غار سنگی کافرکلی

[spent †]

غارهای سنگی کافرکلی در موقعیت جغرافیایی N355323 E521150 در استان مازندران واقع است. كافر كلي ها فضاي معماري دست كندي هستند كه توسط گروهي از ساكنان منطقه لاریجان در دل صخره هاي سنگي كوه هاي البرز ساخته شده اند .

اگر چه تفسيرهاي فراواني در مورد ساختن اينگونه سازه ها در منطقه توسط محققين ايراد شده ولي گويي هنوز نمي توان در مورد علت ساختاري اين فضاهاي معماري سخني به قطع و يقين بيان كرد.

کافرکلی از پایین کوه و کنار جاده به صورت حفره­­ هایی به نظر می رسد که غیر قابل دسترسی است. این حفره ها پنجره ها و راههای ورودی خانه های سه طبقه ای است که با مهارت و مشقت بسیار در دل صخره ها کنده شده اند.

وجود اتاق خواب2 در 3 و 3 در 3، آشپزخانه، سرویس بهداشتی و مخازن و کانال هدایت آب نشان می دهد که افرادی این مکان را برای زندگی دراز مدت ساخته اند. تردد بین طبقات از طریق پلکانهایی صورت می گرفته که در درون صخره ها کنده شده است و موقعیت خوب مقرهای نگهبانی و دیده بانیها امنیت این خانه ها را تأمین می کرده است.

با توجه به کاوشهای باستان شناسی و بقایای سفالهایی که در این خانه ها پیدا شده، می توان قدمت آنها را به اوایل دوران اسلامی یعنی حدود هزار سال پیش نسبت داد و از آنجایی که در این دوران ایران مورد هجوم اعراب قرار گرفته است؛ به نظر می رسد این خانه ها در دل کوه با امکان زندگی در بلندمدت، همراه با محل هایی برای نگهبانی بخاطر عدم پذيرش كيش و آيين جديد و يا بخاطر ترس از هجوم اعراب بنا شده است و به همین دلیل نام این غارها کافرکلی یعنی محل زندگی غیرمسلمانان است. به دلیل صعب العبور بودن کافرکلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و در حال حاضر این خانه ها محل زندگی پرندگانی چون خفاش شده و فضولات این پرندگان به بستر طبیعی این خانه ها آسیب رسانده است.

با توجه به سازه معماري و تقسيمات فضايي كه شامل آشپزخانه – اجاقها – سرويس بهداشتي و روزنه هاي ديده باني است مي توان محل زندگي يا استقرار دايمي انسان در يك شرايط خاص را در اين منطقه بيان كرد . شرايط ويژه سياسي باعث شكل گيري معماري اين سازه ها در داخل صخره ها است . چون با توجه به وجود دشتهاي ميان كوهي در منطقه هيچگاه انسان هوشمند هزار ه هاي گذشته به آساني نمي تواند محيط آرام و آسايش دشتها را ترك كرده و به مناطق سخت و صعب العبور و كوهستاني پناه ببرد .

وجود اين معماري بدون شك در شرايط خاص و بخاطر دفاع از حريم استقرارگاه ساخته شده كه از جمله دلايل آن قرارگير ي در صعب العبور ترين صخره و وجود روزنه هايي جهت تير اندازي و دفاع از استقرارها مي باشد.

اگر چه در قرون ميانه اسلامي شاهد درگيريهاي مختلف در منطقه آمل مخصوصا در جنوب آن گزارش شده شايد بتوان فرض كرد كه اين درگيريها ريشه بسيار دوري در منطقه دارد كه با پذيرش اين فرض شايد دو گروه موجود در مناطق كوهستاني جنوب شهرستان آمل احتمالا بخاطر كسب قلمرو استقراي بيشتر و يا برخورداري از توان اقتصادي بالاتر به ناگزير مجبور به تجاوز حريم همديگر جهت بست وتوسعه قلمروهاي استقراري خودشان بودند كه اين احتمال در درجه دوم اهميت قرار دارد .

با توجه به دو فرضيه مطرح شده فوق مي توان چنين تصور نمود كه معماري صخره اي در شرايط سخت و بخاطر در امان ماندن برخي از گرو هاي متخاصم در مناطق كوهستاني ايجاد شده كه با توجه به نام كافر كلي ( يعني محل زندگي اقوام غير مسلمان ) و وجود قطعات سفالي اوايل دوره اسلامي مي توان چنين تصور كرد كه اين سازه هاي معماري بصورت گسترده و در اثر مهاجرت اقوام و بخاطر در امان ماندن يورش سپاهيان عرب در اوايل اسلامي شكل گرفته است .