديگر آن است كه امام عليه السلام از خداوند متعال درخواست نموده است كه ابرها متراكم باشند ، چرا كه تراكم ابر از شرايط حتمى ريزش باران مفيد است ؛ گاهى از تصاعد هواى مرطوب در ارتفاع كم و نزديك به زمين تا هنگام عصر ، ابرهاى گنبدى شكل سفيد رنگى تشكل مى يابد كه در اصطلاح هواشناسان به نام ابرهاى انباشته ، معروف هستند . اين ابرها جزو ابرهاى بارانى طبقه بندى نمى شوند و گاهى هم ابرهايى در جبهه هاى سرد يا گرم فضا ديده مى شود كه پوشش غليظى در برابر پرتوهاى حيات بخش خورشيد ايجاد مى كنند و موجب سرماى شديد و هواى راكد و خشك مى شوند .
ولى گاهى ابر در اتفاع ده كيلومترى از سطح زمين تشكيل مى شود ، اين ابرها به صورت كوه هاى يخ در مى آيد . از سوى ديگر تونل هاى باد در لايه هاى فوقانى آتمسفر از ذرات پراكنده ى آب ، طبقات ديگرى را تشكيل مى دهند و بدين سان ابر مطبق پديد مى آيد . با برخورد دو جبهه ى هواى گرم و سرد و پيدايش رعد و برق هاى پياپى ، باران درشت و مداوم خواهد باريد . در اين ميان ، رعد و برق يكى از علت هاى مؤثر در ارتباط و پيوستگى طبقات ابر و هم گرايى ذرات بسيار ريز آب و در نتيجه درست شدن قطره ى باران به شمار مى رود ، چرا كه موجب تخليه بار الكتريكى و تكان هاى شديد در پيكره ى ابرها مى شود و اين لرزش ، خود كمك فراوانى براى به هم پيوستن ذرات ريز بخارآب معلق در هوا در بر دارد و در اين هنگام ، قطرات درشت آب كه از هوا سنگين تر است ، به سوى زمين حركت مى كنند .
بدين جهت امام عليه السلام در فرمايش خود از خداوند سبحان درخواست نمود كه ابرها داراى رعد و برق باشد و نيز افزود كه ، برق كاذب و بدون باران نباشد . نيز از سويى مى خواهد كه باران هاى شديد كه موجب شستن خاك و فرسايش زمين مى گردند و صدمه ى فراوان براى ميوه ها و كشت و زرع به دنبال دارند ، فرو نفرستد و اين نزولات آسمانى ، گوارا و از آلودگى هاى موجود در طبقات جو - مانند ذرات گرد و خاك و نمك موجود در آب تصعيد شده درياها - عارى باشد ، تا رنگ و طعم و بوى آب به تيرگى يا تلخى و شورى و ... نگرايد و آبى گوارا و بهداشتى در دسترس مردمان قرار گيرد .
اين احاطه ى علمى كه از ماوراى آسمان ها تا كف درياها را شامل مى شود ، از امام معصومى صادر شده است كه در زمان حيات مباركش ، جاهليت هنوز از حجاز - به تمام معنا - دامن نكشيده بود . خرد حكم مى كند كه براى رشد و تعالى خويش در مقابل دستورهاى آن بزرگ مردان وحى و معرفت سر تسليم فرود آوريم . صلوات الله عليهم أجمعين .
اللهم اسقنا غيثا مغيثا مريعا ممرعا عريضا واسعا غزيرا ، ترد به النهيض ، و تجبر به المهيض ؛
پروردگارا ! ما را به بارانى كامل و فراوان كه قحطى را بزدايد و روياننده و پرورنده ى گياهان و پرآب و فراگير باشد - آن گونه كه گياهان و سبزه هاى پژمرده را شاداب كند و به حال اول برگرداند و كم آبى ها را جبران كند - سيراب فرما .
ويژگى باران مفيد و باران ويرانگر
يكى از اوصافى كه حضرت سجاد عليه السلام در اين فراز براى باران برمى شمارد ، نشان مى دهد كه باران هايى هستند كه خود موجب بلا و گرفتارى اند و هيچ يك از صفات ياد شده اى را كه امام تقاضا فرموده ، ندارند و ياد دست كم فاقد بعضى از آنها هستند . بنابراين ، صفات درخواست شده از آن جهت مهم اند كه اگر باران فاقد هر يك از اينها باشد ، كارايى لازم را نخواهد داشت و جبران كننده ى كاستى و رويش و بالندگى مزارع نخواهد بود و در اين صورت ، آثار بركت و وفور نعمت را نبايد از سال پيش رو انتظار داشت ؛ مثلا بارانى كه بخواهد قحطى زدايى كند ، بايد در فصل معين و به مقدار خاص ببارد و گرنه زيان آن بيش از سودش خواهد بود . هم چنين اگر ابرها بار خود را در مدت بسيار كم تخليه كنند ، سيلى بنيان كن به راه مى افتد كه حرث و نسل را به تاراج مى برد ، يا اگر در غير فصل ببارد خسارت هاى بسيار به بار مى آورد و يا اگر دوره ى تناوب بارش ها بيشتر از حد ، فاصله دار باشد ، شرايط مطلوب براى رشد گياهان فراهم نخواهد شد .
از اين رو در برخى از روايات ، از خدا خواسته شده است كه به آنان باران نافع كرامت فرمايد كه منظور باران واجد تمامى شرايط مزبور است .
نيز در ادامه حضرت درخواست فرموده است كه باران هم ، عريض و فراوان ببارد و هم واسع و فراگير تا سفره هاى آب زير زمينى به خوبى تغذيه شوند و در نتيجه چاه ها و چشمه ها و قنوات پرآب گردند و موجبات امن و امان و آرامش مردم بيش از پيش فراهم گردد و در نتيجه ، صحنه هاى پر شمار تهاجم ملت هاى گرسنه به مناطق آباد و پر نعمت ديگر تكرار نشود .
بدين ترتيب ، نزولات جوى خود از عوامل زمينه ساز استقرار نظام تعادل اقتصاد بين المللى است كه فقدان آن ، حوادث تلخى به دنبال خواهد داشت ؛ چنان كه امروزه 70% درصد ذخاير زير زمينى و منابع ملى كشورها در اختيار حدودا 20% درصد جمعيت جهان قرار دارد و قسمت عمده اى از مردم در گرسنگى و فقر به سر مى برند و از اين بلاى عظيم رنج مى برند . هر چند اين حالت ناپايدار ، استمرار نخواهد يافت و عقده هاى پيچيده ى روحى و اختلاف غيرمعقول طبقاتى ناگهان سر باز كرده و چونان سيلى بنيان كن ، آن چه را كه دست ظلم و جور گرد آورده به تاراج خواهد برد .
اصولا در دعاهاى مأثور از امامان هدايتگر عليهم السلام ، سخنان پر بار بسيارى به چشم مى خورد و در اين جا هم حضرت سجاد عليه السلام جهت برقراى تعادل ، از خداوند سبحان آبادى سراسرى براى همه ى اقطار عالم ، مى طلبد تا هيچ سرزمينى مورد تهديد ديگران نباشد .
افزون بر اين ، آن امام رحمت درخواست فرموده است كه ضررهاى گذشته و قحطى ها هم با نزول رحمت الهى جبران گردد تا فقر از نظام اجتماعى ريشه كن گردد ، چه در روايات آمده است كه : «هر كس داراى زمين و آب باشد و با اين حال اظهار درماندگى كند ، از رحمت خدا به دور است» . در صورتى كه از آب و زمين به نحو درست استفاده شود ، هرگز بشر با فقر دست به گريبان نخواهد بود ، چرا كه خداوند متعال چندين برابر نياز انسان ها ، ذخاير قابل استحصال در دل زمين به وديعه گذارده است كه بايد با به كار بردن هوش لازم و تلاش جدى ، آنها را استخراج نمود .
اللهم اسقنا سقيا تسيل منه الظراب ، و تملأ منه الجباب ، و تفجر به الأنهار ، و تنبت به الأشجار ، و ترخص به الأسعار فى جميع الأمصار ، و تنعش به البهائم و الخلق ، و تكمل لنا به طيبات الرزق ، و تنبت لنا به الزرع ، و تدر الضرع ، و تزيدنا به قوة الى قوتنا ؛
پروردگارا ! بارانى بر ما ببار كه كوهساران را از آن جارى كنى و چاه ها و قنات ها را با آن پر سازى و نهرها را با آن جوشان نمايى و درختان را بدان برويانى و قيمت ها به بركت آن فرو بارد و ارزانى به بار آرد و از اين راه چهارپايان ، بلكه همه ى خلق در آسايش شوند و بدين وسيله روزى پاكيزه به اندازه ى كافى به همگان برسد و كشته ها به خوبى رشد كنند و شير دام ها ريزان گردد و از اين رهگذر ، نيرويى بر نيروى ما بيفزايى .
ويژگى هاى ديگر باران سودمند
امام عليه السلام در اين بخش جريان يافتن چشمه ساران و پر شدن سفره هاى زير زمينى و پرآب شدن نهرها و ارزانى قيمت ها را در پيوند با هم دانسته است . چنان كه در توضيح فرازهاى پيشين اشاره گرديد ، امام معصوم عليه السلام عنايت ويژه اى دارد كه همه ى سرزمين ها را مورد لطف خود قرار داده و آسايش همه ى آفريده ها را درخواست فرمايد و در اين زمينه ، كافر و مسلمان در نظر ايشان برابر است . از اين رو ، آسايش عمومى را با پر شدن قنات ها وآب هاى زيرزمينى براى همگان مورد درخواست قرار داده است .
درخواست آسايش فرد و رفاه جامعه
نكته ى ديگر كه در درخواست امام عليه السلام ، توأم بودن آسايش فرد و رفاه جامعه مى باشد و اين كه آسايش فردى در پناه آسايش تمامى مردمان قابل دستيابى است . گذشته از آن كه ، چشمه سارها و رودخانه ها و سفره هاى آب زيرزمينى غالبا به يكديگر پيوسته و هر يك ديگرى را سيراب مى كنند و چنان چه چشمه سارها و رودخانه ها به كوه ها و مخازن ديگر ، متصل نباشند ، به تدريج ذخاير آن رو به كاستى مى نهد و ديرى نمى پاديد كه يك يك خشك مى گردند .
نيز بايد توجه كرد كه بارش هاى مناطق مختلف با يكديگر متفاوت اند ؛ باران هايى كه در جلگه ها مى بارد ، بى سر و صدا است و غالبا آب در سطح جلگه ها مى ماند و از نقاط ديگر پرآب تر است ، ولى باران هايى كه در نواحى كوهستانى مى بارد ، از ابرهاى مه مانندى فرو مى ريزد كه خاصيت خيس كنندگى دارند و در زمين فرو مى روند و نتيجتا موجب حركت چشمه سارها مى گردد و از آن جا كه بر روى زمين غيرآبرفتى مى ريزد ، غالبا باران هايى نرم و ملايم اند و اگر در اين نواحى باران درشت ببارد به صورت سيل ، جارى و وارد كوهپايه و صحرا مى شود و چه بسا خسارت به بار آورد كه كم ترين آن ، شستن خاك است كه در دراز مدت موجب فرسايش زمين خواهد شد .
نظام اقتصادى متعادل ؛ پايه ى قدرت اجتماعى
نكته ى ديگر در اين فراز ، اشاره به قدرت اجتماعى برخاسته از نظام اقتصاد متعادل است كه قدرتى معقول و حساب شده و با دوام خواهد بود ؛ درست بر خلاف قدرت هاى نشأت يافته از ظلم و تجاوز به حقوق ديگران ، كه طبعا متزلزل است و چنان چه با عقده هاى فرو خورده و سر خوردگى هاى اجتماعى همراه باشد ، قطعا به قدرت ويران گر و آسيب رسان تبديل خواهد شد ، كه اگر چه در كوتاه مدت قابل ترميم نخواهد بود ، ولى در هر حال ، به علت عدم اتكا به بنيان هاى حق و معقولى ، قدرتى پايدار و با ثبات نخواهد بود ، اما قدرت مبتنى بر موازين قسط و حق و تحت نظارت بخردانه و منطقى ، هميشه آبادانى و آرامش و عافيت در پى مى آورد و براى هيچ دسته و گروه ديگرى خطر نخواهد داشت .
درخواست توانمندى جامعه اسلامى
امام نه تنها قدرت را از خداوند متعال درخواست فرموده است ، بلكه براى ملت خود توانى فوق قدرت هاى ديگر درخواست نموده و مى فرمايد : «تزيد قوة الى قوتنا». البته در نظام حكيمانه ى اسلام ، همه چيز - خواه قدرت مالى و خواه قدرت نظامى - در اوج توازن و تعادل تعريف و تنظيم مى شود ، زيرا اين آيين مقدس براى هدايت بشر به پيامبر گرامى اسلام ابلاغ شده و قدرت گرايى و انباشت ثروت در فلسفه ى تربيتى اين دين متعالى وجود ندارد ، بلكه مبارزه با قدرت نمايى و زراندوزى هاى منفى جزو دستورهاى اوليه آن است ؛ از اين رو ، قرآن كريم ظلم و استكبار و افزون طلبى و تكاثر را از منفورترين كارها معرفى مى كند و شعار : (قل أمر ربى بالقسط ؛ پروردگار من ، به من فرمان داده است كه عدل و داد را اجرا كنم.)
تابلوى فلسفه ى اجتماعى قرآن كريم مى باشد و از اين رو ، نظام اقتصادى برتر دين خاتم بر پايه ى فكر و عقل و بينش بنا شده است و با هدايت وحى حركت مى كند و به همين جهت با همه ى مكتب هاى اقتصادى ديگر تفاوت بنيادين دارد .
اللهم لا تجعل ظله علينا سموما ، و لا تجعل برده علينا حسوما ، و لا تجعل صوبه علينا رجوما ، و لا تجعل ماءه علينا أجاجا ؛
خداوندگارا ! سايه ى ابرها را بر ما طوفانى زهرآگين قرار مده و سرماى آن را بر ما منحوس و نامبارك مگردان و قطراتش را به صورت ريگ هاى رجم و لعنت بر ما نازل مفرما و آب هايش را در كام ما شور و ناگوار مگردان .
درخواست قطع باران هاى خسارت بار
هواى دو قطب زمين به جهت زاويه ى حركت خاص زمين ، بسيار سرد و فشرده و متراكم است . از ديگر سوى ، منطقه ى استوايى نيز به دليل تابش پيوسته و تقريبا مستقيم خورشيد، بسيار گرم و درنتيجه ى هوا عكس منطقه ى قطبى ، منبسط و سبك است.
از اين رو فشار هوا از سوى قطب ، موجب جريان آب به طرف منطقه ى استوايى خواهد بود ، اما از آنجا كه حركت وضعى زمين به طرف مشرق است ، هرگز جهت حركت ستون هاى بادهاى قطبى شمال به نقطه ى 90 درجه كامل نمى رسد ، بلكه به سمت راست و بادهاى قطبى جنوب به طرف چپ متمايل مى گردد و چون در مدار 60 درجه گرم مى شود ، حالت تجمع پيدا مى كند و مجددا به طرف قطب برمى گردد و اگر حركت وضعى زمين نبود ، بادهاى سرد قطبى تمام منطقه ى مسكونى را به منطقه ى غيرمسكونى تبديل مى كرد و جز در مناطق استوايى زمين - كه تقريبا هوا ملايم مى شد - سرماى كشنده همه جا را فرامى گرفت .
به همين شكل ، در منطقه ى استوايى هوا در اثر گرماى شديد رقيق شده و به سوى قطب حركت مى كند و چون به مدار 30 درجه برسد ، با انحراف به طرف راست با تجمع ستون هاى بادهاى شديد استوايى مواجه مى گردد و مجددا به طرف منطقه ى استوايى باز مى گردد .
در اثر همين مكش ها و رانش ها ، هوا در فضاى منطقه هاى سه گانه تنظيم شده و از محور 60 درجه تا محور 30 درجه ، به صورت معتدل درآمده و هر چه به محور 90 درجه نزديك تر شود ، سردتر و هر مقدار به محور استوايى نزديك تر گردد ، گرم تر مى شود . در هر حال ، در صورت بروز كم ترين اختلال در نظم دقيق ستون هاى هوا و در پى آن با تهاجم گرما يا سرما ، گياهان و جانوران تهديد مى شوند .
حضرت سجاد عليه السلام نيز در اين فراز ، از خداوند سبحان درخواست فرموده است كه بارندگى هاى طوفانى و سيل آسا و خسارت بار را از سرزمين ها باز گيرد و سيلاب هايى نظير سيل عرم را براى مردمان مقدر نفرمايد ؛ در قرآن كريم مى خوانيم :
(فأعرضوا فأرسلنا عليهم سيل العرم و بدلناهم بجنتيهم جنتين ذواتى أكل خمط و أثل و شى ء من سدر قليل) ؛
سيل ويران گر عرم را بر آنان فرستاديم و دوباغ شان را به دوباغ (بى ارزش) با ميوه هاى تلخ و درختان شور گز و اندكى درخت سدر مبدل ساختيم .
افزون بر اين ، امام عليه السلام درخواست نموده است كه آب هاى ما از باران هاى ناخالص و آلوده و بد مزه حاصل نگردد ، چرا كه گاهى بادها رطوبت خود را از درياهاى شور دريافت مى كنند و نيز گاه بادهاى مرطوب در برخورد با شوره زارها ، ذرات بسيارى از املاح مختلف را از فلات ها برگرفته و با خود حمل مى كنند و در برگشت ، ذرات مزبور به همراه قطرات باران و به ميزان قابل ملاحظه اى در نزولات جوى بر كوه ها ، چراگاه ها و كشت زارها فرو مى ريزد و در طعم و بوى آب باران تأثير مى گذارد و آب حاصل را غيرقابل استفاده مى كند . از اين رو ، امام از خداوند مى خواهد كه مسير بادهاى عظيم را كه به صورت پرنده اى مهيب در حركت است ، از مسيرهايى مقرر فرمايد كه امانت همراه خود (ذرات آب) را آلوده نكند و به طور صحيح و سالم به مقصد اصلى برساند .
اللهم صل على محمد و آل محمد ، و ارزقنا من بركات السماوات و الأرض ، انك على كل شى ء قدير .
پروردگارا ! بر حضرت محمد و خاندان او درود فرست و از بركات آسمان ها و زمين روزى مان گردان ، كه تو بر هر چيز توانايى .
نقش نيروهاى آسمانى در زمين
از آن جا كه آدمى محصولات كشاورزى و فرآورده هاى معدنى را از زمين برداشت و استحصال مى كند ، چه بسا دچار اين توهم شود كه منحصرا زمين مشنأ همه ى بركات و نعمت ها است . بدين جهت ، خداوند سبحان با اشاره به نقش آسمان در حصول ارزاق، طى آياتى به توهم زدايى از اين مطلب پرداخته است:
1. (و لو أن أهل القرى آمنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء والأرض)؛چنان چه ساكنان آبادى ها ايمان آورند و پرهيزگارى پيشه سازند ، بركاتى از آسمان و زمين بر آنان مى گشاييم .
2. (و فى السماء رزقكم و ما توعدون)؛
روزى شما و آن چه وعده داده شده ايد ، در آسمان است .
3. (هل من خالق غير الله يرزقكم من السماء و الأرض)؛
آيا خالقى غير خدا داريد كه از آسمان و زمين روزى شما را برساند .
4. (و يا قوم استغفروا ربكم ثم توبوا اليه يرسل السماء عليكم مدرارا)؛
اى قوم ؛ آمرزش بطلبيد و به سوى خدا برگرديد ، تا (روزى) آسمان را پياپى به سوى شما فرو فرستد .
5. (قال عيسى ابن مريم اللهم ربنا أنزل علينا مائدة من السماء تكون لنا عيدا لأولنا و آخرنا)؛
عيسى بن مريم گفت : خدايا ! طعامى از آسمان بر ما نازل گردان تا اين روز براى ما و آيندگان روز مباركى باشد .
به اين ترتيب، گاه عذاب هايى از آسمان نازل مى شود؛ چنان كه قرآن مى فرمايد:
1. (و يرسل عليها حسبانا من السماء)؛
بر آن باغ ، آتشى از آسمان فرو مى فرستد .
2. (أم أمنتم من فى السماء أن يرسل عليكم حاصبا)؛
آيا خود را در امان مى دانيد و احتمال نمى دهيد كه از آسمان عذاب بر شما نازل شود .
3. (انا منزلون على أهل هذه القرية رجزا من السماء)؛
ما بر اهل اين آبادى ، عذابى از آسمان نازل مى كنيم .
4. (لا يخفى عليه شى ء فى الأرض و لا فى السماء)؛
هيچ چيز در زمين و آسمان بر خدا مخفى نيست .
مفهوم آسمان از ديدگاه قرآن
البته مراد آسمان دنيا نيست ، بلكه در قرآن كريم غير از سماى دنيا كه مجمع ستارگان است ، آسمان ها را مركز نزول وحى و فرود آمدن فرشتگان و منبع بركات و عروج ارواح طيبه و ملائكه معرفى مى كند و نقطه ى تدبير نظام كيهانى مى شمارد ؛ چنان كه مى فرمايد :
(يدبر الأمر من السماء الى الأرض)؛
تدبير الهى از آسمان به سوى زمين متوجه مى گردد .
و درهاى آسمانى چنان است كه گفته اند :
هزاران در از خلق بر خود ببندى
گرت باز باشد درى ز آسمانى
و باز و بسته بودن آن ، به رفتار و اعمال انسان وابسته است .
رابطه ى مستقيم بين افعال انسانى با سرنوشت و تقديرات او
علامه طباطبائى رحمه الله رابطه ى مستقيم بين افعال انسانى و سرنوشت و تقديرات او را تبيين مى كند و در ضمن آن روشن مى سازد كه مردم چه بسا توهم كنند براى بهره بردارى بيشتر در كشاورزى ، مقررات لازم براى نظام استحصالى خاك و آب كافى است ، در صورتى كه يكى از شرايط مهم افزايش بركات الهى ، حركت كردن به سوى حق تعالى است .
در قرآن قصه اى نقل شده كه عده اى داراى باغ و بستان مفصلى بودند ، با هم ، هم پيمان شدند كه صبح گاهان پيش از آن كه بينوايان آگاه شوند ، تمامى محصول را بچينند و اين عده كه هرگز به ياد خدا نبودند ، وقتى شبان گاه به خواب رفتند ناگاه آتشى عظيم باغ را به صورت خاكسترى سياه درآورد .
در سوره «سبأ» نيز داستان ديگرى نقل شده كه چكيده اش اين است : اولاد سبأ دو باغ بسيار پر نعمت در كوشك خود داشتند ، ولى از ياد خدا روى تافتند ؛ از اين رو ، خداوند متعال سيل و طوفان سختى بر آنان فرستاد و آه از نهادشان برآورد .
يك توهم و پاسخ آن
البته نبايد توهم كرد كه اكنون كشورهاى استكبارى و گردانندگان نظام سلطه ى جهانى با آن كه پرونده اى آكنده از تباهى و سياهى دارند ، چرا از نعمت هاى پر شمارى برخوردارند ؟ زيرا خداوند متعال در تدبير خود شتاب نمى ورزد ؛ كسى شتاب مى كند كه از فوت چيزى بيم داشته باشد : «انما يعجل من يخاف الفوت.»
«شب آبستن است تا چه زايد سحر»
شرط بارورى زمين
نكته ى پايانى آن كه آن چه متخصصان كاشت و برداشت براى زايش و بالش زمين ضرورى مى شمارند ، شرط لازم است و نه شرط كافى ؛ شرط كافى آن است كه موقعيتى پيش آيد كه هم بركات زمين جذب شود و هم بركات آسمان بر ما نازل گردد و هم از بلاها و ضايعات آسمانى جلوگيرى گردد كه اين همه ، فقط و فقط در سايه ى اطاعت حضرت حق و تقوا قابل تحصيل است . رزقنا الله و اياكم .
[/font][/size][/align]
ببخشید یکم بده
[*]تعداد بازدید : 6114
دعاى درخواست بارش باران
اين دعا را امام سجاد عليه السلام در عصر و جامعه اى انشا نموده است كه خبرى از دانش هواشناسى در آن نبود . از اين رو ، نكات علمى اى كه حضرت زين العابدين عليه السلام در اين دعا گوشزد نموده است ، پرده از گوشه اى از علم بى انتهاى مقام امامت و كرامت آن امام همام بر مى دارد .
اللهم اسقنا الغيث ، و انشر علينا رحمتك بغيثك المغدق من السحاب المنساق لنبات أرضك المونق فى جميع الآفاق ؛
خدايا ! بارانى گوارا به ما بنوشان . بار الها ! رحمتت را به واسطه ى باران هاى ريزان از ابرهايى كه در آسمان روان اند و مأمور باريدن بر گل و گياهان زمين گشته اند ، بر ما فرو بار .
باد و باران ، نمادى از حشر موجودات
يكى از عوامل حيات بخش در چرخه ى زيست بر روى كره ى زمين باران است كه به صورت متناوب از ابرهاى پراكنده ى در اتمسفر و با مقدار متفاوت بر اقليم هاى متنوع زمين مى بارد . خداوند سبحان مى فرمايد :
(والله الذى أرسل الرياح فتثير سحابا فسقناه الى بلد ميت فأحيينا به الأرض)؛خدا كسى است كه بادها را مى فرستد و ابرها را مى شوراند و سپس ما آنها را به سوى سرزمين هاى مرده مى فرستيم و زمين را بدان زنده مى كنيم .
باد و باران بهارى تحول نفخه ى صور را براى انسان ها به نمايش مى گذارد ، زيرا هنگامى كه باران و هواى معتدل بهارى بر پوست زمين و نباتات افسرده و بى حركت مى بارد و مى وزد ، دنياى مرده ى زمستانى را يك باره به جهان حركت و زندگى تبديل مى كند كه حيات در انواع و اقسام گل و گياه و بستان جريان مى يابد ؛ چنان كه انگار اسرافيل در صور دميده و رستاخيز را نويد داده است . اين پديده از مهم ترين قرائن فهم چگونگى حشر موجودات است كه با دميدن در صور اسرافيل آغاز مى شود و خداوند متعال ، تعلق اراده ى ربوبى به رستاخيز عمومى را به دميدن در صور و بيدار باش در لشكرگاه نظاميان تشبيه نموده است.
دانش هواشناسى در آيات و روايات
اين دعا نكته هاى بسيار جالبى دارد كه از كرامت هاى حضرت سجاد عليه السلام مى باشد ، زيرا آن چه در اين دعا ذكر شده ، بر سيستم پيدايش ابر و باد و باران دقيقا منطبق است . با آن كه خطه ى عربستان از كم ابرترين و كم باران ترين مناطق است و در آن سامان از دانش جوى هم چون ساير علوم ، خبرى نبود . خداوند سبحان نيز در قرآن كريم يك صد و پنج بار از ابر و باد و باران با تعبيرهاى مختلف نام برده است . هم چنين در روايتى از اميرمؤمنان عليه السلام سؤال مى كنند كه ابر كجا است ؟ حضرت مى فرمايد :
على شجر كثيف على ساحل البحر يأوى اليها ، فاذا أراد الله أن يرسله أرسل اليه ريحا فأثاره ، و وكل به ملائكة يضربون بالمخاريق و هو البرق فيرتفع ؛
ابر بر فراز درخت بزرگ و متراكمى در ساحل دريا قرار دارد كه در آن جا ساكن است . هرگاه خداوند سبحان بخواهد ابر را بياورد ، بادى را به سوى آن گسيل مى دارد و فرشتگانى را مأمور مى سازد كه با تازيانه هايى (يعنى همان آذرخش) ضربتى بر آن وارد سازند تا بالا برود و باران زا گردد و ببارد .
توضيح اين كه ، ابر عبارت از توده هايى از هواى فشرده است كه با ذرات بسيار ريز آب همراه است . ذرات آب در اثر وزيدن باد بر سطح دريا و گذشتن از جنگل هاى انبوهى كه در كنار دريا رشد كرده اند - و آن جنگل ها نيز به نوبه ى خود از رطوبت بسيارى برخوردارند - ابرها را تشكيل مى دهند و ابرها پس از تشكل در اثر اختلاف درجه ى حرارت ، سر به آسمان مى كشند و در بالاى جو - كه بسيار سرد است - به صورت فشرده تر جاى مى گيرند و گاه تا ارتفاع ده كيلومتر به طرف بالا حركت مى كنند و به صورت كوه هايى درمى آيند كه قسمت فوقانى آن از سوزن هاى يخى و برگ هاى برف پوشيده است . اگر درجه ى هوا همه جا يك نواخت باشد ، مانند فصل زمستان ، آن گاه مجددا ذرات بسيار ريز آب كه بادها آنها را از سطح درياها جمع كرده اند ، بالا رفته و طبقه ى ديگرى در جو تشكيل مى دهند و در اثر وزيدن بادهاى بسيار و زير و رو شدن ابرها ، انقلابى پديد مى آيد و در نتيجه برگ هاى برف در طبقه ى بالايى ، با ذرات آبى كه طبقه ى زيرين به هوا پرتاب شده ، مخلوط مى شوند و به صورت دانه هاى سنگين تر از هوا درآمده و از لا به لاى ابرها به زمين مى بارد و اين از باران هاى پرآب شمرده مى شود و براى احياى زمين و رويش ، بسيار مفيد است و درحقيقت هم از نظر زمان ، طولانى است و هم از نظر مكان ، فراگير.
راز درخواست بارش فراگير و متناوب
بنا بر مطالب ياد شده ، بارش سراسرى و فراگير كه مورد درخواست حضرت سجاد عليه السلام در اين جا است ، براى تعادل سيستم عمومى جبه هاى هوا و پيدايش لطافت فضا بسيار ضرورى است و اين خود نياز به بارندگى هاى مجدد و متناوب فراوان دارد ؛ بدين معنا كه دعاى امام عليه السلام براى بارش در همه ى آفاق براى افزايش نعمت ، ثروت و پيدايش آرامش و امنيت عمومى است و در ظهور و بروز سيتم هوايى مناسب و گردش و جنبش به صورت نسيم ها و بادهاى موسمى و تنظيم درجه ى حرارت و برودت مناطق مختلف ، سهم بزرگى خواهد داشت .
و امنن على عبادك بايناع الثمرة ، و أحى بلادك ببلوغ الزهرة ، و أشهد ملائكتك الكرام السفرة بسقى منك نافع ، دائم غزره ، واسع درره ، وابل سريع عاجل.
خدايا ! بر بندگان با رسيدن ميوه ها منت نه و شهرها را با پيدايش گل ها و سبزه ها زنده نما و آن دسته از فرشتگان گرامى را كه ويژه ى نزول باران هستند حاضر گردان تا باران هاى نافع بسيار و با ريزش پيوسته و پردامنه و تند و با شتاب ببارند .
آثار و فوايد باران
رسيدن ميوه ها ، برگى ديگر از دفتر لطافت نظام صنع و هديه اى پربار از غيب عالم است . تصور اين پديده هاى شگرف عالم طبيعت - پيش از آشنايى و مشاهده ى آنها - در توان فكرى انسان نيست . تدبر در صنع بديع و نمايش هنرى الهى ، حقيقتا انسان را به حيرت وا مى دارد و اين حيرت و تحسين پس از تجربه و شناخت نسبى علمى ، افزايش مى يابد و هر چه شناخت كامل تر گردد ، فرد متوجه مى شود كه اين نظام شگرف و آفرينش و حفظ آن در حيطه ى قدرت و اختيار هيچ كس جز قدرت و حكمت غيرمتناهى الهى نيست و هر متفكرى را به اين اعتراف وا مى دارد كه او آگاه و فرزانه است و هر چه را اراده كند ، مى تواند : (و هو الحكيم العليم) و (ان ربك فعال لما يريد).
رشد شكوفه ها و پيدايش گل ها و روييدن گياهان ، حيات تازه اى است كه دمادم از خزاين وجود ناشى مى گردد و زندگى انسانى را همراه با جهانى از طراوت و پيدايش ذوق و عشق زينت مى دهد .
امام معصوم عليه السلام از خداوند متعال درخواست مى كند كه مأموران باد و باران را احضار فرمايد تا بارشى نافع را ترتيب دهند .
ما از وزش باد و باريدن باران ، چيزى جز يك جا به جايى آرام و بارش قطراتى از آب احساس نمى كنيم ، ولى در عين حال مى دانيم كه كشمكش هاى شگفتى در فضا و سطح قاره ها و فلا ها صورت گرفته است و تموج هوا به طور منظم و دقيق و از روى حساب صورت پذيرفته است ، تا باران هاى حيات بخش جان فزا به طور معقول در فصل خود و به قدر نياز ببارد ؛ به گونه اى كه كم ترين اختلالى در اوضاع جوى و تراكم يا حجم و ميزان فشار جبهه هاى متنوع هواى گرم و خشك ، گرم و مرطوب ، سرد و خشك و نهايتا سرد و مرطوب رخ ندهد .
البته گاهى نوسانى اندك در رژيم گرمايش و سرمايش يك اقليم يا بر هم ريختگى مختصر در منحنى پراكندگى كانون هاى هواى پرفشار و كم فشار باعث مى شود كه سيل بنيان كن پديد آيد و با جريان يافتن بر سطح زمين هر چه سر راه باشد ، با خود بشويد و ببرد و گاه تند بادى بر شهر و ديارى وزيدن گيرد و همه چيز را در هم كوبد . قرآن كريم درباره ى قدرت فوق العاده ى يكى از اين بادها مى فرمايد : (تنزع الناس كأنهم أعجاز نخل منقعر ؛ مردم را از جا مى كند ، همانند تنه هاى درخت خرما كه ريشه كن شده باشند.) و يا حركت امواج سرما آن چه را كه مردم در زمين كشته اند يا رشته اند ، جاروب كند يا طوفان داغ ، ريشه ى هر جنگل و خرمن را بسوزاند .
خداوند منان گاه نمونه هايى از اين حوادث طبيعى را به نمايش مى گذارد تا مردمان بدانند كه سفيران الهى كه مأمور باد و باران هستند ، چگونه با نظم دقيق ، امواج آب و هوا را مهار فرموده اند ؛ امواج عظيمى از هوا برمى خيزند و ستون هاى بزرگى از آن به طور موازى هم چون پرنده اى عظيم الجثه و پرآب حركت مى كنند و در طول هزاران كيلومتر با وزش منظم و دقيق خود به مقصد معينى روان مى گردند و در اين حركت بر سر راه خود گاه كشتى ها را حركت مى دهند و گاه گل و گياه را تلقيح و بارور مى سازند و برودت و طراوت مناطق و قاره ها را تنظيم مى كنند ، تا سرانجام در قرار مكين خود جايگزين شوند .
همه ى اين ها نيروهاى الهى است كه قدرت لا يزالى او در طبيعت به وديعت گذارده است كه گاه از اين قدرت در لسان روايت به ملك مأمور باد يا باران تعبير شده است كه پيوسته دست اندركار و منشأ آثار بسيارند ، اما هرگز به چشم ديده نمى شوند و با اختلال در نظم حيرت انگيز هوا ، تنفس براى بشر مشكل مى شود چرا كه هوا ضرورى ترين عنصر براى ادامه ى حيات انسان است ؛ اگر انسان نبود آب و نان گاه تا چند روز تحمل مى كند ، ولى اگر در هوا خللى روى دهد ، حداكثر بقاى انسان از چند دقيقه تجاوز نخواهد كرد .
اختلاف درجه ى حرارت هوا يكى از اساسى ترين عوامل پيدايش باد ، باران و ابر است كه اين تفاوت يك دگرگونى و ناهم خوانى درونى بيش نيست ، ولى دامنه ى تحولاتى كه در عالم ايجاد مى كند ، آن چنان است كه اگر خداى داناى توانا آن را محدود و حساب شده قرار ندهد ، جهان را ويران مى كند ؛ مثلا اگر درجه ى حرارت هوا در همه ى نقاط زمين همسان باشد و به صورت سطحى افقى و به طور مساوى انرژى حرارتى خورشيد را دريافت كند و نيز همه جا فشار هوا همسان باشد ، در اين صورت با متراكم شدن هوا ، حرارت زمين آن چنان رو به فزونى مى گذارد كه زمين به صحرايى سوزان مبدل مى گردد و همه ى آن چه را كه پرورده ، مى سوزاند . بدين ترتيب ، تموج هوا همراه با ذرات آب ، حرارت و برودت ، كره ى زمين را معتدل ساخته و آماده ى زيست و كشت مى كند و چرخه ى اكو سيستم را برقرار مى سازد و رويش و بارش ، به ميزان متناسب جواب گوى نيازهاى محيط زيست مى گردد.
تحيى به ما قد مات ، و ترد به ما قد فات ، و تخرج به ما هو آت ، و توسع به فى الأقوات ، سحابا متراكما هنيئا مريئا طبقا مجلجلا ، غير ملث ودقه ، و لا خلب برقه .
خداوندا ! بارانى بفرست كه زمين هاى مرده را زنده كند و زيان هاى پيشين را جبران نمايد و بدين سان آن چه بايد به دست آيد ، مرحمت فرمايى و در روزى مردم گشايش كرامت كنى . ابرى را سوق ده كه فشرده باشد و آبى گوارا و صحت افزا ببارد ؛ ابرى كه طبقاتش روى هم قرار گيرد و رگبارى مبارك به همراه آورد ؛ ابرى كه صداى غرش رعد از آن به گوش رسد و بارانش دايم و برقش بى باران نباشد .
باران ؛ چگونگى تشكيل ، عوامل و ويژگى ها
نكته ى جالب اين فراز آن است كه در اين دعا برخى از ويژگى هاى باران به شكل زيبايى بيان شده است : باران زمين مرده را احيا مى كند ، زيان هاى گذشته در اثر بركات فراوان آن جبران مى گردد و به وسيله ى باران فرآورده هاى زمين ، نصيب ما مى شود .
آب باران در بسيارى از تركيبات شيميايى به عنوان عنصر واكنش دهنده و در برخى ديگر هم چون عامل تسريع واكنش (كاتاليزور) شركت مى جويد و در نتيجه ، فرآورده هاى با بركت و زندگى بخش آن تقديم انسان مى گردد .
نكته ى درخور توجه ديگر آن است كه امام عليه السلام از خداوند متعال درخواست نموده است كه ابرها متراكم باشند ، چرا كه تراكم ابر از شرايط حتمى ريزش باران مفيد است ؛ گاهى از تصاعد هواى مرطوب در ارتفاع كم و نزديك به زمين تا هنگام عصر ، ابرهاى گنبدى شكل سفيد رنگى تشكل مى يابد كه در اصطلاح هواشناسان به نام ابرهاى انباشته ، معروف هستند . اين ابرها جزو ابرهاى بارانى طبقه بندى نمى شوند و گاهى هم ابرهايى در جبهه هاى سرد يا گرم فضا ديده مى شود كه پوشش غليظى در برابر پرتوهاى حيات بخش خورشيد ايجاد مى كنند و موجب سرماى شديد و هواى راكد و خشك مى شوند .
ولى گاهى ابر در اتفاع ده كيلومترى از سطح زمين تشكيل مى شود ، اين ابرها به صورت كوه هاى يخ در مى آيد . از سوى ديگر تونل هاى باد در لايه هاى فوقانى آتمسفر از ذرات پراكنده ى آب ، طبقات ديگرى را تشكيل مى دهند و بدين سان ابر مطبق پديد مى آيد . با برخورد دو جبهه ى هواى گرم و سرد و پيدايش رعد و برق هاى پياپى ، باران درشت و مداوم خواهد باريد . در اين ميان ، رعد و برق يكى از علت هاى مؤثر در ارتباط و پيوستگى طبقات ابر و هم گرايى ذرات بسيار ريز آب و در نتيجه درست شدن قطره ى باران به شمار مى رود ، چرا كه موجب تخليه بار الكتريكى و تكان هاى شديد در پيكره ى ابرها مى شود و اين لرزش ، خود كمك فراوانى براى به هم پيوستن ذرات ريز بخارآب معلق در هوا در بر دارد و در اين هنگام ، قطرات درشت آب كه از هوا سنگين تر است ، به سوى زمين حركت مى كنند .
بدين جهت امام عليه السلام در فرمايش خود از خداوند سبحان درخواست نمود كه ابرها داراى رعد و برق باشد و نيز افزود كه ، برق كاذب و بدون باران نباشد . نيز از سويى مى خواهد كه باران هاى شديد كه موجب شستن خاك و فرسايش زمين مى گردند و صدمه ى فراوان براى ميوه ها و كشت و زرع به دنبال دارند ، فرو نفرستد و اين نزولات آسمانى ، گوارا و از آلودگى هاى موجود در طبقات جو - مانند ذرات گرد و خاك و نمك موجود در آب تصعيد شده درياها - عارى باشد ، تا رنگ و طعم و بوى آب به تيرگى يا تلخى و شورى و ... نگرايد و آبى گوارا و بهداشتى در دسترس مردمان قرار گيرد .
اين احاطه ى علمى كه از ماوراى آسمان ها تا كف درياها را شامل مى شود ، از امام معصومى صادر شده است كه در زمان حيات مباركش ، جاهليت هنوز از حجاز - به تمام معنا - دامن نكشيده بود . خرد حكم مى كند كه براى رشد و تعالى خويش در مقابل دستورهاى آن بزرگ مردان وحى و معرفت سر تسليم فرود آوريم . صلوات الله عليهم أجمعين .
اللهم اسقنا غيثا مغيثا مريعا ممرعا عريضا واسعا غزيرا ، ترد به النهيض ، و تجبر به المهيض ؛
پروردگارا ! ما را به بارانى كامل و فراوان كه قحطى را بزدايد و روياننده و پرورنده ى گياهان و پرآب و فراگير باشد - آن گونه كه گياهان و سبزه هاى پژمرده را شاداب كند و به حال اول برگرداند و كم آبى ها را جبران كند - سيراب فرما .
ويژگى باران مفيد و باران ويرانگر
يكى از اوصافى كه حضرت سجاد عليه السلام در اين فراز براى باران برمى شمارد ، نشان مى دهد كه باران هايى هستند كه خود موجب بلا و گرفتارى اند و هيچ يك از صفات ياد شده اى را كه امام تقاضا فرموده ، ندارند و ياد دست كم فاقد بعضى از آنها هستند . بنابراين ، صفات درخواست شده از آن جهت مهم اند كه اگر باران فاقد هر يك از اينها باشد ، كارايى لازم را نخواهد داشت و جبران كننده ى كاستى و رويش و بالندگى مزارع نخواهد بود و در اين صورت ، آثار بركت و وفور نعمت را نبايد از سال پيش رو انتظار داشت ؛ مثلا بارانى كه بخواهد قحطى زدايى كند ، بايد در فصل معين و به مقدار خاص ببارد و گرنه زيان آن بيش از سودش خواهد بود . هم چنين اگر ابرها بار خود را در مدت بسيار كم تخليه كنند ، سيلى بنيان كن به راه مى افتد كه حرث و نسل را به تاراج مى برد ، يا اگر در غير فصل ببارد خسارت هاى بسيار به بار مى آورد و يا اگر دوره ى تناوب بارش ها بيشتر از حد ، فاصله دار باشد ، شرايط مطلوب براى رشد گياهان فراهم نخواهد شد .
از اين رو در برخى از روايات ، از خدا خواسته شده است كه به آنان باران نافع كرامت فرمايد كه منظور باران واجد تمامى شرايط مزبور است .
نيز در ادامه حضرت درخواست فرموده است كه باران هم ، عريض و فراوان ببارد و هم واسع و فراگير تا سفره هاى آب زير زمينى به خوبى تغذيه شوند و در نتيجه چاه ها و چشمه ها و قنوات پرآب گردند و موجبات امن و امان و آرامش مردم بيش از پيش فراهم گردد و در نتيجه ، صحنه هاى پر شمار تهاجم ملت هاى گرسنه به مناطق آباد و پر نعمت ديگر تكرار نشود .
بدين ترتيب ، نزولات جوى خود از عوامل زمينه ساز استقرار نظام تعادل اقتصاد بين المللى است كه فقدان آن ، حوادث تلخى به دنبال خواهد داشت ؛ چنان كه امروزه 70% درصد ذخاير زير زمينى و منابع ملى كشورها در اختيار حدودا 20% درصد جمعيت جهان قرار دارد و قسمت عمده اى از مردم در گرسنگى و فقر به سر مى برند و از اين بلاى عظيم رنج مى برند . هر چند اين حالت ناپايدار ، استمرار نخواهد يافت و عقده هاى پيچيده ى روحى و اختلاف غيرمعقول طبقاتى ناگهان سر باز كرده و چونان سيلى بنيان كن ، آن چه را كه دست ظلم و جور گرد آورده به تاراج خواهد برد .
اصولا در دعاهاى مأثور از امامان هدايتگر عليهم السلام ، سخنان پر بار بسيارى به چشم مى خورد و در اين جا هم حضرت سجاد عليه السلام جهت برقراى تعادل ، از خداوند سبحان آبادى سراسرى براى همه ى اقطار عالم ، مى طلبد تا هيچ سرزمينى مورد تهديد ديگران نباشد .
افزون بر اين ، آن امام رحمت درخواست فرموده است كه ضررهاى گذشته و قحطى ها هم با نزول رحمت الهى جبران گردد تا فقر از نظام اجتماعى ريشه كن گردد ، چه در روايات آمده است كه : «هر كس داراى زمين و آب باشد و با اين حال اظهار درماندگى كند ، از رحمت خدا به دور است» . در صورتى كه از آب و زمين به نحو درست استفاده شود ، هرگز بشر با فقر دست به گريبان نخواهد بود ، چرا كه خداوند متعال چندين برابر نياز انسان ها ، ذخاير قابل استحصال در دل زمين به وديعه گذارده است كه بايد با به كار بردن هوش لازم و تلاش جدى ، آنها را استخراج نمود .
اللهم اسقنا سقيا تسيل منه الظراب ، و تملأ منه الجباب ، و تفجر به الأنهار ، و تنبت به الأشجار ، و ترخص به الأسعار فى جميع الأمصار ، و تنعش به البهائم و الخلق ، و تكمل لنا به طيبات الرزق ، و تنبت لنا به الزرع ، و تدر الضرع ، و تزيدنا به قوة الى قوتنا ؛
پروردگارا ! بارانى بر ما ببار كه كوهساران را از آن جارى كنى و چاه ها و قنات ها را با آن پر سازى و نهرها را با آن جوشان نمايى و درختان را بدان برويانى و قيمت ها به بركت آن فرو بارد و ارزانى به بار آرد و از اين راه چهارپايان ، بلكه همه ى خلق در آسايش شوند و بدين وسيله روزى پاكيزه به اندازه ى كافى به همگان برسد و كشته ها به خوبى رشد كنند و شير دام ها ريزان گردد و از اين رهگذر ، نيرويى بر نيروى ما بيفزايى .
ويژگى هاى ديگر باران سودمند
امام عليه السلام در اين بخش جريان يافتن چشمه ساران و پر شدن سفره هاى زير زمينى و پرآب شدن نهرها و ارزانى قيمت ها را در پيوند با هم دانسته است . چنان كه در توضيح فرازهاى پيشين اشاره گرديد ، امام معصوم عليه السلام عنايت ويژه اى دارد كه همه ى سرزمين ها را مورد لطف خود قرار داده و آسايش همه ى آفريده ها را درخواست فرمايد و در اين زمينه ، كافر و مسلمان در نظر ايشان برابر است . از اين رو ، آسايش عمومى را با پر شدن قنات ها وآب هاى زيرزمينى براى همگان مورد درخواست قرار داده است .
درخواست آسايش فرد و رفاه جامعه
نكته ى ديگر كه در درخواست امام عليه السلام ، توأم بودن آسايش فرد و رفاه جامعه مى باشد و اين كه آسايش فردى در پناه آسايش تمامى مردمان قابل دستيابى است . گذشته از آن كه ، چشمه سارها و رودخانه ها و سفره هاى آب زيرزمينى غالبا به يكديگر پيوسته و هر يك ديگرى را سيراب مى كنند و چنان چه چشمه سارها و رودخانه ها به كوه ها و مخازن ديگر ، متصل نباشند ، به تدريج ذخاير آن رو به كاستى مى نهد و ديرى نمى پاديد كه يك يك خشك مى گردند .
نيز بايد توجه كرد كه بارش هاى مناطق مختلف با يكديگر متفاوت اند ؛ باران هايى كه در جلگه ها مى بارد ، بى سر و صدا است و غالبا آب در سطح جلگه ها مى ماند و از نقاط ديگر پرآب تر است ، ولى باران هايى كه در نواحى كوهستانى مى بارد ، از ابرهاى مه مانندى فرو مى ريزد كه خاصيت خيس كنندگى دارند و در زمين فرو مى روند و نتيجتا موجب حركت چشمه سارها مى گردد و از آن جا كه بر روى زمين غيرآبرفتى مى ريزد ، غالبا باران هايى نرم و ملايم اند و اگر در اين نواحى باران درشت ببارد به صورت سيل ، جارى و وارد كوهپايه و صحرا مى شود و چه بسا خسارت به بار آورد كه كم ترين آن ، شستن خاك است كه در دراز مدت موجب فرسايش زمين خواهد شد .
نظام اقتصادى متعادل ؛ پايه ى قدرت اجتماعى
نكته ى ديگر در اين فراز ، اشاره به قدرت اجتماعى برخاسته از نظام اقتصاد متعادل است كه قدرتى معقول و حساب شده و با دوام خواهد بود ؛ درست بر خلاف قدرت هاى نشأت يافته از ظلم و تجاوز به حقوق ديگران ، كه طبعا متزلزل است و چنان چه با عقده هاى فرو خورده و سر خوردگى هاى اجتماعى همراه باشد ، قطعا به قدرت ويران گر و آسيب رسان تبديل خواهد شد ، كه اگر چه در كوتاه مدت قابل ترميم نخواهد بود ، ولى در هر حال ، به علت عدم اتكا به بنيان هاى حق و معقولى ، قدرتى پايدار و با ثبات نخواهد بود ، اما قدرت مبتنى بر موازين قسط و حق و تحت نظارت بخردانه و منطقى ، هميشه آبادانى و آرامش و عافيت در پى مى آورد و براى هيچ دسته و گروه ديگرى خطر نخواهد داشت .
درخواست توانمندى جامعه اسلامى
امام نه تنها قدرت را از خداوند متعال درخواست فرموده است ، بلكه براى ملت خود توانى فوق قدرت هاى ديگر درخواست نموده و مى فرمايد : «تزيد قوة الى قوتنا». البته در نظام حكيمانه ى اسلام ، همه چيز - خواه قدرت مالى و خواه قدرت نظامى - در اوج توازن و تعادل تعريف و تنظيم مى شود ، زيرا اين آيين مقدس براى هدايت بشر به پيامبر گرامى اسلام ابلاغ شده و قدرت گرايى و انباشت ثروت در فلسفه ى تربيتى اين دين متعالى وجود ندارد ، بلكه مبارزه با قدرت نمايى و زراندوزى هاى منفى جزو دستورهاى اوليه آن است ؛ از اين رو ، قرآن كريم ظلم و استكبار و افزون طلبى و تكاثر را از منفورترين كارها معرفى مى كند و شعار : (قل أمر ربى بالقسط ؛ پروردگار من ، به من فرمان داده است كه عدل و داد را اجرا كنم.)
تابلوى فلسفه ى اجتماعى قرآن كريم مى باشد و از اين رو ، نظام اقتصادى برتر دين خاتم بر پايه ى فكر و عقل و بينش بنا شده است و با هدايت وحى حركت مى كند و به همين جهت با همه ى مكتب هاى اقتصادى ديگر تفاوت بنيادين دارد .
اللهم لا تجعل ظله علينا سموما ، و لا تجعل برده علينا حسوما ، و لا تجعل صوبه علينا رجوما ، و لا تجعل ماءه علينا أجاجا ؛
خداوندگارا ! سايه ى ابرها را بر ما طوفانى زهرآگين قرار مده و سرماى آن را بر ما منحوس و نامبارك مگردان و قطراتش را به صورت ريگ هاى رجم و لعنت بر ما نازل مفرما و آب هايش را در كام ما شور و ناگوار مگردان .
درخواست قطع باران هاى خسارت بار
هواى دو قطب زمين به جهت زاويه ى حركت خاص زمين ، بسيار سرد و فشرده و متراكم است . از ديگر سوى ، منطقه ى استوايى نيز به دليل تابش پيوسته و تقريبا مستقيم خورشيد، بسيار گرم و درنتيجه ى هوا عكس منطقه ى قطبى ، منبسط و سبك است.
از اين رو فشار هوا از سوى قطب ، موجب جريان آب به طرف منطقه ى استوايى خواهد بود ، اما از آنجا كه حركت وضعى زمين به طرف مشرق است ، هرگز جهت حركت ستون هاى بادهاى قطبى شمال به نقطه ى 90 درجه كامل نمى رسد ، بلكه به سمت راست و بادهاى قطبى جنوب به طرف چپ متمايل مى گردد و چون در مدار 60 درجه گرم مى شود ، حالت تجمع پيدا مى كند و مجددا به طرف قطب برمى گردد و اگر حركت وضعى زمين نبود ، بادهاى سرد قطبى تمام منطقه ى مسكونى را به منطقه ى غيرمسكونى تبديل مى كرد و جز در مناطق استوايى زمين - كه تقريبا هوا ملايم مى شد - سرماى كشنده همه جا را فرامى گرفت .
به همين شكل ، در منطقه ى استوايى هوا در اثر گرماى شديد رقيق شده و به سوى قطب حركت مى كند و چون به مدار 30 درجه برسد ، با انحراف به طرف راست با تجمع ستون هاى بادهاى شديد استوايى مواجه مى گردد و مجددا به طرف منطقه ى استوايى باز مى گردد .
در اثر همين مكش ها و رانش ها ، هوا در فضاى منطقه هاى سه گانه تنظيم شده و از محور 60 درجه تا محور 30 درجه ، به صورت معتدل درآمده و هر چه به محور 90 درجه نزديك تر شود ، سردتر و هر مقدار به محور استوايى نزديك تر گردد ، گرم تر مى شود . در هر حال ، در صورت بروز كم ترين اختلال در نظم دقيق ستون هاى هوا و در پى آن با تهاجم گرما يا سرما ، گياهان و جانوران تهديد مى شوند .
حضرت سجاد عليه السلام نيز در اين فراز ، از خداوند سبحان درخواست فرموده است كه بارندگى هاى طوفانى و سيل آسا و خسارت بار را از سرزمين ها باز گيرد و سيلاب هايى نظير سيل عرم را براى مردمان مقدر نفرمايد ؛ در قرآن كريم مى خوانيم :
(فأعرضوا فأرسلنا عليهم سيل العرم و بدلناهم بجنتيهم جنتين ذواتى أكل خمط و أثل و شى ء من سدر قليل) ؛
سيل ويران گر عرم را بر آنان فرستاديم و دوباغ شان را به دوباغ (بى ارزش) با ميوه هاى تلخ و درختان شور گز و اندكى درخت سدر مبدل ساختيم .
افزون بر اين ، امام عليه السلام درخواست نموده است كه آب هاى ما از باران هاى ناخالص و آلوده و بد مزه حاصل نگردد ، چرا كه گاهى بادها رطوبت خود را از درياهاى شور دريافت مى كنند و نيز گاه بادهاى مرطوب در برخورد با شوره زارها ، ذرات بسيارى از املاح مختلف را از فلات ها برگرفته و با خود حمل مى كنند و در برگشت ، ذرات مزبور به همراه قطرات باران و به ميزان قابل ملاحظه اى در نزولات جوى بر كوه ها ، چراگاه ها و كشت زارها فرو مى ريزد و در طعم و بوى آب باران تأثير مى گذارد و آب حاصل را غيرقابل استفاده مى كند . از اين رو ، امام از خداوند مى خواهد كه مسير بادهاى عظيم را كه به صورت پرنده اى مهيب در حركت است ، از مسيرهايى مقرر فرمايد كه امانت همراه خود (ذرات آب) را آلوده نكند و به طور صحيح و سالم به مقصد اصلى برساند .
اللهم صل على محمد و آل محمد ، و ارزقنا من بركات السماوات و الأرض ، انك على كل شى ء قدير .
پروردگارا ! بر حضرت محمد و خاندان او درود فرست و از بركات آسمان ها و زمين روزى مان گردان ، كه تو بر هر چيز توانايى .
نقش نيروهاى آسمانى در زمين
از آن جا كه آدمى محصولات كشاورزى و فرآورده هاى معدنى را از زمين برداشت و استحصال مى كند ، چه بسا دچار اين توهم شود كه منحصرا زمين مشنأ همه ى بركات و نعمت ها است . بدين جهت ، خداوند سبحان با اشاره به نقش آسمان در حصول ارزاق، طى آياتى به توهم زدايى از اين مطلب پرداخته است:
1. (و لو أن أهل القرى آمنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء والأرض)؛چنان چه ساكنان آبادى ها ايمان آورند و پرهيزگارى پيشه سازند ، بركاتى از آسمان و زمين بر آنان مى گشاييم .
2. (و فى السماء رزقكم و ما توعدون)؛
روزى شما و آن چه وعده داده شده ايد ، در آسمان است .
3. (هل من خالق غير الله يرزقكم من السماء و الأرض)؛
آيا خالقى غير خدا داريد كه از آسمان و زمين روزى شما را برساند .
4. (و يا قوم استغفروا ربكم ثم توبوا اليه يرسل السماء عليكم مدرارا)؛
اى قوم ؛ آمرزش بطلبيد و به سوى خدا برگرديد ، تا (روزى) آسمان را پياپى به سوى شما فرو فرستد .
5. (قال عيسى ابن مريم اللهم ربنا أنزل علينا مائدة من السماء تكون لنا عيدا لأولنا و آخرنا)؛
عيسى بن مريم گفت : خدايا ! طعامى از آسمان بر ما نازل گردان تا اين روز براى ما و آيندگان روز مباركى باشد .
به اين ترتيب، گاه عذاب هايى از آسمان نازل مى شود؛ چنان كه قرآن مى فرمايد:
1. (و يرسل عليها حسبانا من السماء)؛
بر آن باغ ، آتشى از آسمان فرو مى فرستد .
2. (أم أمنتم من فى السماء أن يرسل عليكم حاصبا)؛
آيا خود را در امان مى دانيد و احتمال نمى دهيد كه از آسمان عذاب بر شما نازل شود .
3. (انا منزلون على أهل هذه القرية رجزا من السماء)؛
ما بر اهل اين آبادى ، عذابى از آسمان نازل مى كنيم .
4. (لا يخفى عليه شى ء فى الأرض و لا فى السماء)؛
هيچ چيز در زمين و آسمان بر خدا مخفى نيست .
مفهوم آسمان از ديدگاه قرآن
البته مراد آسمان دنيا نيست ، بلكه در قرآن كريم غير از سماى دنيا كه مجمع ستارگان است ، آسمان ها را مركز نزول وحى و فرود آمدن فرشتگان و منبع بركات و عروج ارواح طيبه و ملائكه معرفى مى كند و نقطه ى تدبير نظام كيهانى مى شمارد ؛ چنان كه مى فرمايد :
(يدبر الأمر من السماء الى الأرض)؛
تدبير الهى از آسمان به سوى زمين متوجه مى گردد .
و درهاى آسمانى چنان است كه گفته اند :
هزاران در از خلق بر خود ببندى
گرت باز باشد درى ز آسمانى
و باز و بسته بودن آن ، به رفتار و اعمال انسان وابسته است .
رابطه ى مستقيم بين افعال انسانى با سرنوشت و تقديرات او
علامه طباطبائى رحمه الله رابطه ى مستقيم بين افعال انسانى و سرنوشت و تقديرات او را تبيين مى كند و در ضمن آن روشن مى سازد كه مردم چه بسا توهم كنند براى بهره بردارى بيشتر در كشاورزى ، مقررات لازم براى نظام استحصالى خاك و آب كافى است ، در صورتى كه يكى از شرايط مهم افزايش بركات الهى ، حركت كردن به سوى حق تعالى است .
در قرآن قصه اى نقل شده كه عده اى داراى باغ و بستان مفصلى بودند ، با هم ، هم پيمان شدند كه صبح گاهان پيش از آن كه بينوايان آگاه شوند ، تمامى محصول را بچينند و اين عده كه هرگز به ياد خدا نبودند ، وقتى شبان گاه به خواب رفتند ناگاه آتشى عظيم باغ را به صورت خاكسترى سياه درآورد .
در سوره «سبأ» نيز داستان ديگرى نقل شده كه چكيده اش اين است : اولاد سبأ دو باغ بسيار پر نعمت در كوشك خود داشتند ، ولى از ياد خدا روى تافتند ؛ از اين رو ، خداوند متعال سيل و طوفان سختى بر آنان فرستاد و آه از نهادشان برآورد .
يك توهم و پاسخ آن
البته نبايد توهم كرد كه اكنون كشورهاى استكبارى و گردانندگان نظام سلطه ى جهانى با آن كه پرونده اى آكنده از تباهى و سياهى دارند ، چرا از نعمت هاى پر شمارى برخوردارند ؟ زيرا خداوند متعال در تدبير خود شتاب نمى ورزد ؛ كسى شتاب مى كند كه از فوت چيزى بيم داشته باشد : «انما يعجل من يخاف الفوت.»
«شب آبستن است تا چه زايد سحر»
شرط بارورى زمين
نكته ى پايانى آن كه آن چه متخصصان كاشت و برداشت براى زايش و بالش زمين ضرورى مى شمارند ، شرط لازم است و نه شرط كافى ؛ شرط كافى آن است كه موقعيتى پيش آيد كه هم بركات زمين جذب شود و هم بركات آسمان بر ما نازل گردد و هم از بلاها و ضايعات آسمانى جلوگيرى گردد كه اين همه ، فقط و فقط در سايه ى اطاعت حضرت حق و تقوا قابل تحصيل است . رزقنا الله و اياكم .
[/font][/size][/align]
ببخشید یکم بده
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
